Þjóðviljinn - 15.12.1989, Blaðsíða 26

7 z 3 <r (s? 2 e JÖ §2 n 12 13
s~ W n y isr 10 Mo T~ V 10 ISL )2 /
)ST 1 <r n- 17 V Ý 15 20 )H 1 2)
iT xo 12 té 7 22 Ý l2 J'i V 71 ZÝ
10 T )o )8 zs~ «5 iZ ) 13 r 12 IÝ /
!0 z zk 6* i7 K iz 17 T~ 5 18 /D £>
?? 5' ZS- 2Q f £>" ■'C 8 ÍD )sr iT
22 iS' T 5~ Zá" 12 é iZ 2~ 2? ) 5 12
k? 2 d IZ 2? T~ 18 12 2 22
<* y Z 17 5 W~ 8 7 V 2 iT h' T~ V
$ (o i? 13 18 V 22 12 y 1 12 W~ JS M
if TF^ 7 V 1 z 3 IS~ 12 1 r W 1 ■a. / 0
TcW IV V zo 18 V u /3 15 20 10 n-
MATUR
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Krossgáta nr. 74
Vopnin kvödd
Emest Hemingway
Setjið rétta stati í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá karlmannsnafn. Sendið
þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla 6, Reykjavík,
merkt: „Krossgáta nr. 74“. Skilafrestur er þrjár vikur. Verðlaunin verða send til
vinningshafa.
11 Z 2 1 9 3 10 ]S /2 1

Verðlaun fyrir krossgátu nr. 74 eru
skáldsagan Voþnin kvödd eftir Ern-
Lausnarorð á krossgátu nr. 71 var Grindavík. Dregið var úr réttum lausnum, og f?vrHtTÍnS2fy/J. ^mnnninn^niwft
upp kom nafn Dýrleifar Bjarnadóttur, Lokastíg 22, Reykjavík. Hún fær senda Tqoy688' mennin9 9aT ul
bókina Ræður og riss eftir Sverri Kristjánsson sagnfræðing. 19°'-
FJÖLSKYLDAN
Guðrún
Gísladóttir
Jólakonfektið
hennar
mömmu
Eitt af því sem er ómissandi á
jólum er heimatilbúið konfekt.
Að vísu er kostnaðurinn talsverð-
ur og einnig vinnan, en sambæri-
legt konfekt er vart að finna. Ef
nokkrir koma saman eina kvöld-
stund til konfektgerðar verður úr
þessu skemmtileg samverustund
og aldrei að vita nema það verði
ódyrara líka fyrir vikið.
I flestar tegundir konfekts þarf
marsipan. Margir kaupa það til-
búið, en ekkert er því til fyrir-
stöðu að gera það sjálfur.
Marsipan: 500 gr möndlur eru
soðnar, afhýddar og malaðar
einu sinni í möndlukvörn eða sax-
aðar. Þeim er síðan blandað sam-
an við 500 gr af flórsykri og 3
matsk. af rósavíni og malaðar
nokkrum sinnum í kjötkvörn.
Fyrir þá sem eiga hakka-hræri-
tæti-hnoðara (mixer) er þetta
einnar mínútu verk. Þetta er svo
látið bíða í 2-3 daga og þá hnoðað
aftur og 100-200 gr af flórsykri
bætt við. Úr þessu er svo hægt að
móta t.d.:
Epli, sem eru máluð með rauð-
um og gulum ávaxtalit og í hvert
epli er stungið negulnagla. (Kúl-
urnar eru hafðar nokkuð stórar,
en þó ekki í eplastærð.)
Kartöflur, í mismunandi
stærðum, þeim er núið í kakó inni
í hendinni, svo þær verði fallega
brúnar. Síðan eru gerð á þær
augu með gaffli.
Jarðarber, í mismunandi
stærðum. Þeim er difið í eggja-
hvítu sem er blönduð með ofur-
litlu vatni og rauðum ávaxtalit,
og síðan er þeim difið í sykur.
Það er líka hægt að gera Fylltar
döðlur: Steinarnir eru teknir úr
fínum döðlum og í staðinn fyrir
þá er látin ræma af marsipan.
Þeim er síðan difið í grófan sykur.
Marsipansnittur: 200 gr af
marsipani er skipt í 3 jafna hluta.
Einn hluti er hvítur, annar er lit-
aður gulur og sá þriðji rauður.
Því næst er hver partur flattur út
og lagðir saman þannig að köldu
vatni er smurt á milli. Síðan
skorið út í litlar snittur.
Og að síðustu Kossar: 150 gr
suðusúkkulaði er hrært í ofurlitlu
heitu vatni, en það verður að vera
nokkuð þykkt. Þá eru búnar til
hæfilega stórar kúlur af
marsipanmassa, þeim er difið í
hrært súkkulaðið og síðan veltir
maður þeim upp úr kókosmjöli.
Kossarnir eru látnir upp á hreint
fat eða pappír og látnir þorna í
nokkra klukkutíma. Þessir koss-
ar endast lengi ef þeir eru
geymdir í vellokuðum köku-
kassa.
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
Víðáttufælni
Ekki er óalgengt að fólk sé
haldið einhverri tegund fælni (fo-
bia). Til eru nokkrar tegundir
fælni, eins og dýrafælni, sem get-
ur verið eingöngu bundin við á-
kveðin dýr, innilokunarkennd,
sem er óskilgreindur og óskiljan-
legur ótti við afrllarkaða og lok-
aða staði eins og lyftur eða bfla
ofl., lækna/tannlæknafælni, loft-
hræðsla og fleira. Víðáttufælni
hefur, þar til fyrir skömmu, ekki
verið viðurkennd sem sérstök
tegund fælni, heldur verið skil-
greind sem margar tegundir.
Þetta hefur breyst nú í seinni tíð
og er jafnvel farið að Iíta á hana
sem eina alvarlegustu fælnina. Ég
ætla nú að ræða aðeins um þessa
tegund fælni.
Eitt megineinkenni víðáttu-
fælni (agorafobia) er ofboðslegur
ótti við að fara frá heimili sínu
eða öðrum öruggum stað. í upp-
hafi var litið svo á að um væri að
ræða fælni gagnvart víðáttumikl-
um svæðum eða mannþröngum,
en svo er í raun ekki, heldur er
megineinkennið það að yfirgefa
örugg svæði.
Einstaklingur sem haldinn er
víðáttufælni, finnur fyrir henni er
hann er að yfirgefa heimili sitt,
t.d. til þess að fara í gönguferð
um nágrennið. Um ieið og hann
leggur af stað hefst kvíði, sem
ágerist og verður að lokum óyf-
irstfganlegur og leiðir til uppgjaf-
ar gagnvart ferðinni og viðkom-
andi snýr hið skjótasta við og er
fyrr en varir kominn heim aftur
og kvíðinn minnkar eða breytist.
Fyrir viðkomandi er þetta
óskiljanlegur kvíði og hann byrj-
ar venjulega að ræða í huganum
við sjálfan sig á skynsamlegan
hátt um að það geti ekkert gerst,
þetta sé vitahættulaus ferð og
hann ætti auðveldlega, eins og
allir aðrir, að geta farið í þennan
stutta göngutúr. Næsta skref er
það að hjartsláttur verður örari
og eykur á kvíðann, sviti sprettur
fram í lófum og munnurinn þorn-
ar. Allt er þetta óviðráðanlegt og
eykur enn á kvíðann, sem að lok-
um verður einskonar vítahringur
milli óttans og þarfarinnar fyrir
að gefa eftir eða flýja og skyn-
seminnar um að ekkert geti gerst.
Að lokum verður þetta óviðráð-
anlegt, hann tapar stjórn á
öndun, sem verður of hröð og
erfið á örskotsstund, svimi bætist.
við og tilfinning fyrir því að fæt-
urnir séu að gefa sig sem og til-
finningin fyrir því að hann sé að
falla í yfírlið. Þegar hér er komið
sögu gagnar ekkert lengur.
Hvorki skynsamlegar hugsanir,
hugsanir um aðra hluti eða hark-
an sex gilda lengur. Eftir því sem
lengra er haldið að heiman, eykst
óttinn og hverfi heimilið úr aug-
sýn verður hann óviðráðanlegur.
Viðkomandi kemst lengra að
heiman, ef hann hefur heimilið í
augsýn, heldur en ef hann gengur
fyrir horn og missir sjónar á því.
Að lokum gefst hann upp og
hendist heim eins fljótt og honum
er auðið. Þegar þangað er komið
minnkar kvíðinn en í staðinn
koma endalausar vangaveltur um
hvað sé að, hvort hann sé að
ganga af göflunum, verða sjúkra-
húsmatur, klikkast o.s.frv. Á
eftir fylgir síðan þunglyndi og það
getur orðið viðvarandi. Oft er því
víðáttufælni álitin stafa af þung-
lyndi eða þunglyndið er það sem
er meðhöndlað af læknum en litið
framhjá fælninni sem slíkri. Ann-
að hvort vegna þess að litið er svo
á að hún orsakist af þunglyndinu,
eða vegna þess að viðkomandi
heldur henni leyndri. Það getur
verið auðveldara að tala um að
maður hafi verið svo þunglyndur
upp á síðkastið heldur en aó fara
að tala um óskynsamlegan, rugl-
ingslegan og óskiljanlegan kvíða
eða ótta. Það hlýtur að benda til
meiri geðveiki en þunglyndi.
í fyrstu kemur eitt svona kast
og svo geta liðið dagar eða mán-
uðir þangað til það næsta kemur,
eða það kemur aldrei. Þegar þau
verða tíðari verður fælnin alvar-
legri og getur að lokum leitt til
þess að viðkomandi heldur sig
næstum eingöngu innan dyra. Þó
geta komið þær stundir að við-
komandi kemst að heiman án
þess að fá „kast“, en venjulega er
kvíðinn fyrir „kasti" það mikill að
hann orsakar „kast“ eða ýtir
mjög undir að það komi. Við-
komandi er, þegar „köstin“ eru
orðin viðvarandi, með stöðugar
áhyggjur varðandi sjálfan sig og
ferðir út. Hann er búinn að ljúga
sig út úr svo mörgum boðum út
fyrir heimilið, búinn að fínna svo
ótalmargar afsakanir fyrir að fara
ekki út að hann fer að líta á sjálf-
an sig sem vandræðabarn, sem
heftir aðra í að njóta lífsins.
Stöðugar kröfur annarra um að
hann komi út, verða líka til þess
að hann verður skapstirður og fer
að hegða sér á þann hátt, að hann
fælir aðra frá að gera slíkar kröf-
ur. Að lokum einangrar hann sig
alveg og einangrast af öðrum.
Þrátt fyrir þetta er annað ein-
kenni á víðáttufælni, sem einnig
er óútskýranlegt, en það er að
viðkomandi tekur smám saman
eftir því að kvíðinn er meiri fyrir
að fara út, ef einhver ákveðin
persóna er ekki með honum. Þ.e.
ákveðnar persónur, venjulega
aðeins ein eða mjög fáar, gera
það þolanlegra að fara út. Þannig
gerir hann sig algerlega háðan
viðkomandi persónu og biður
hana í lengstu lög að yfirgefa sig
ekki fyrr en heim er komið. Það
sem einnig vekur athygli og er
viðkomandi algerlega óskiljan-
legt, er að viðkomandi persóna
getur verið barn eða önnur per- ■
sóna, sem á engan hátt getur var-
ið viðkomandi, ef svo ólíklega
vildi til að eitthvað alvarlegt
myndi gerast. Ekki er um að ræða
einfalda löngun til að hafa félags-
skap, heldur er hann sjúklega
háður því að hafa viðkomandi
með sér. Ég held áfram næsta
föstudag.
Þeir sem hafa áhuga á aö fræðast um eitthvert
ákveðiö efni varöandi fjölskylduna geta skrifaö.
Merkið umslagiö: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblaö,
Þjóðviljanum, Síöumúla 6, Reykjavík.
26 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 15. deser.tbe: