Þjóðviljinn - 30.09.1988, Side 8

SMART-SKOT
______________LEIÐARI___________
Umhverfismál og stjómmál
Þegar ársfundur Alþjóöa gjaldeyrissjóðsins og
Alþjóöabankans er settur í Vestur-Berlín, brýnir
Helmut Kohl kanslari menn á nauðsyn átaks gegn
spillingu náttúrunnar. Á allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna leggur Shevardnadze, utanríkisráðherra
Sovétríkjanna, það til við Bandaríkin, að samið
verði um mikinn niðurskurð vígbúnaðar og fé því
sem sparast veitt í alþjóðlegt átak um verndun
umhverfis. í Svíþjóð komust umhverfisverndarmál
efst á blað í nýlegri kosningabaráttu og fylgi nýs
flokks Græningja sló niður vonir borgaraflokkanna
um að ná stjórnartaumum í sínar hendur.
Lengi mætti bæta við slíkan lista yfir fréttir sem
sýna að vernd lífvænlegs umhverfis fikrar sig æ
ofar á dagskrá hjá valdsmönnum og pólitískum
hreyfingum af ýmsu tagi. Sá tími er liðinn að mál-
flutningur náttúruverndar náði skammt út fyrir hóp
sérfræðinga eða svonefndra sérvitringa, sem
fengu óspart að heyra að þeir væru rómantískir
afturhaldsmenn, fjandmenn iðnvæðingar og fram-
fara. Nú er svo komið, að allir neyðast til að gjalda
náttúruvernd a.m.k varaþjónustu - og fer þá stund-
um svo, að þeir gala hæst sem sekastir eru um
náttúruspjöll.
Við heyrum líka dæmi um það, að náttúruvernd-
arumræðunni „slær inn“ með þeim hætti sem
óhugsandi hefði verið fyrir skömmu. Til dæmis
höfðu sessunautar Dana í Evrópubandalaginu
kært þá fyrir lög, sem banna notkun einnota um-
búða um drykki ýmisskonar - var talið að með
þessu móti væru Danir að vernda sinn gosiðnað og
bjórbruggara með óleyfilegum hætti og træðu þar
með undir fótum frjáls viðskipti sem svo heita. En
dómstóllinn evrópski, sem með málið fór, sýknaði
Dani: það var sagt að með banni sínu hefðu þeir
gripið til fullkomlega réttlætanlegra aðgerða til
verndar sinni náttúru.
Þetta litla dæmi getur verið mikils vísir og er með
ýmsum hætti tímanna tákn. Það hefur lengi við
loðað, að reynt væri að kveða niður málstað um-
hverfisverndarmanna með glósum um*að þeir
væru menn boða og banna, fjandmenn frelsisins.
Þeir vildu ekki barasta banna gosdósir heldur og
bílakstur, ekki bara úðabrúsa og skordýraeitur,
heldur og eðlilegan veiðiskap og nauðsynlega
mannvirkjagerð. En sem betur fer er fyrirferð um-
hverfisverndar í umræðu og stjórnmálum orðin slík,
að það er sem neikvæðisstimpillinn hverfi af „boð-
um og banni". Menn skilja og viðurkenna mun
betur en lengst af áður nauðsyn þess að setja elkur
við vési hinna skammsýnu, sérgóðu og gráðugu,
sem hafa um langan aldur spillt vistarverum á Hótei
Jörð án þess að menn hefðu vit eða dug til að æmta
eða skræmta.
Sumsstaðar hefur umhverfisverndarhreyfingin
skapað sérstaka flokka Græningja, sem sýnast þó
fljótt komast í tilvistarkreppu, m.a. vegna þess hve
hatrammar deilur geta risið innan þeirra um hina
einu og sönnu og afdráttarlausu náttúruvernd.
Sem betur fer gerist það um leið, að þeir flokkar
sem risið hafa af félagshyggju og öðrum vinstri-
rótum hafa orðið „grænni" með hverju ári. Það er
bæði nauðsynlegt og eðlilegt - vegna þeirra hefða
slíkra flokka að þeir setja samstöðu um heildarhag
ofar stundarhag einkaframtaks. Hin grænu málin
standa þeim nær en hægriflokkum, vegna þess
hve sterk sú hægrihefð er að eignarréttur á landi
leyfi mönnum að fara með náttúruna og auðlindir
hennar eins og þeim best sýnist.
Það er því gott og eðlilegt að í nýjum stjórnarsátt-
mála íslenskum er meir en menn eiga að venjast í
slíkum plöggum talað um nauðsynlegt framtak í
þágu landgræðslu, fræðslu um umhverfismál og
endurvinnslu úrgangs, um átak gegn rusli og
hættulegum úrgangsefnum. Náttúruspjöll eru
nokkuð öðruvísi hjá okkur enn sem komið er en
gerist í þéttbýlum gömlum iðnríkjum - en umhverf-
ismál eru engu að síður alþjóðleg og berja upp á hjá
hverjum og einum. Við skulum vona að stjórn sem
kennir sig við félagshyggju beri gæfu ekki aðeins til
að snúast gegn alvarlegum umhverfisvanda af ein-
beitni, heldur snúi hún við þróun sem vill draga
okkur í svipaðar ógöngur og samfélög hafa ratað í
allt í kringum okkur.
Síöumúla 6 ■ 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Möröur Árnason, Ottar Proppé.
Fróttastjóri: Lúövík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pótursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, LiliaGunnarsdóttir, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson.SigurðurÁ. Friöþjófsson, Sævar
Guöbjörnsson, Þorfinnurómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Jim Smart.
Útlit8teiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pótursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrlfstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri:OlgaClausen.
Auglysingar: Guömunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síöumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiöja Þjóðviljanshf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Verðílau8a8ölu:70kr.
Nýtt helgarblað: 100kr.
Askriftarverð ó mánuði: 800 kr.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN - NÝTT HELGARBLAÐ