Dagblaðið Vísir - DV - 06.01.1998, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 1998
Fréttir
Pattstaða 1 samningum útgerðarmanna og sjómanna og vélstjórar einangraðir:
Lagasetning líkleg
Helgi Laxdal, formaöur Vélstjórafélags íslands, á nú í einni flóknustu kjaradeilu sem sjómenn hafa staöið í. Talið er
að stjórnvöld íhugi lagasetningu til að höggva á hnútinn í deilu sjómanna og útgerðarmanna. Hér heilsar Helgi Þóri
Einarssyni ríkissáttasemjara á stuttum og árangurslausum sáttafundi sem haldinn var í gær. DV-mynd Hilmar Þór
Pattstaða blasir við í samningavið-
ræðum sjómanna og útgerðarmanna á
næstu vikum. Ekki er sýnilegt að
nokkur leið til sátta sé fær. Það sem
gerir deiluna óleysanlega er sú stað-
reynd að vélstjórar hafa sett fram sér-
kröfur um að aflahlutur þeirra um
borð í stærstu fiskiskipunum hækki.
Vélstjórarnir frestuðu verkfalli, sem
þeir höfðu boðað um áramót, til 17.
janúar nk. Aðrir sjómenn greiða at-
kvæði um verkfall frá og með 2. febr-
úar nk. og talið er fullvíst að það hafi
verið samþykkt. Bæði skipstjómar-
menn og undirmenn hafa svarað
kröfu vélstjóra með því að lýsa stuðn-
ingi við þær I orði en jafnframt hafa
þeir lýst því að þeir muni sækja sam-
bærilegar kjarabætur. Þeir forystu-
menn útgerðarmanna og sjómanna
sem DV hefur rætt við segja að meðan
vélstjórar standi við kröfu sína sé öll
kjarabarátta samtakanna út og suður
og engin leið til að ná lendingu. Marg-
ir óttast að almenningsálitið snúist
gegn sjómönnum og því verði á end-
anum grundvöllur hjá stjórnvöldum
til að setja lög á sjómenn enn einu
sinni og leysa þannig hnútinn.
Meldingar Davíðs
Sú skoðun er uppi meðal forystu-
manna sjómanna að Davíð Oddsson
forsætisráðherra hafi í áramótaávarpi
sínu verið að und-
irbúa jarðveginn
fyrir lagasetningu
á sjómannastéttina
til að rjúfa patt-
stöðuna. í ávarpi
sínu sagði forsætis-
ráðherra að flest
benti til að deilur
sjómanna og út-
gerðarmanna end-
uðu í illindum og
verkföllum með þeim afleiðingum að
miUjarðaverðmæti sigli fram hjá þjóð-
inni. „Við hljótum öU að gera kröfur
tU þeirra sem ábyrgð bera að þeir
leysi þennan hnút áður en út í fenið
er komið. Þeir hafa af eðlilegum
ástæðum afnot af auðlindum sjávar í
kringum landið. Þeim eru ekki önnur
skilyrði sett en að þær séu nýttar vel
og skynsamlega í þjóðar þágu. Það er
mikU ögrun við þjóðina ef mál skipast
svo að hagsmunaaðilum í sjávarút-
vegi tekst ekki að standa við þau
sanngjörnu skU-
yrði,“ sagði m.a. í
áramótaávarpi
forsætisráðherra.
Önnur hótun
liggur í orðum
Davíðs og hún er
sú að hann opni á
veiðileyfagjald á
útgerðina nái
menn ekki sátt-
um, en slfkt vek-
ur meiri hroU meðal sægreifa lands-
ins en nokkur verkfaUsboðun.
Marklausar yfirlýsingar?
Áður hafa einstakir ráðherrar lýst
því yfir að lagasetning komi ekki tU
greina og sjómenn og útgerðarmenn
yrðu sjálfir að leysa sínar deilur án
íhlutunar stjómvalda. Einn forystu-
manna útgerðarmanna, sem DV
ræddi við, sagði þær yfirlýsingar
marklausar og menn skyldu skoða
þær í ljósi yfirlýsinga fyrr á árum í
tengslum við gengisfellingar. Þar hafi
menn þrætt fram í rauðan dauðann og
síðan hafi verið boðuð gengisfeUing
þvert ofan í yfirlýsingar.
„Það er í mínum huga enginn vafi
á þvf að forsætisráðherra hefur vand-
lega til skoðunar að grípa til bráða-
birgðalaga til lausnar deilunni. Hann
ætlar einfaldlega að birtast þegar aUt
er að fara í strand og slá á putana á
mönnurn," segir forystumaðurinn.
Launabil of mikiö
Krafa vélstjóranna um hærri
skiptahlut er varin með þvi að þeir
hafl að baki langt nám til að geta tek-
ist á hendur vélgæslu um borð í fiski-
skipum. Þeir telja launabil á miUi
skipstjórnarmanna og vélstjóra vera
of mikið og það verði að minnka.
Sjónarmið útgerðarmanna í þessu
máli eru þau að verði gengið að kröf-
um vélstjóranna fari aUt í bál og
brand. Þannig er það viðhorf uppi
innan samtaka útgerðarmanna að
engin leið sé að koma til móts við vél-
stjórana þar sem engu skipti hversu
mikið launin hækki, aðrir sjómenn
fylgi aUtaf á eftir og af hlytust víxl-
hækkanir launa sjómanna sem ekki
yrði séð fyrir endann á.
Allt lagt undir
Ekki verður annað séð en formaður
Vélstjórafélags íslands, Helgi Laxdal,
leggi aUt undir í baráttunni fyrir hærri
skiptahlut. Hann hefur um árabU sett
þessa kröfu á oddinn og viðbúið er að
félagar hans krefjist nú árangurs. Á
sínum tíma var Vélstjórafélag íslands
aðUi að Farmanna- og fiskimannasam-
bandi íslands en klauf sig frá samtök-
unum m.a. vegna þess að ekki fékkst
innan þeirra stuðningur við kröfur
þeirra um hærri skiptahlut vélstjóra.
Helgi Laxdal var þá sem nú formaður
Vélstjórafélagsins og taldi kröfunni
betur borgið stæðu vélstjórar einir
saman f samtökum. Nú hvUir á honum
sú krafa hins almenna félagsmanns að
sækja kjarabæturnar. Takist honum
það ekki má gera ráð fyrir að hann
standi veikt eftir sem forystmnaður fé-
lagsins og sótt verði að honum.
Staða málsins er honum ekki í hag.
Hann stendur andspænis útgerðar-
mönnum gráum fyrir jámum þaðan
sem engrar samúðar eða skilnings er
að vænta. Önnur sjómannasamtök
eru í viðbragðsstöðu tU að ná í sömu
kjarabætur fyrir sína menn. Þá eru
forystumenn bæði undir- og yfir-
manna æfir vegna þess að þeir telja
vélstjórana hafa nánast eyðUagt
möguleika sjómannastéttarinnar í
heUd tU að verja kjör sín gegn kvóta-
braski. Vélstjórámir eru því algjör-
lega einangraðir í baráttu sinni og
gagnvart forystu þeirra þýðir frekara
undanhald eða afsláttur frá kröfum
ósigur og í framhaldi þess uppgjör
innan félagsins.
Þetta er staðan sem stjórnvöld
standa frammi fyrir. Óleysanleg deUa
sem kostað getur þjóðarbúið mUIjarða
króna án þess að von sé um að ásætt-
anleg lausn náist. Lagasetning enn
eina ferðina er sú eina leið sem menn
sjá f stöðunni og reyndar er slfkt ekk-
ert gamanmál að takast á við. Verði
sett lög á vélstjórana og að einhverju
leyti komið til móts við kröfu þeirra
mun aUt fara á annan endann. í loft-
inu liggur að aðrir sjómenn muni
grípa til allra tUtækra aðgerða til að
knýja fram sömu kjarabætur. Þar er
þess ekki að vænta að spurt verði um
lögmæti aðgerða. Lagasetning á aUa
sjómenn mun þýða enn vaxandi
kergju meðal stéttarinnar sem oftar
en aðrar stéttir hefur mátt sæta því að
gripið sé inn í kjaradeUur þeirra.
Helgi Laxdal sagði við DV í október
sl. að stefndi í mestu átök mUli sjó-
manna og útgerðarmanna frá upphafi
íslandsbyggðar. Samkvæmt þeim orö-
um formannsins verður ekkert gefið
eftir og næstu vikur munu skera úr
um hvort spáin gengur eftir. Það ligg-
ur þó þegar fyrir að deilan er sú flókn-
asta og erfiðasta sem komið hefur upp
miUi þessara hópa um árabU.
Innlent
fréttaljós
Reyntr Traustason
Dagfari
Saddam Hussein og Geir Waage
Ástþór Magnússon er nýkom-
inn úr sögulegri ferð tU íraks.
Raunar orðinn heimsfrægur fyrir
þá ferð sem tókst í alla staði vel.
Hið eina sem skyggði á var að
Saddam Hussein veitti Ástþóri
ekki áheyrn og var Ástþór þó að
tala máli hans allan tímann og
bauð heimspólitík Bandaríkja-
manna og Sameinuðu þjóðanna
birginn með þvf að fordæma við-
skiptabann á írak. Ástþór vill
ekki fallast á slíkar aðgerðir sem
lýsa að hans mati þröngsýni og
fordómum. Það á ekki að hefna
sín á írökum þótt ágreiningur sé
uppi um leiðir tU að fá íraks-
stjórn til að faUast á vopnaeftirlit.
Ástþór er sem sagt kominn heim
úr þessari frægðarfor þar sem
hann fékk tækifæri tU að lýsa
málstað Friðar 2000 á áhrifaríkan
hátt fyrir framan sjónvarpsvél-
arnar. En Ástþór er ekki fyrr
kominn heim en hann fær þau
skUaboð að presturinn í Reyk-
holti hafi lagt bann við því að
Friöur 2000 setji upp bækistöðvar
sínar þar í sveitinni. Ætiunin var
að fá afnot af mannvirkjum í
Reykholti til frekari sóknar í
þágu friðar og kærleika en kirkj-
unnar maður á staðnum,
sjálfur formaður Prestafé-
lagsins, sr. Geir Waage, neit-
ar Ástþóri og Friði 2000 um
að setjast að þar vestra. Nú
gerði séra Geir ekki annað
en það sem Saddam Hussein
hafði gert, að neita Ástþóri
um áheyrn, og meira að
segja gekk séra Geir þó
lengra í tillitsseminni með
því að tala við Ástþór í síma,
enda þótt hann segði honum
í símtalinu að hann væri á
móti friðarboðskap Ástþórs.
Saddam Hussein tók ekki
einu sinni símann. Ástþór er
auðvitað æfur yfir þessari
framkomu prestsins og hefur
kært hann til Biskupsstofu
og hótar að segja sig úr þjóð-
kirkjunni ef hinn nýkjörni
biskup segir prestinum í
Reykholti ekki til syndanna.
Þetta er ógnvekjandi hótun,
enda má kirkjan fara að vara
sig ef Ástþór gengur úr þjóðkirkj-
unni og setur upp sinn eigin söfn-
uð. Svo ekki sé nú talað um ef
Saddam Hussein notfærir sér
þennan fleyg í röðum kristinna
manna með því að taka símann
næst þegar Ástþór hringir í hann
eða bregður sér á þotu sinni til
íraks. Þá er nú eins gott fyrir
herra Karl biskup að bregðast
skjótt við, enda er betra fyrir
þjóðkirkjuna að hafa Ástþór held-
ur en séra Geir, ef út í það er far-
ið hvor er frægari í útiöndum og
hvor þeirra hefur meira fylgi
meðal þjóðarinnar. Fékk ekki
Ástþór 11% í forsetakosningun-
um? Aldrei hefur séra Geir fengið
svo mikið fylgi og auk þess
er sagt að Geir Waage hafi
stutt annan mann til bisk-
upskjörs svo farið hefur fé
betra þótt formanni Presta-
félagsins verði fómað til að
halda Ástþóri. Maður fórn-
ar ekki biskupi í þessari
stöðu. Hvað þá Ástþóri. Það
er hins vegar af séra Geir
Waage að segja að hann hef-
ur fetað í fótspor Saddams
Husseins og neitað Ástþóri
um fyrirgreiðslu og spurn-
ingin er sú hvort heims-
byggðin og Sameinuðu
þjóðirnar verði ekki að
leggja þessa afstöðu að
jöfnu og setja viðskipta-
bann á Reykholt meðan
þessi mál eru óuppgerð.
Ástþór hefur sagt Samein-
uðu þjóðunum stríð á hend-
ur og nú hefur hann lýst
stríði á hendur þjóðkirkj-
unni og við erum komin í
vond mál, íslendingar, meðan
Ástþór gengur laus og Friður 2000
eflir friðinn meö því að stofna til
ófriðar gegn öllum þeim sem
skilja ekki hvað Ástþór er merki-
legur maður. Dagfari