Dagblaðið Vísir - DV - 02.04.1996, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 2. APRÍL 1996
13
Hugsað í hólfum
Það er útbreiddur siður að
hugsa í hólfum. Með öðrum orð-
um: menn hafa tvær andstæðar
skoðanir á sama fyrirbærinu sam-
tímis og aðhyllast báðar. Ofur-
skýrt dæmi um þetta er viðhorf
stærsta stjórnmálaflokks í landinu
en það er Fjölmiðlaflokkurinn; í
honum eru þeir sem nota fjölmiðla
og starfa við þá. Fjölmiðlaflokkur-
inn skoðar hvert mál út af fyrir
sig (eins og í sérstöku hólfl). Hann
skoðar ríkisútgjöld og skatta og
heimtar að þau séu skorin niður.
Hann skoðar útgjöld til aldraðra
og sjúkra, skóla og vegamála og
sér náttúrlega að þau eru alltof
naum og mikil þörf á að stórauka
þau. Hins vegar hefur Fjölmiðla-
flokkurinn engar áhyggjur af þvf
hvernig eigi að minnka tekjur rík-
isins og auka útgjöld þess um leið.
Hann ætlast til þess að atvinnu-
stjórnmálamenn leysi þann hnút
og þeir eru að sínu leyti svo hé-
gómlegir að þeir þykjast geta það
og er það allt heldur dapurlegt.
Atvinnulaus neytandi
Annað dæmi: efnilegur Morgun-
blaðsmaður, Ólafur Þ. Stephensen,
skrifaði pistil um það hvers vegna
atvinnuleysingjar í Reykjavík
væru ekki ginnkeyptir fyrir því að
fara út á land og vinna í fiski. Það
væri náttúrlega vegna þess að þeir
gætu lifað af atvinnuleysisbótum
og barnabótum og fengju lítt fleiri
krónur fyrir fiskvinnu - og
kannski færri f raun ef tekið væri
tillit til þess að það væri kostnað-
arsamt fyrir þá að taka sig upp
með fjölskylduna. Ólafur komst,
eins og við mátti búast, að þeirri
niðurstöðu að það væri of lítill
munur á að vinna fyrir kaupi og
lifa á bótum og þar með að velferð-
arkerfið væri of örlátt við atvinnu-
leysingjann.
- Mér sýnist að hér megi sjá
glöggt dæmi um hólfahugsun.
Atvinnuleysinginn í Breiðholt-
inu er til í tvennu lagi. Annars
vegar er hann neytandi og sem
slíkur aðili að meðaltölum okkar
neysluglaða samfélags. Þegar
menn reikna honum atvinnuleys-
isbætur, barnabætur og fleira
miða þeir við einhvers konar
heildarsamanburð: svo og svo
Kjallarinn
Árni Bergmann
rithöfundur
mikið þarf til að menn komist af.
Þú og ég gætum ekki skrimt af
minna fé. Við íslendingar (hér
kemur sjálfsmat neyslufélagsins
til skjalanna) getum ekki verið
þekktir fyrir að láta þetta fólk hafa
minna. Við erum hvorki Rússland
né Brasilla. Hér eru öngvar stéttir.
Allir eru á sama róli í biðröð í
Bónusi.
Eða þá vinnusali
Hins vegar er þessi sami maður,
atvinnuleysingi í Breiðholti, til í
annarri persónu. Þar er hann ekki
neytandi (og þar með félagi okkar
hinna) heldur einn lítill aðili
vinnumarkaðarins. Sjálfur reynd-
ar vara á þeim markaði. Og á því
tilverusviði gilda allt önnur lög-
mál. Þar skiptir það ekki höfuð-
máli hvort vinnusali fær nóg til að
lifa af eða ekki. Það er hans mál.
Fynrtæki eru ekki félagsmála-
stofnanir, segja Friedman og aðrir
markaðskennimenn. Þau eiga ekki
að hugsa um annað en eigin arð-
semi. Annað kemur þeim ekki við.
Það fylgir svo með í markaðshugs-
un að allt skuli lúta þeim gullkálfi
sem hæst ris og heitir Samkeppn-
isstaða fyrirtækja; stjórnmála-
menn, verkalýðshreyfing og hver
sá einstaklingur sem hættir sér
inn á vinnumarkaðstorgið. Það
segir sig því sjálft að kaup og kjör
atvinnuleysingjans sem er að
reyna að ráða sig i vinnu verða al-
gjört aukaatriði eða víkjandi stað-
reynd í tilverunni.
Það gilda allt önnur sjónarmið
þegar skoðuð er staða manns sem
þarf að kaupa vöru og þjónustu
heldur en staða sama manns þegar
hann þarf að selja sig á vinnu-
markaði.
Og þetta endurspeglar allt þá
meginstaðreynd að öll erum við
nauðsynleg sem neytendur sem
kaupa og kaupa svo hjólin haldi
áfram að snúast. Um leið og æ
fleiri eru óþarfir sem vinnuafl,
bæði úti um heim og hér heima -
þar sem forstjóranefnd á vegum
fjármálaráöherra komst að því fyr-
ir skemmstu að um tíu þúsundir
manna mættu missa sig úr ís-
lenskum stofnunum og fyrirtækj-
um - ef hagrætt væri í þeim af
fullum krafti og arðsemisvilja.
Ámi Bergmann
„Hér eru öngvar stéttir. Allir eru á sama róli í biðröð hjá Bónusi."
„Þaö gilda allt önnur sjónarmið þegar
skoðuð er staða manns sem þarf að
„kaupa“ vöru og þjónustu heldur en staða
sama manns þegar hann þarf að selja sig
á vinnumarkaði.“
Einu sinni var
Leikfélag Reykjavíkur
Einu sinni var Leikfélag Reykja-
víkur mikill vinur landsmanna og
þótti forvitnilegt því fólk kom auð-
vitað til að styrkja það og sjá leik-
sýningarnar í „litla vinalega leik-
húsinu við tjörnina". LR tókst að
skapa þá ímynd hjá almenningi,
með réttu, að þau væru ofboðslega
duglegt fólk sem ætti skilið betra
hús og að Borgarleikhús skyldi
rísa. LR fékk inni í glænýju húsi,
húsi sem borgin reisti fyrir at-
beina þeirra. En LR féll í gröf van-
ans, gleymdi að ætli einhver að
stíga á vinningspallinn verður
hann að vinna til verðlaunanna.
Með breyttum aðstæðum koma
nýjar áherslur og því virðist LR
hafa gleymt.
„Vináttufélagið"
Geri LR f Borgarleikhúsinu þær
kröfur að vera kallað atvinnuleik-
hús ber því að vinna á þeim
grundvelli á allan hátt. í alltof
mörg ár höfum við mátt fylgjast
með einhverjum skrípaleik innan
veggja þessa húss og nú er kominn
tími til að slíkt hætti.
Þarna er verið að nota peninga
borgarinnar og fólk er orðið þreytt
á þessari tilgerð og sú ákvörðun
LR að reka nýráðinn leikhús-
stjóra, Viðar Eggertsson, áður en
Kjallarinn
Hörður Torfa
leikstjóri
hann fékk að sanna hæfni sína
hefur fyllt mælinn. Fólk er reitt,
það er sama hvar ég kem i dag,
fólk talar um atburðinn af van-
þóknun. Með því að reka leikhús-
stjórann hafa leikarar LR í Borg-
arleikhúsinu sagt við þjóðina: við
vOjum engar raunverulegar breyt-
ingar, aðeins láta lita út sem þær
hafi átt sér stað! I þessum átökum
endurspeglast ákveðið ástand,
„vináttufélagið", félag spillingar-
innar, en slíkur söfnuður eitrar að
lokum alltaf fyrir sjálfum sér með
sjúklegri hegðan eins og raun ber
vitni.
Eina lausnin
LR, sem hefur verið kallað
„hjónaklúbburinn" manna á með-
al, svo lengi sem ég man til, vegna
innbyrðis tengsla, er að reyna að
fá fólk til að gleypa við því að inn-
an veggja hópsins ríki lýðræði.
Þessar „lýðræðislegu" stjórnunar-
aðferðir mætti kalla „hópeinræði"
sem getur leitt af sér kúgun og
spillingu af verstu tegund. Viðari
Eggertssyni var ekki gefið tæki-
færi til að sanna sig og þeir, sem
stóðu fyrir ráðningu hans, hurfu
þegar mest á reyndi en hefðu átt í
stað þess að standa við hlið hans í
þeim erfiðu verkefnum sem vitað
var að hann yrði að takast á við.
Það er deginum ljósara að
stjórnunarháttum LR verður að
breyta og það tafarlaust, að öðrum
kosti verður borgin að segja upp
samningum við það og borgar-
stjóri að auglýsa eftir og ráða, fyr-
ir hönd borgarinnar, leikhússtjóra
og skipa leikhúsráð í Borgarleik-
húsið og það yrði framvegis rekið
sem sjálfstæð stofnun óháð ein-
hverju einu leikfélagi, opið öllum
sem nota vildu húsið. Þetta er
BORGARleikhúsið. Þar með yrði
LR einn af þeim fjölmörgu aðilum
sem sækja myndu um áð fá að
koma list sinni á framfæri á sviö-
um Borgarleikhússins. Mín skoð-
un er sú að þetta sé eina lausnin,
eins og málum er háttað, í dag.
Hörður Torfa
„Með því að reka leikhússtjórann hafa
leikarar LR í Borgarleikhúsinu sagt við
þjóöina: við viljum engar raunverulegar
breytingar, aðeins láta líta út sem þær
hafi átt sér stað!“
Með og á
móti
Rekstur bflastæðasjóðs
Þeir borgi
fyrir bílastæðin
sem nota þau
„Gjald-
skylda er mjög
réttlátt stjórn-
tæki til að
stýra landnýt-
ingu í borg-
inni. Bílastæð-
ineru ekki
fjármögnuð af
skattfé og þess
vegna hefur
það verið
grundvallar-
reglan að notendur skammtíma-
stæða og bílastæðahúsanna
greiði það sem þarf til að koma
þeim upp. Þetta liggur til grund-
vallar gjaldskyldunni.
í umferðarlögunum er skýrt
kveðið á um hvernig nota skuli
það fé sem kemur inn með bíla-
stæðagjöldum. Tekjunum ber að
verja til að bæta bílastæðin og
það hefur Reykjavíkurborg gert
af miklum myndarskap og raun-
ar hefur verið lagt tímabundið
meira fram af hálfu borgarinnar.
Það er því óréttmæt gagnrýni að
segja að verið sé að flytja fé sem
innheimtist við Laugaveginn
eitthvað annað. Það er farið ná-
kvæmlega með þetta fé eins og
lög kveða á um.
Kaupmenn hafa staðið gegn
öllum breytingum á gjald-
skránni en lítið gert til að finna
lausn á sjálfum grundvallar-
vandanum sem er hver á að
borga brúsann. Við teljum að
það sé best gert með gjaldskyldu
enda er það sú aðferð sem er við-
höfð um allan heim. Gömlu
stöðumælarnir eru kannski gam-
aldags en það er líka verið að
þróa nýjar aðferðir við inn-
heimtuna.“
Ástandið við-
skiptalífi í
miðborginni
til skaða
Stefán Haraldsson,
framkvæmdastjóri
Ðílastæðasjóðs.
Jón Sigurjónsson,
kaupmaður í Jóni
og Oskari.
„Laugavegs-
samtökin óska
eftir því að nú
þegar verði
gerð heildarút-
tekt og breyt-
ingar á rekstri
bílastæða-
sjóðs. Núver-
andi ástand er
með öllu óvið-
unandi og öllu
viðskiptalífi í
miðborginni tfi skaða.
Atgangur stöðumælavarða er
slíkur að viðskiptamenn hrekj-
ast undan þeim í önnur við-
skiptahverfi. Innheimta sekta
hefur verið stóraukin. Stöðu-
mælagjöld eiga eingöngu að
standa undir rekstri stööumæla-
kerfisins. Tekjur af stöðumælum
á síðasta ári voru 188 milljónir
króna en gjöld voru 84 milljónir.
Hagnaður af rekstri stöðumæla
varð því 104 mifljónir.
Það er óþolandi að viðskipta-
vinir miðborgarinnar séu skatt-
lagðir á þennan hátt. þetta er
ekki góð pólitík ef mannlíf og
viðskipti eiga að blómstra í mið-
borg Reykjavíkur.
Kjallarahöfundar
Æskilegt er að kjallaragreinar
berist á tölvudiski eða á netinu.
Hætt er við að birting annarra
kjallaragreina tefjist.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is