Þjóðviljinn - 02.09.1988, Blaðsíða 5

Stjórnarformaður ÚA: „Þætti lélegt tilboð í ÚA.“ Völd, hagsmunir ogmiklar eignir á silfurfati
Næst stærsta útgerðarfyrir-
tæki landsins Grandi hf. var
selt fyrir 500 milljónir
króna. Um þessa sölu hefur
verið deiit, bæði út frá því
hvort rétt sé að borgin eigi
að stunda atvinnurekstur af
þessu tagi og svo ekki síst
hvort kaupin hafi verið
Reykjavíkurborg hagstæð
eða ekki. Það er Ijóst að
kaupverðið var mjög lágt
og stjórnarformaður UA tel-
ur það gjafverð. En fleira
hangir á spýtunni.
Góó sala?
Hvað var verið að selja? það
var verið að selja fyrirtæki sem er
atvinnurekandi mörg hundruð
manna og því er verið að selja
mikil völd. Það er verið að selja
sex togara með kvóta upp á
20.000 tonn, tvö frystihús og all-
an tilheyrandi tækjabúnað. Fyrir-
tækið er í fullum rekstri og því er
verið að selja viðskiptasambönd,
viðskiptavild og starfskunnáttu
allra starfsmanna. Eins verður að
taka með í reikninginn þann
ávinning sem kaupendur hafa af
sölunni, Hvalur hf. og Venus eru
útgerðarfyrirtæki og kemur ný
aðstaða þeim beint til góða,
Hampiðjan eignast traustan við-
skiptavin og Sjóvá sömuleiðis.
Nýr togari:
4Ö0 m.kr.
Sumt af þessu er erfitt að meta
beint til fjár, en til viðmiðunar
um hagkvæmni sölunnar má
nefna nokkur atriði. Togarinn
Björgvin EA frá Dalvík er ný-
smíði. Söluverð hans án kvóta er
390 miljónir króna. Eldborgin
fyrrverandi, sem er 10 ára gamalt
skip var seld nú í maí fyrir 207
miljónir og þótti ódýr, og var
jafnvel talað um að hefði eðlilegt
verð fengist fyrir skipið með þeim
kvóta sem því fylgdi hefði hún
farið á um 280 miljónir króna. Sé
varlega reiknað og hver togari
með kvóta metin á 210 miljónir,
sem er söluverð Eldborgarinnar,
þá hefði Reykjavíkurborg átt að
fá einn miljarð tvöhundruð og
sextíu miljónir, bara fyrir togar-
ana. Reyndar sló Þorsteinn Már
Baldvinsson, útgerðarmaður
Samherja á Akureyri á að sölu-
verðmæti togaranna væri á bilinu
1.300 til 1.400 miljónir króna.
Raunverulegt söluverð togar-
anna er því um 800-900
milljónum umfram söluverð
fyrirtækisins alls. í efna-
hagsreikningi Granda fyrir árið
1987 eru togaramir hins vegar að-
eins metnir á 867 miljónir króna.
Þá eru fasteignir félagsins metnar
á bókfærðu verði að upphæð 331
miljón, en brunabótamat þessara
sömu fasteigna er 870 miljónir,
sem er öllu nær raunverulegu
söluverði þessara fasteigna, sér-
staklega þegar þeim fylgja skip
og kvótar til hráefnisöflunar.
Þannig má meta raunvirði eigna
Granda hf. a.m.k. miljarði meiri
en kemur fram í eignadálki efna-
hagsreiknings og því sem verð-
mæti umfram þær skuldir og eigið
fé sem bókfært er á móti eignum.
Þá má heldur ekki gleyma því að
hagnaður af rekstri Granda hf.
árið 1987 án afskrifta og fjárm-
agnskostnaðar var 188 miljónir, á
árinu var síðan óvenjumikið um
afskriftir eða um 160 miljónir,
þannig að hagnaður án fjárm-
agnskostnaðar varð aðeins 28
miljónir króna. Fimm hundruð
miljónir eru því spottprís.
Gjafarverð
„Mín persónulega skoðun er sú
að þetta sé gjafarverð og mér
þætti 500 miljónir lélegt verð fyrir
hlut Akureyrarbæjar í Útgerð-
arfélagi Akureyrar,“ sagði Sverr-
ir Leóson, stjórnarformaður ÚA
í samtali við Nýja Helgarblaðið í
gær. Grandi hf og ÚA eru tvö
stærstu útgerðarfyrirtæki lands-
ins og áþekk að stærð. Akur-
eyrarbær á um 70% í ÚA en
Reykjavíkurborg átti um 78% í
Granda hf. „Sem Akureyringi
þætti mér skrýtið ef forráðamenn
Akureyrarbæjar seldu sinn hlut
fyrir 500 miljónir, svona vægt til
orða tekið. Nú, ef okkur hefði
boðist þetta á þessum kjörum,
3,5% vextir á átta árum eru lágir
vextir, að þá má a.m.k. segja að
okkur hefði boðist mjög góð
kjör. Eitt er víst að ef við hefðum
haft bolmagn í þetta, að þá hefð-
um við stokkið á svona tilboð. En
við fengum enga nasasjón af
þessum kaupum áður en þau
voru gerð. Ég sá þetta fyrst í sjón-
varpinu og hélt að það væri fyrsti
apríl. Sem stjórnarmaður í ÚA
hefði ég gjarnan viljað skoða
þetta, en manni sýnist þetta vera
gjafverð. Þetta er eins og ævin-
týri, en þau gerast víst enn. Mér
fyndist að Grandi ætti að vera
stolt Reykvíkinga og borgin má
nú ekki fara alveg úr tengslum við
þennan grunnatvinnuveg og snúa
sér bara að hringleikahúsum,"
sagði Sverrir.
Vandi Davíðs
Staða Davíðs Odssonar hefur
orðið all hjákátleg í þessu máli,
hann hefur eiginlega þurft að
halda því fram í sama orðinu að
Grandi hf hafi bæði verið baggi á
borginni og jafnframt að staða
fyrirtækisins hafi verið góð. Énda
hefur hann gert það, í sjónvarps-
viðtali sagði hann að hann væri að
losa borgina við bagga, „500
dauðar miljónir", en sagði jafn-
framt að Grandi væri vel rekinn
og staðan góð, „enda hefðu menn
annars ekki haft áhuga á að
kaupa." Davíð Oddson rétt-
lætir söluna, með tilvísun í að
borgin hafi fengið tvöfalt
nafnverð hlutabréfa sinna í
Granda hf. Fyrir það fyrsta er
hlutafé fyrirtækja á íslandi oft
mjög lágt miðað við umfang og
rekstur fyrirtækja. I öðru lagi er
ekki raunhæft að miða við áætlað
sölugengi einstakra hlutabréfa,
þegar meirihluti fyrirtækis er
seldur. Meirihlutaeign með til-
heyrandi völdum er alltaf marg-
falt verðmeiri, en verðgildi ein-
stakra hlutabréfa segir til um.
Fyrir utan lágt söluverð, 500
milljónir króna hefur vakið at-
hygli hversu lágir vextir eru á
skuldabréfunum, eða 3,5%.
Þetta eru sömu vextir og eru á
hagstæðustu lánum á lánamark-
aði í dag, þ.e. niðurgreiddum
húsnæðislánum. Borgin mun að
átta árum liðnum fá um 577
milljónir í sinn hlut fyrir 3,5%
vexti af 500 miljónum og er þá
verðtrygging ekki tekin með.
Væru vextirnir hins vegar 9%,
sem ekki er óeðlilegt væri sú tala
731 miljónir og munar þar 153
miljónum.
Kaupin
og kaupendur
Að framansögðu má vera ljóst
að hér hafa verið gerð góð kaup -
afkaupendannahálfu. Tímasetn-
ingin er góð, á krepputímum er
rétti tíminn til að kaupa fyrirtæki,
fyrir þá sem efni hafa á. Auk þess
eru efnahagsaðgerðir, eða björg-
unaraðgerðir handa atvinnuveg-
unum og útgerð og frystingu þá
sérstaklega, rétt handan við
hornið. Því koma nýjir eigendur
til með að njóta góðs af þeim pen-
ingum sem dælt verður inn í sjáv-
arútveginn honum til aðstoðar.
Kaupendurnir, Sjóvá, Hvalur,
Venus og Hampiðjan eru stönd-
ug fyrirtæki, með margvísleg
tengsl innan atvinnulífsins. Sá
maður sem kemur einna víðast
við er Árni Vilhjálmsson, pró-
fessor. Hann er af mörgum talinn
hugmyndafræðingurinn á bak við
kaupin á Granda hf. Á augljós
tengsl stjórnarmanna þessara fyr-
irtækja við stjómarmenn í ESSO
og Skeijungi hefur verið bent, og
leitt að því líkum að einn hluti
þessara kaupa sé að ýta Olís út af
markaðnum. Grandi er einn
stærsti viðskiptavinur Olís og
tengsl nýrra eiganda Granda við
hin olíufélögin, geri líklegt að
Grandi skipti um olíufélag. Þá er
Hvalur hf að söðla um og hætta
að drepa hvali og snúa sér að út-
gerð. Kaupin á Granda er stór
áfangi á þeirri braut fyrirtækisins.
Það er ljóst að margt hangir á
spýtunni og miklir hagsmunir í
húfi. En í öllu falli virðast blank-
heit ekki hrjá þessi fyrirtæki,
enda virðist augljóst af hverju.
Þau eru í „business“ til að græða
og virðist óneitanlega hafa tekist
vel upp í þetta skiptið.
phh
NÝTT HELGARBLAÐ - ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5