Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.1995, Blaðsíða 31

UV LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 1995
31
Flugbjörgunarsveitin i Reykjavík hefur hin seinni ár iagt mikla áherslu á björgunarstörf á snjó-
flóðasvæðum.
Flugbjörgunarsveitarmenn hirtu marga heila hluta úr
vélinni
Öflugt
uppbyggingarstarf
Þótt þessi ferð hafi ekki borið ti-
lætlaðan árangur og allir þeir sem
lentu í flugslysinu létust voru sem
betur fer aðrir björgunarleiðangrar
farnir sem báru betri árangur, enda
hefur Flugbjörgunarsveitin í
Reykjavík átt þátt í að bjarga fjölda
mannslífa í gegnum tíðina.
Magnús fór hins vegar í aðra ferð
seinna um sumarið í leit að tveimur
breskum stúdentum sem týndust er
þeir hugðust ganga frá Miðfelli yfir
aö Hvannadalshnúk. Eftir þá ferð
taldi sig hins vegar ekki enn vera
meðlim í Flugbjörgunarsveitinni en
annað kom í ljós þegar hann frétti af
fundi þar sem hann hefði verið
skráður í sveitina án þess að sækja
nokkuð um inngöngu. Það þurfti
hins vegar ekki miklar fortölur og
upp úr því fór hann, ásamt félögum
sínum, að starfa með sveitinni.
í tímans rás breyttist skipulag
sveitarinnar til muna og stofnaður
var sérflokkur fyrir nýliöa en Magn-
ús átti meginþáttinn í því. Fjáröfl-
unin hefur veriö með svipuðu móti
45 ár frá stofnun Flugbjörgunarsveitarinnar í Reykjavík
Sjanghæeraður í útkall
og munstraður í sveitina
- segir Magnús Þórarinsson sem skipaður var í útkall á leið af róðraræfingu
Flugbjörgunarsveitin í Reykjavík
var stofnuð fyrir 45 árum í kjölfar
þess að Geysir, millilandaflugvél
Loftleiða, brotlenti á Bárðarbungu
árið 1950. Þá þegar sáu menn nauð-
syn þess að stofna björgunarsveit til
bjargar fórnarlömbum flugslysa.
Um þetta leyti var flug enn á ung-
lingsárunum á íslandi og Slysa-
varnafélag íslands sinnti nær ein-
göngu björgun úr sjávarháska. Þó
höfðu nokkur stór skref verið stigin
í flugmálum hér á landi í seinni
heimsstyrjöldinni, enda hér statt
fjölmennt hernámslið og seinna
varnarlið, en þó voru öryggismál á
frumstigi í samanburði við hvernig
þau eru í dag.
Árið 1953 reyndi enn einu sinni á
hina ungu björgunarsveit en á þeim
þremur árum sem liðin voru frá
stofnuninni höfðu nokkur slys orð-
ið. Snemma sumars fórst Grumman
Albatros flugvél af Keflavíkurflug-
velli með 5 manna áhöfn á Eyja-
fjallajökli, sama vél og er þessa dag-
ana að koma niður í pörtum úr Gí-
gjökli.
Flugbjörgunarsveitin var á þess-
um tíma með aðsetur í bragga á
flugvallarsvæðinu og í Nauthólsvík,
sem var helsti baðstaður Reykvik-
inga, voru nokkrir ungir menn við
róðraræfingar.
Sjanghæeraðir í útkall
„Þannig var að við vorum nokkr-
ir félagarnir að fikta við að æfa
kappróður í Nauthólsvík með Ár-
menningum en leiðin þangað lá
fram hjá höfuðstöðvum Flugbjörg-
unarsveitarinnar. Við æfðum jafn-
framt á skíðum með Ármanni og
könnuðumst þannig við Guðmund
Jónasson sem sá um að aka okkur í
Jósepsdal þar sem æfingarnar fóru
fram. Það var einn dag þegar við
vorum að koma hjólandi félagamir
af róðraræfingu að eitthvað var að
gerast þarna suður frá. Og þegar við
hjóluðum fram hjá húsnæði sveitar-
innar greip Guðmundur okkur og
sagði okkur að fara heim og gera
okkur klára og'koma svo og hjálpa
til, það hefði týnst flugvél. Við átt-
um ekki að taka neinn mat, bara föt-
in og svefnpokana. Nú, við vorum
alltaf til í allt og drifum okkur í
þessa ferð,“ segir Magnús Þórarins-
son sem nú starfar sem smiður hjá
Þjóðleikhúsinu en var um 12 ára
skeið gjaldkeri Flugbjörgunarsveit-
arinnar og flokksstjóri B-flokks eða
byrjendaflokks sveitarinnar.
Ekki stríðaldir
Nú, 42 árum eftir að hann var
sjanghæeraður í sveitina, er hann
hins vegar heiðursfélagi í Flugbjörg-
unarsveitinni í Reykjavík sem hann
átti stóran hlut í að byggja upp í það
sem hún er í dag. Með honum í þess-
ari för voru Ármenningar eins og
Magnús Eyjólfsson, Ólafur Nielsen,
Haukur Hafliða, Árni Kjartansson
og fleiri. Það var komið undir kvöld
þegar þeir lögðu af stað að Eyja-
fjallajökli. Þegar þeir komu að
Stóru-Mörk var ákveðið að reyna að
ganga upp jökulinn hjá Dagmála-
hnúk og Páll Arason, landsfrægur
fjallafari, fór fyrir þeim hópi sem
Magnús var í. Þeir hrepptu slæmt
veður og urðu frá að hverfa eftir að
hafa legið úti yfir nóttina við jökul-
röndina. í því áhlaupi þurftu þeir að
burðast með senditæki, sem var
tveggja manna tak, og þurftu oft að
stoppa til að ná sambandi við leitar-
stöð. Hins vegar virtist allt sem hét
fjarskipti bregðast í þessari göngu.
Niðri var mannskapurinn og bún-
aðurinn þurrkaður og hvíldur og
liðinu skipt upp, segir Magnús. Þá
voru komnir snjóbilar undir stjórn
Árna Stefánssonar og Bandaríkja-
manna. Guðmundur fór hins vegar
með hóp manna upp Skerjaleiðina,
en það er á milli Stóru-Markar og
Þórsmerkur. Þar fórum við upp
nóttina eftir. Þegar upp var komið,
klukkan 5 eða 6 um morguninn, var
svo mikil þoka að viö sáum ekki
neitt. Það hafði verið súld á leiðinni
og við því blotnað nokkuð en útbún-
aðurinn var ekki betri en svo að
hann fraus. Við þurftum þvi að fara
niður aftur, eftir að hafa fundið
brak úr vélinni á leiðinni upp, þar á
meðal klósettpappír og uppspennt
loftnet sem ekki var hægt að spenna
upp nema af mannavöldum. Við gát-
um því miður ekki leitað nema
stefna okkur sjálfum í hættu. Á
meðan við fórum niður fóru þeir
sem voru á snjóbílunum upp aðra
leið en við fórum. Er þeir komust
upp þegar líða tók á morguninn
hafði hann lyft af sér. Þá hafði vélin
verið týnd á þriðja sólarhring,“ seg-
ir Magnús.
Hann segir að þeir hafi fengið
nesti í pappakassa sem þeim hafi
verið sagt að opna ekki fyrr en upp
væri komið. Þegar til kom reyndist
vera ein brauðsneið á mann í kass-
anum „Það átti ekki að striðala
mannskapinn," segir Magnús.
Munstraðir í sveitina
Snjóbílaflokkurinn og Árni Stef-
ánsson komu siðan að flaki vélar-
innar sem var illa farið og fundu
þar lík eins úr áhöfninni. Svo virð-
ist sem aðrir sem lifðu brotlending-
una af hafi ákveðið að freista þess
að komast af sjálfsdáðum til byggða
þótt greinilegt væri að einhverjir
þeirra væru illa slasaðir en blóð var
sýnilegt á vettvangi þegar björgun-
armenn komu að. Telja má víst að
þeir hafi fallið i jökulsprungu á leið-
inni niður enda fundust lík þeirra
ekki fyrr en 12 tfl 14 árum seinna
þegar skriðjökullinn skilaði þeim af
sér.
„í stað þess að bíða á staðnum,
eins og brýnt er fyrir mönnum í
dag, þá ákváðu þeir að komast til
byggða. Þetta er þó enn gremjulegra
fyrir það að þegar við fórum upp að
flakinu seinna um sumarið
komumst við að því að stélhlutinn
var alveg heill þannig að þar hefðu
þeir getaö haldið til og beðið hjálp-
ar. Aukinheldur fundum við þar
tvær fallhlifar sem voru úr silki á
þessum tíma og notaðar til að
stoppa vélarnar. Þær hefðu þeir get-
að breitt yfir sig til að halda á sér
hita,“ segir Magnús.
alla tíð: byggist á fiárframlögum ein-
staklinga og fyrirtækja, söfnunum
og því sem félagarnir kalla sjálfh’
„sníkjum". ! áranna rás jókst og
batnaði tækjabúnaður og þekking
sveitarinnar og strax í upphafi upp-
götvuðu menn mikilvægi þess aö
meðlimir sveitarinnar kynnu að
nota fallhlífar til að vera fljótari á
vettvang þar sem aðstæður væru
erfiðar. Eftir að þyrlur komú til sög-
unnar er þó mun auðveldara að
koma mönnum fljótt og örugglega á
vettvang.
Einar Torfi Finnsson er einn
þeirra sem starfað hafa með Flug-
björgunarsveitinni frá unga aldri.
Hann segir að i dag sé skipulag
sveitarinnar með allt öðru sniði en
þegar frumkvöðlarnir voru að ryðja
brautina. Nýliðaþjálfun taki til
dæmis tvö ár þar sem áhersla er
lögð á skyndihjálp, útveru og hvern-
ig athafna skal sig við erfiðar að-
stæður úti í náttúrunni. Endur-
menntun er stór liður í starfi sveit-
arinnar og nú sækja félagarnir
þekkingu jafnt til innlendra aðila
sem erlendra. Þá er allur tækjabún-
aður og annar búnaður mjög full-
kominn. Segir hann Flugbjörgunar-
sveitina hafa lagt mikla áherslu hin
seinni ár á snjóflóðaleitir og kynnt
Recco- snjóflóðaleitartæknina og
komið henni á þá staði sem eru
snjóþungir.
í dag er Flugbjörgunarsveitin í
Reykjavík með fióra vel búna torfæ-
rubíla, fióra vélsleða, tvo snjóbfla og
sérbúinn stjórnstöðvarbU. ÖU eru
þessi tæki búin góðum fiarskipta-
tækjum og leiðsögubúnaði. Þrátt
fyrir öflugt fiáröflunarstarf er samt
mestaUt viðhaldsstarf unnið í sjálf-
boðavinnu. Sveitinni er skipt í fióra
flokka: bUaflokk, beltaflokk, heima-
stjórn og flugbjörgunarflokk sem
aftur skiptist í þrjá hópa: fallhlífa-
hóp, undanfara og sjúkrahóp. Skráð-
ir félagar eru um 450 en á útkaUs-
skrá eru tæplega eitt hundrað
manns. Þar af geta 35 tU 40 manns
verið mættir í útkaU á 20 mínútum
því oft getur viðbragðsflýtir skUið á
milli lifs og dauða.
-PP
Snemmsumars 1953 fórst Grumman Albatros flugvél af Keflavíkurflugvelli
með fimm manna áhöfn á Eyjafjallajökli. Magnús Þórarinsson flugbjörgun-
arsveitarmaður, sem þá fór í sitt fyrsta útkall, segir að sárt hafi verið að horfa
upp á heillegan stélhluta vélarinnar, sem sést í fjarska á myndinni, og vita til
þess að þar hefðu mennirnir geta haldið til og beðið eftir hjálp. í stélhlutan-
um fundust síðar silkifallhlífar sem fórnarlömb flugslyssins hefðu getað vaf-
ið um sig og haldið þannig á sér hita.