Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1998, Blaðsíða 16

i6 wemung
MÁNUDAGUR 27. JÚLÍ 1998 DV
Umsjón
Þóninn Hrefna
Fyrir sérþarfir
Menn veröa ekki feitir af því að
miðla sígildri tónlist eða a.m.k.
„öðruvísi" tónlist til sérviturra unn-
enda hennar hér uppi á íslandi.
Þetta hafa þó hugsjónamenn verið
að gera öðru hvoru, með takmörkuð-
um persónulegum ávinningi, en auð-
vitað til hagsbótar og yndisauka fyr-
ir tónlistarunnendur. í seinni tíð
hefur sennilega ekki verið ýkja mik-
ið svigrúm fyrir svona starfsemi þar
sem tónlistarverslunin Japis hefur
komið ágætlega til móts bæði við
sérþarfir tónlistarunnenda og
smærri útgefendur.
Tónlist
Aðalsteinn Ingólfsson
Nú gerist hvort tveggja í senn að
Japis stækkar og tveir hugumstórir
einstaklingar, Jóhannes Ágústsson og Lárus Jó-
hannesson, taka sig saman og stofna tónlistar-
verslunina 12 tóna á mótum Grettisgötu og Bar-
ónsstígs.Yfirlýst markmið þeirra • er að sinna
vanræktri tónlist og útgefendum sem ekki hafa
fengið inni með geislaplötur sínar á íslenskum
markaði. Og þá getur heldur betur að líta fjöl-
breytnina í geislaplötuútgáfunni í dag. Meðal
þess sem 12 tónar flytja inn upp á sitt einsdæmi
er þýska Hanssler útgáfan, sem nú er að gefa út
gjörvöll verk Bachs á 169 diskum, en hún er með
á sínum snærum nokkra efnilegustu söngvara
Þjóðverja í dag, til dæmis Christine Scháfer og
íslandsvininn Andreas Schmidt. Verslunin er
líka að prófa sig áfram með ASV, Collins,
Revelation og Campion útgáfumar frá Bretlandi
sem oft eru að gefa út mjög spennandi efni sem
ekki er á allra vitorði og DRG og Telarc frá
strengjasveit sína; hún þykir sérlega
vandvirk, næm og blæbrigðarík. Þess-
ir eiginleikar hennar höfða til tón-
skálda sem hallir eru undir strengja-
hljóðfæri en hafa ekki fúndið sér
hljómsveit við hæfi. Það er til dæmis
hreinasta unun að heyra þessa hljóm-
sveit leika ábúðarmikla og trega-
blandna tónlist „austantónskáldanna"
Párts, Kanchelis og Peteris Vasks, svo
mikil er fyllingin í strengleiknum.
Eins og til að gæta jafnræðis hefur
Telarc einnig gefið út tónlist með
bandarisku tónskáldunum Alan Hov-
hanness og John Corigliano, bráðfl-
inkum mönnum og mikilvirkum, en
einhvern veginn er eins og þeir ausi
ekki af sama brunni mannlegrar
reynslu og „austanmenn". Þegar
bandarísku tónskáldin semja trega-
ljóð fyrir strengjasveit er iðulega stutt
í melódramatíska takta eða þá inni-
haldsrýra síbylju í nýaldarstíl. Þetta á
auðvitað ekki við öll verk þeirra
Corigliano og Hovhanness; ég varð til
dæmis hrifinn af því hvernig sá fyrrnefndi útset-
ur frægt sönglag Schuberts, An die Musik, fyrir
hljómsveit („To Music“) en sá síðamefndi vinn-
ur afar fagmannlega úr armenskri og austur-
lenskri tónlist, sem er bæði arfleifð hans og
áhugamál.
Hins vegar er Telarc líka með japanska tón-
skáldið Takemitsu á sínum snærum, sem sýnir
fram á að kvikmyndatónlist þarf ekki að vera
léttmeti. Hann samdi tónlistina fyrir hasarmynd-
ina Black Rain, sem Michael Douglas lék í, og
svo mikill var hasarinn að enginn tók eftir tón-
listinni. Sem betur fer er hana er nú að finna á
glænýrri geislaplötu (Telarc CD-80469) Flæmingj-
anna, því hún er hörkugóð, eins og krakkarnir
mundu segja.
Jóhannes Ágústsson og Lárus Jóhannesson í verslun sinni, 12 tónum.
Bandaríkjunum.
Telerc-útgáfufyrirtækið er eitt helsta stolt og
prýði 12 tóna. Það gefur nú með reglulegu milli-
bili út geislaplötur með einni minnst þekktu úr-
valshljómsveit Evrópu, I Fiamminghi (Flæmingj-
amir), sem stjórnað er af Rudolf Werthen. Þessi
hljómsveit hefur einungis verið við lýði í tæp
fimmtán ár en á þeim tíma hefur hún skapað sér
nafn fyrir upptökur á stærri verkum nútímatón-
skálda á borð við Schönberg, Kancheli, Tavern-
er, Gorecki og Part. Nú er hljómsveitin orðin
eins konar merkisberi fyrir framsækna tónlist í
Belgiu þar sem hún nýtur velvildar og opinberra
styrkja.
Strengleikar Flæmingjanna
Sérstaklega er I Fiamminghi rómuð fyrir
Styrkir úr Menning-
arsjóði vestfirskrar
æsku
Eins og undanfarin ár verða
styrkir veittir úr Menningarsjóði
vestfirskrar æsku til framhalds-
náms sem vestfirsk ungmenni
geta ekki stundað í heimabyggð
sinni. Að öðm jöfhu njóta for-
gangs um styrk úr sjóðnum ung-
menni sem misst hafa fyrirvinnu
og konur, meðan fullt launajafn-
rétti er ekki í raun. Ef engar um-
sóknir eru frá Vestfjörðum eru
teknar umsóknir Vestfirðinga,
búsettra annars staðar. Félags-
svæði Vestfirðingafélagsins er
ísafjarðarsýslur, ísafjörður,
Strandasýsla og Barðastrandar-
sýslur. Nú eru síðustu forvöð að
sækja um því umsóknir skal
senda fyrir lok júlí til Menningar-
sjóðs vestfirskrar æsku, c/o Sig-
ríður Valdimarsdóttir, Birkimel
8b, 107 Reykjavík. Meðmæli verða
að fylgja umsókninni, frá skóla-
stjóra eða öðrum sem þekkja við-
komandi nemanda, efni hans og
aðstæður. Síðasta ár voru veittar
510 þúsund krónur til fimm ung-
menna.
Nýjung frá Smekk-
leysu
Smekkleysa mun á næstunni
setja á markað framsækna tónlist
þeirra hljómlistarmanna sem
hvaö iðnastir eru við spuna- og
tilraunatónlist. Áhugafólk mun
geta treyst því að í
hverjum mánuði fram
að jólum komi út
geisladiskur með nýrri
tónlist. Útgáfuröðin,
sem nefnist Frjálst er í
fjallasal, er hafin með
tónlist Skúla Sverris-
sonar og Hilmars Jens-
sonar en diskur þeirra
ber nafnið Kjár. Spuni
þeirra félaga var hljóð-
ritaöur í september
_________ 1997 og síðan hafa þeir
Tena unnið úr honum átta
Palmer. hljóðskúlptúra. Næsti
diskur er síðan fyrir-
mælaverkið Traust, í flutningi
Kjartans Valdemarssonar, Matth-
íasar Hemstock og Péturs Grét-
arssonar. Einnig fá aðdáendur
djasssöngkonunnar Tenu Palmer
eitthvað fyrir sinn snúð því að
væntanlegur er geisladiskur þar
sem hún hefur upp raust sína og
nýtur aöstoðar ýmissa gesta.
Hljómsveitin Kerfill mun líka
rata á markaðinn og að lokum
tónleikaupptökur með Leo Smith
frá því að hann lék síðast á ís-
landi.
; Arnór óstöðvandi
j Menningarsíðan birti fyrir
i skömmu viötal viö Amór Hanni-
I balsson, prófessor í heimspeki,
sem unnið hefúr þaö þrekvirki að
þýða sjö hundruð síðna doðrant-
inn Hinir óðu eftir Fjodor Dostoé-
vski. Amór deilir áhuganum á
i gamla meist-
aranum með
ótal öðrum ís-
! lendingum en
i|s það verður að
teljast mikil
ástundunar-
semi aö þýða
svo stórt verk.
Amór lét sér
þó ekki nægja
að gefa út
Hina óðu held-
úr notaði hann tækifærið og gaf
út nóvelluna Vomætm- - Úr end-
1 urminningum draumóramanns,
sem hann einnig þýddi og líka er
eftir téðan Dostoévskí.
Gott yfirlit um
íslendingasögur
Útkoma þessarar bókar er fagnaðar-
efni, hún er bæði þörf og gagnleg. Það
var löngu kominn tími til að gefa út að-
gengilegt yfirlitsrit um íslendingasögur
og taka saman ýmislegt af því sem um
þær hefur verið ritað á undanfórnum
áratugum. Það er ekki síður fagnaðar-
efni að einn af virtari fræðimönnum
okkar skuli takast á hendur það verk-
efni að leita svara við nokkram af stóm
spumingunum i fræðunum: Hvað era
íslendingasögur? Hvað einkennir þær
sem bókmenntagrein? Þetta em spurn-
ingarnar sem liggja til grundvallar bók
Vésteins og við þeim og mörgum fleir-
um er brugðist í 4 köflum þar sem kom-
ið er að sögunum úr ýmsum áttum.
Baksviði þeirra, sögulegu og bók-
menntasögulegu, er lýst í fyrsta hluta,
frásagnarlist í öðrum, heimi sagnanna í
þeim þriðja og viðtökum er lýst í fjórða
hluta.
Saman mynda þessir kaflar skýrt og
Bókmenntir
Jón YngviJóhannssnn
vandað yfirlit yfir helstu einkenni
sagnanna. Þetta er aðgengileg bók sem
ætti að geta höfðað til jafnt
fræðimanna og almenn-
ings. En Samræður við
söguöld er ekki bara lýs-
ing á bókmenntagrein.
Hún er líka málsvörn fyr-
ir ákveðna afstöðu til bók-
mennta og fræða, afstöðu
sem kalla mætti upplýsta
íhaldssemi. Vésteinn tekur
til umfiöllunar ýmsar kenn-
ingar um Islendingasögur og
niðurstaðan er oftast sú sama:
Þrátt fyrir að hafa ýmislegt til
Vésteinn Ólason.
síns ágætis skýra þær aldrei fullkomlega
innsta eðli Islendingasagna, þann innsta
kjama sem sögumar eiga líf sitt og listrænt
gildi að þakka.
Bók Vésteins heldur þannig á lofti og ver af-
stöðu sem kennd hefur verið við klass-
ískan húmanisma. Sögurnar eru sam-
kvæmt henni einstæð listaverk sem
aldrei verða skýrð til fulls. Afleiðing-
in af þessu er sú - og það verður að
teljast nokkur galli á bókinni - að
málflutningur Vésteins einkennist af
eins konar varnarstöðu, Vésteinn er
sífellt að hrinda áhlaupum annarra að
sögunum líkt og hann sé að verja þær
fyrir árásum. Um leið neitar hann
sjálfum sér um það sem hefði gert
bókina skemmtilegri og enn gagn-
legri, nefnilega dirfsku í efnisvali og
framsetningu. I inngangi er lagt upp
með spennandi hugmynd sem hefði
mátt ganga miklu lengra með. Þar
ræðir Vésteinn um sögumar sem sam-
ræður við fortíðina og leggur til að
þær séu skoðaðar í því ljósi, jafnframt
þvi sem við sem tuttugustu aldar les-
endur séum okkur meðvituð um þá
samræðu við fortíð okkar sem felst í
lestri þeirra. Þessi meginhugmynd
verður ekki eins greinileg í framhald-
inu, og það er satt að segja nokkur eft-
irsjá að henni. Hitt ber þó að viður-
kenna að það er erfiður línudans að
gera hvort tveggja, gefa greinargott yf-
irlit yfir sögurnar og halda fram
ákveðinni kenningu um eðli
þeirra. Vésteinn velur fyrri leið-
ina og sem slíkt yfirlit er bókin
stórgóð og mun vonandi rata til
sem flestra innanlands og utan.
Samræður við söguöld koma
einnig út á ensku í þýðingu
Andrew Wahn. Það er ánægju-
legt og raunar alltof sjaldgæft að
íslenskir fræðimenn komi
þannig hugsun sinni um mið-
aldabókmenntir okkar á fram-
færi við fræðaheiminn og erlent áhugafólk,
einnig þess vegna ber að fagna þessari bók.
Vésteinn Ólason Samræður við söguöld
Heimskringla - Háskólaforlag Máls og
menningar