Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.1999, Blaðsíða 18

18
Dýrt að fá lánaða eina milljón króna ef verðbólga fer af stað:
Verðbólgan fljót
að segja til sín
Flestir sem nýlega eru komnir
„til vits og ára“ þekkja ekki verð-
bólgu og hafa aldrei þurft að laga
sig sérstaklega að henni sem áhrifa-
þætti í daglegu lífi. Fólk sér eftir-
stöðvar lána sinna minnka með
hverri afborgun og verðlag hefur
verið nokkuð stöðugt. Sem betur fer
segja margir af eldri kynslóðinni
sem þekkja vel verðbólguna og þau
margháttuðu vandræða sem af
henni hljótast. Á árunum 1980-1990
var verðbólga mikil, yfirleitt tveggja
stafa tala og fór hæst í 76,6% á árs-
grundvellil983. Lentu ófáir í
hremmingum vegna hennar þar
sem lán hækkuðu gríðarlega en
launin sátu eftir. En frá 1992 hefur
verðbólgan verið á svipuðu róli og
hún er í dag, í kringum 2%. Það hef-
ur ríkt stöðugleiki. Nýlegar verð-
bólguspár gera ráð fyrir 2,2%-2,5%
verðbólgu á þessu ári.
Reyndar hafa heyrst raddir um
að verðbólgan geti farið að sýna á
sér klærnar. Hér verður ekki lagt
mat á það heldur reynt að sýna
fram á hvað verðbólga getur þýtt
fyrir einstakling sem tekur eina
milljón króna að láni i bankanum
sínum við mismunandi verðbólgu-
stig. Lánið er tekið til 7 ára sem
þýðir 84 mánaðarlegar afborganir.
Miðað er við lánaútreikning á vef-
síðu sparisjóðanna, www.spar.is
Kostnaður
Eigi viðkomandi í viðskiptum við
sparisjóðina þarf hann öllum tilfell-
um að greiða 36.200 krónur í lán-
tökukostnað, þ.e. 2% lántökugjald,
1,5% stimpilgjald og 1200 króna
fastakostnað. Fær hann því ekki út-
greiddar nema 963.800 krónur.
Kostnaður er tekinn áður en lánið
er komiö í vasann.
Bankinn tekur geiðslugjald fyrir
hverja afborgun, 375 krónur ef send-
ur er gíróseðlinn en 150 krónur ef
skuldfært er af reikningi. Á þessum
sjö árum kosta gíróseðlamir 31.500
en skuldfærslan kostar 12.600. Mun-
urinn er 18.900 krónur. í dæminu
hér miðum við við heimsenda gíró-
seðla.
Verðbólgan af stað Gamanið kárnar
Ef verðbólgan er 2,5% nema vísi-
töluhækkanir á lánstímanum 92.747
krónum. Afborganir, vextir og
greiðslugjald era 1.434.451 króna.
Samtals gerir þetta 1.527.198 krónur.
Með lántökukostnaði hefur milljón-
in kostað 563.398 krónur.
Gamanið fer að káma ef verðbólg-
an er 5,0%. Þá nema vísitöluhækk-
anir á lánstímanum 194.411 krón-
um. Afborganir, vextir og greiðslu-
gjald eru 1.555.311 krónur. Samtals
gerir þetta 1.749.722 krónur. Með
lántökukostnaði hefur milljónin
kostað 785.922 krónur.
Þeir sem þekkja 30-60% verð-
bólgu fara kannski að kannast við
sig ef verðbólgan er í 10% í þessu
reikningsdæmi en víst er að hroll-
ur fer um þá sem ekki þekkja ann-
að en stöðugleika. Við 10% verð-
bólgu nema vísitöluhækkanir á
lánstímanum 427.653 krónum. Af-
borganir, vextir og greiðslugjald
eru 1.830.797 krónur. Samtals gerir
þetta 2.258.450 krónur. Með lán-
tökukostnaði hefur milljónin kost-
að 2.294.650 krónur, hefur meira en
5,0% verðbólga
tvöfaldast.
Vilji fólk spá í hvað verði um
raunveruleg lán sín í verðbólgu
má notast við reiknivélar banka og
fjármálafyrirtækja á Netinu.
-hlh
10,0% verðbólga
(427.653 kr.
2,5% verðbólga
(92.747 kr.
(194.411 kr.]
Vísitöluhækkun
Afborefun + vextir + eíreiðsluefia Id
(Rauða línan sýnir 1.000.000 kr.j
(1.434.451 kr.
[1.555.311 kr.
(1.830.797 kr.
r
Að skulda milljón í verðbólgu
1.000.000 kr. til 7 ára á 8,25% vöxtum -
Kvíði vegna skuldastöðu getur seinkað skilum:
FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1999
Alag og
frestur
Heimilt er að beita álagi á
skattstofha ef framtali er ekki
skilað á réttum tíma og eins ef
framteljandi gefur rangar upplýs-
ingar í skattframtali eða fylgi-
skjölum. Skilafrestur fyrir þá
sem skila skattskýrslunni í papp-
írsformi rann út í gær en hafi
verið sótt um frest er skilafrest-
urinn 3. mars. Þeir sem skila um
Netið hafa frest til 28. febrúar og
framlengdan frest til einhvers
daganna á tímabilinu 10.-15.
mars. Rekstraraðilar hafa frest til
15. mars og framlengdan frest til
15. apríl.
Kærur
Kærur verða að vera skrifleg-
ar. Kærufrestur til skattstjóra er
30 dagar frá þeim degi þegar
hann auglýsir að álagningu opin-
berra gjalda sé lokið.
Undanþegnar
Eftirtaldar eignir era aö fullu
undanþegnar eignarskatti: Ríkis-
verðbréf og hlutdeildarskírteini í
verðbréfasjóðum sem eingöngu
era myndaðir af rikisverðbréf-
um. Eftirtaldar eignir eru undan-
þegnar eignarskatti að því marki
sem þær eru umfram skuldir:
Bankainnstæður, stofnsjóösinn-
stæður og hlutabréf. Stofnsjóðir
og hlutabréf þó að hámarki
1.260.108 kr. hjá einstaklingum og
2.520.216 kr. hjá hjónum og sam-
býlisfólki.
Fært niður
Bifreiðar einstaklinga sem
ekki era notaðar í atvinnurekstri
er heimilt að færa árlega niður í
mati um 10%, þó ekki á kaupári.
Hámark
Þeir sem þurfa að gera rekstr-
arreikning vegna verktakavinnu
ættu aö athuga að gjaldfærsla
rekstrarfjármuna 1998 er að há-
marki 122.496 kr.
Tap dregið frá
Frá skattskyldum hagnaði er
heimilt að draga framreiknað
rekstrartap síðustu 8 ára. Tap
sem myndast hefur í rekstri 1988
og síðar er þó heimilt að draga
frá hagnaði áranna 1998-2000.
Rekstraraðilar geta átt á hættu
að missa rétt til frádráttarkostn-
aöar ef ekki er skilað launamið-
um á verktaka. -hlh
Framtalsgerð á síðustu stundu kallar á mistök
- fyrsti skilafrestur rann út í gær
„Nú er tími uppgjörs þar sem
fjárhagsstaða heimilanna er tekin
út, hvort sem fólki líkar betur eða
verr. Það vekur oft ugg hjá fólki að
fara yfír skuldastöðuna, ekki síst ef
vanskil eru mikil. Þessi ótti við töl-
ur og erfiðleikar í umgengni við
þær koma stundum fram þegar fólk
þarf að fylla út umsóknareyðublöð
hjá okkur þar sem beðið er um töl-
ur um tekjur, skuldir og vanskil,"
segir Elín S. Jónsdóttir, forstöðu-
maður Ráðgjafarstofu um fjármál
heimilanna.
Framtalsgerð virðist ekki ofar-
lega á lista yfir eftirlætisverkefni
hjá fólki ef marka má fjölda þeirra
sem sækir um frest til að skila
framtalinu. Margir fresta framtals-
gerðinni fram á síðustu stundu ár
eftir ár og fá jafnvel frest sem nýtt-
ur er til hins ýtrasta. Framtalsgerð
þýðir einfaldlega hlaup og svita.
Þeir hinir sömu skilja síðan ekki,
þegar upp er staðið, hvers vegna
þeir voru ekki búnir að þessu fyrir
löngu. Það verður hins vegar ekki
horft fram hjá því að framtalsgerðin
þýðir að fjárhagsstaða heimilisins
er gerð upp. Það getur stundum leitt
óþægilegar staðreyndir í ljós og orð-
ið tilefni til miður skemmtilegra
eldhúsfúnda.
En þó fjárhagsstaðan sé í lagi er
fólk engu að síður að fresta fram-
talsskilum fram á síðustu stundu.
Af hverju? Svörin sem DV fékk hjá
nokkrum endurskoðendum og Ráð-
gjafarstofunni voru þau að fólki
þætti þetta einfaldlega leiðinlegt og
að mörgum væri kvöl að fást við töl-
ur. Við bættist ótti við að gera mis-
tök sem gætu kostað peninga.
En það getur einmitt kostað mis-
tök og um leið peninga að vera að
fást við framtalið á síðustu stundu.
Og þá getur verið of seint að leita
ráða. Því voru viðmælendur DV
sammála um að það borgaði sig,
hvernig sem á málið væri litið, að
drífa framtalsgerðina af sem fyrst.
Ekki framtalsaðstoð
Elín vildi undirstrika að hjá Ráð-
gjafarstofunni væri ekki veitt nein
aðstoð við framtalsgerð. Hins vegar tíma. Fjöldi fólks leitaði til Ráðgjaf-
væri mikið að gera á þessum árs- arstofunnar vegna fjármálavand-
ræða.
„Við fóram yfir heildarstöðuna í
fjármálum fólks og ráðleggjum þvi
um aðgerðir. Það er allt of algengt
að fólk horfir eingöngu á afmarkaða
þætti vandamála sinna, er sifellt að
berjast við eina skuld eða afborgun.
Við leiðum fólki í ljós að það sé
heildarsýn yfir fjármálin sem skipt-
ir máli. Öðruvísi er ekki hægt að
taka á vandanum. En fólki líður yf-
irleitt mun betur á eftir.“
Undantekningar
Reyndar segja endurskoöendur
að margir sem áður voru seinir séu
nú óðir og uppvægir að klára fram-
talið sem fyrst. Áður hafi eftirá-
greiddir skattar gert að verkum að
menn kviðu tíma uppgjörsins en nú
sé algengt að fólk vilji sem fyrst fá á
hreint hvað það fær til baka frá
skattinum í ágúst. Framkvæmdir
eða ferðalög bíði ákvörðunar.
-hlh