Þjóðviljinn - 17.06.1983, Blaðsíða 12

12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fdstudagur 17. júní 1983
erlendar bækur
Gogol og
Pushkin
Nikolaj Gogol: DieToten Seelen.
Úbertragen von Fred Ottow.
DeutscherTaschenbuch Verlag 1982.
Alexander Pushkin: The Bronze
Horseman and Other Poems.
Translated with an Introduction by
D.M. Thomas. Penguin Books 1982.
„Þegar „Dauðar sálir“ komu út í
Rússlandi varð mikið fjaðrafok um
allt landið," segir Herzen. Það var
árið 1842. Gogol var tvíátta í skoð-
unum sínum á ríkjandi ástandi.
„Dauðar sálir“ eru árás á
embættismanna-stéttina og einnig
vissa landeigendur og á hina upp-
vaxandi borgarastétt. Háðið var
sterkasta vopn Gogols og gagnrýni
hans á samfélagsgerðina var af
siðgæðis ástæðum fremur en pólit-
ískum, þessvegna voru ýmsir bylt-
ingamenn andsnúnir höfundinum
og töldu hann tefja fyrir framförum
og afléttingu bændaánauðarinnar.
Aðrir tóku þetta sem árás á bænda-
ánauðina og landeigendur, sem
voru hinar eiginlegu „dauðu sálir“.
Persónulýsingarnar eru ýktar og
bjagaðar en alltaf mjög skemmti-
legar, bókin er full af fáránlegu
fólki sem er allt sprelllifandi.
Leikrit hans og önnur verk sættu
annaðhvort harðri gagnrýni eða
Pushkin.
voru hafin til skýjanna. Þau spegl-
uðu tvískinnunginn í sál hans, hann
gerði sér útópíur, sem stönguðust
harkalega á við þann veruleika sem
hann sá svo greinilega í rússnesku
samfélagi. Hann leitaði, reyndi að
trúa og beitti sig þvingunum, sem
jók spennuna í sál hans sem varð að
lokum óþolandi. Hann sviptist á
milli andstæðna og fann aldrei
þann frið sem hann þráði.
D.M. Thomas er kunnur þýð-
Gogol
andi og enn frekar sem höfundur
„The White Hotel“, skáldsögu sem
vakti geysilega athygli, þegar hún
kom út 1981, hann hefur einnig
sent frá sér fimm ljóðabækur. Þýð-
ingar hans á ljóðum Önnu Akhato-
va þykja vel gerðar. „The Bronze
Horseman" er oft jafnað við „Eug-
ene Onegin“ kunnasta meistara-
verk Pushkins. Það hafa orðið tals-
verð skrif um þýðingar D.M.
Thomas á Pushkin og sýmst sitt
hverjum. Pushkin kallaði þýðend-
ur „pósthesta upplýsingarinnar“ og
það má vel vera að Thömas sé eng-
inn sérstakur góðhestur, sem þýð-
andi Pushkins, en mörg þessara
ljóða bera með sér fersklejka og
orðsnilld, einkum þó höfuðverk
bókarinnar, „The Bronze Horse-
man“.
Pushkin er talinn höfuðskáld
Rússa, fyrir hans daga var varla
hægt að tala um rússneskar bók-
menntir.
Pushkin fæddist 26. maí 1799.
Hann fór snemma að yrkja og ljóð
hans urðu strax kunn, nýjabrum í
Rússlandi á þeim árum. Yfirvöld-
um líkaði ekki tónninn í sumum
kvæðanna, svo að zarinn skipaði
honum að dvelja um tíma í suður-
hluta landsins, „til þess að læknast
af ýmsum frjálsræðis hug-
myndum“.
Hann móðgaði yfirvöldin aftur
og varð að dvelja á landsetri föður
síns í norð-vestur Rússlandi. Fjar-
vera hans frá Pétursborg í desem-
ber 1825, hefur áreiðanlega bjarg-
að honum frá útlegð, því að margir
vinir hans áttu hlut að „desem-
brista uppreisninni" þann 14.
Pushkin var eftir það undir stöðugu
eftirliti stjórnvalda, þótt hann
fengi að gefa út ljóð sín að nafninu
til, þá voru þau öll ritskoðuð. 27.
janúar 1837 féll hann í einvígi, sem
ýmsir álitu að yfirvöld hefðu hvatt
til.
Pólitískar
lánveiting-
ar alþjóða
peninga-
stofnana
Nýverið fékk Bandaríkjaþing
starfshóp frá Cornell háskólanum
til að gera ítarlega könnun á því,
hvernig áhrifum Bandaríkjanna á
alþjóðlegar peningastofnanir væri
háttað.
Niðurstaðan var í alla staði hlá-
leg fyrir Bandaríkjastjórn. f ljós
kom að starfshópurinn gat nefnt
ótal dæmi um að Bandaríkjastjórn
meinaði alþjóðagjaldeyrissjóðnum
og alþjóðlegum þróunarsjóðum að
lána þriðja heims þjóðum, sem eru
ekki í náðinni hjá stjórninni. Þar á
meðal eru lönd einsog Vietnam,
Kúba, Afganistan, Nicaragua og
Grenada. Samkvæmt alþjóðlegum
samningi um hinn „hlutlausa" al-
þjóða gjaldeyrissjóð má ekki
meina þjóðum að taka lán af pólit-
fskum ástæðum.
Sömu sögu er að segja uin ýmis
lönd sem Bandaríkjastjórn hefur
velþóknun á, en þykja langt í frá
traust viðskiptalönd: Slík lönd
einsog E1 Salvador hafa fengið að
taka lán úr þessum sjóði. - óg.
Sendum landsmönnum öiíum hamingju-
og árnaöarós/ur a þjóóhatíöardaginn 17. júní
(§> Kaupfélag Borgfirðinga Borgarnesi Kaupfélag Þingeyinga Húsavík Kaupfélag Stykkishólms Stykkishóimi
Kaupfélag Kjalarnesþings Mosfellssveit Kaupfélag Héraðsbúa Egilstöðum Kaupfélag Stöðfirðinga Stöðvarfirði
Kaupfélag V-Húnvetninga Hvammstanga Kaupfélag Steingrfms- fjarðar Hólmavík Kaupfélag ísfirðinga ísafirði
Kaupfélag Svalbarðseyrar Svalbarðseyri Kaupfélag Hafnarfjarðar Hafnarfirði Kaupfélag Önfirðinga Flateyri
Kaupfélag Vestur-Barðstrendinga Patreksfirði Kaupfélagið Fram Neskaupstað Kaupfélag Langnesinga Þórshöfn
Gleðilega hátíð!