Dagblaðið Vísir - DV - 16.10.1999, Qupperneq 20

20
LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1999 ilD'V’
ur svo góða útgeislun."
Baneitrað samband á Njálsgötunni
er saga um samskipti mæðgina.
Unglingurinn Konráð er í hressi-
legri uppreisn, heimurinn er að
þyrma yfir hann og óhætt að segja
að hann geri harða hríð að því að
hafna gildismati móðurinnar og
hanna sitt eigið. En er ekki sam-
band þeirra mæðginanna heldur
fjandsamlegt?
„Þegar bókin kom út, man ég að
einhverjum gagnrýnanda fannst
þau orðljót og vond, en ég hef nú
heyrt margt miklu, miklu verra frá
unglingum til foreldra.
En það er satt, þetta er grimmt. í
byrjun vantar forsögu málsins. Kon-
ráð er að hlaða upp og móðirin er
komin á hárlosstigið. Við komum
inn þar sem barátta þeirra er að ná
hámarki.“
Börn og unglingar eru
alltaf að reyna
rammann
Ég á dálítið erfitt með að sjá fyrir
mér að unglingar tali svona við for-
eldra sína, eins og Konráð gerir,
dettur upp úr undirritaðri. Höfund-
urinn skellir upp úr og horfir á
þessa undirrituðu eins og hún komi
frá óþekktri plánetu.
„Ég held að börn og unglingar séu
alltaf að reyna rammann,“ segir
Auður, kveikir á nokkrum rauðum
kertum til upplýsingar í skammdeg-
inu um leið og hún bætir við, „og
þegar við stöðvum þau ekki, gerum
við þeim ógreiða vegna þess að sýn-
anlegur og finnanlegur rammi er
eins og gott rúm sem þú sefur í. Þú
veist hvar þú ert staddur. Börn sem
geta öskrað ókvæðisorð og fá engin
viðbrögð vegna sænskrar uppeldis-
og umburðarlyndisstefnu, upplifa
það sem áhugaleysi og skynleysi frá
umhverfinu.
Þegar ég fór á æfinguna hjá
Draumasmiðjunni, horfði ég á
Draumasmiðjan í Reykjavík og Leikfélag Akureyrar:
w
Ohamingja er eðli æskunnar
„Ég hef komið á eina æfingu. Það
var eins konar undirbúníngsáfall. Ég
ákvað að vera ekkert að þvælast fyrir
leikhópnum, heldur treysta Gunnari,
því ef ég treysti honum ekki þá er
þetta ekki hægt,“ segir Auður Haralds
rithöfundur en leikrit eftir hana verð-
ur frumsýnt í íslensku óperunni inn-
an tíðar. Hér er um að ræða „Baneitr-
að samband á Njálsgötunni", leikgerð
sem hún hefur skrifað upp úr sam-
nefndri skáldsögu sinni fyrir Drauma-
smiðjuna og leikstjórinn er Gunnar
Gunnsteinsson.
Auður hefur ekki áður skrifað leik-
rit í fullri lengd, þótt hún hafi samið
„sketsa“, þ.e.a.s. stutta leikþætti - lík-
lega í hundraðavís. Sjálf átti hún ekki
frumkvæði að því að gera baneitraða
sambandið að leikriti, heldur var það
leikstjórinn. „Mér hefði aldrei dottið
þetta í hug,“ segir Auður og segist að-
eins hafa skrifað uppkast að leikgerð-
inni en síðan hafi útfærslan verið í
höndum leikhópsins.
Oft er það svo að þegar skáldsaga
kemur út hefur höfundurinn sleppt af
henni hendi fyrir fullt og fast og
margir hverjir lesa ekki einu sinni
bækur sínar eftir það. Þegar Auður er
spurð að því hvort ekki hafi verið
erfitt að sökkva sér aftur niður í ban-
eitraða sambandið tfi að skrifa leik-
gerð, svarar hún: „Mér finnst alltaf
vont að rekja farin spor. Ég vil frekar
vinna eitthvað ferskt.
En þetta var nánast meinloka hjá
Gunnari. Hann bjó hérna í húsinu á
móti mér og var alltaf að koma yfir
götuna á inniskónum. Þetta endaði
með því að ég sagði: „Ef þú kemur yfir
götuna á bláum sokkabuxum með
pallíettum, þá skal ég gera þetta.“
Og gerði hann það?
„Nei, hann hefur svikið mig.“
Hvers vegna léstu hann þá fá leik-
gerðina?
„Það var enginn friður fyrir hon-
um.“
Orðljót otj vond?
Nú getur oft reynst erfitt að
skrifa leikgerð upp úr heilli skáld-
sögu, það verður stanslaust að vega
og meta hvað á að hafa með í leik-
gerðinni og hverju á að sleppa.
Hafðirðu frjálsar hendur um það
val?
„Ég veit eiginlega ekki hvort ég
get orðað það svona: Bókin var svo
vel skrifuð að þetta var nánast vél-
ritunarvinna.“
Hvernig fannst þér að rifja upp
kynnin við aðalpersónuna, Konráð,
og hans langþjáðu móður?
„Þetta er nú önnur tveggja bóka
minna sem ég er ánægðust með,
þannig að þetta var ekki svo slæmt.
Ég er ánægð með þessa bók og það
kom mér á óvart eftir þennan tíma.“
Sástu Konráð í nýju ljósi?
„Nei. Síðan sá Gunnar um allt
leikaraval, enda maður hæfari til
þess en ég, og þegar ég svo sá dreng-
inn (sem leikinn er af Gunnari
Hanssyni), þá hefði ég valið hann
sjáilf úr þúsund manna hópi. Það er
svo gott í kringum hann. Hann hef-
drenginn og móðurina; hann æstan,
hana yfirvegaða og þá þyrmdi yfir
mig. Ég vorkenndi svo börnunum
mínum og öllum öðrum börnum,
vegna þess að foreldrar eru alltaf
meiri máttar. Við höfum valdið, vit-
ið, stjómina og við eigum allt um-
hverfi þeirra. Við eigum heimilið;
börnin líta á það sem okkar og þau,
ræflarnir, era valdalaus, eignalaus
og hafa ekki einu sinni stjórn á eig-
in lífi. Þau eru í rauninni ofurseld.
Sterkasta dæmi um hvað börn era
ofurseld er þegar þeim er misþyrmt,
þau svelt eða pínd, en segja ekki
neitt. Svo deyja þau.
Það er sama mynd, bara miklu
vægari, sem böm upplifa á heimil-
um sínum í dag.“
Vanmáttur og uppreisn
gegn yfirvalai
Tove Ditlevsen gaf út æskuminn-
ingar sínar sem skáldsögu. Þegar
pabbi hennar las bókina, sagði
hann: Ég vissi ekki að þú hefðir ver-
ið óhamingjusöm sem bam. Þá
þagði Tove dálitla stund, vegna þess
að hún hafði ekki vitað það sjálf
fyrr en hann las það út úr bókinni.
Svo sagði hún: Ég held að öll börn
séu óhamingjusöm vegna þess að
það er eðli æskunnar. Og hvað hann
Konráð varðar í Baneitruðu sam-
bandi á Njálsgötunni, þá finnur
hann tfi vanmáttar. Þar fyrir utan
er hann á þeim aldri þar sem upp-
reisn gegn yfirvaldi er eðlileg og
móðirin er yfirvald."
Vel á minnst, móðirin í verkinu.
Hvernig stendur á því að hún lætur
þetta yfir sig ganga?
„Hvað á hún að gera? Skjóta
drenginn? Hún bara berst við hann
með hans vopnum og vopn unglinga
eru ekkert geðug - og þeir taka því
mjög illa þegar þau vopn era notuð
gegn þeim sjálfum."
Og þannig hefst leikritið um þau
Konráð og mömmu hans; átökin eru
grimm, hann er stundum þreytandi
unglingur, hún er stundum þreyt-
andi móðir, en það er ekki tekist á
til einskis, því átökin era ein leið til
skfinings.
Sem fyrr segir er Gunnar Gunn-
steinsson leikstjóri, leikmynd gerh'
Vignir Jóhannsson, búninga hannar
María Ólafsdóttir, lýsing er í hönd-
um Ingvars Björnssonar og tónlist er
valin og samin af Þorvaldi Bjarna
Þorvaldssyni. Leikarar sýningarinn-
ar eru Gunnar Hansson, Hfidigimn-
ur Þráinsdóttir, Katla Þorgeirsdóttir,
Margrét Kr. Pétursdóttir, Sjöfn Ev-
ertsdóttir og Sveinn Geirsson og
veröm- leikritið sýnt jafnhliða í ís-
lensku óperunni í Reykjavík - og á
Akureyri. sús
Leikstjórinn Gunnar Gunnsteinsson við hlið hins ódæla Konráðs sem Gunnar Hansson leikur. Aðrir í sýningunni eru
Margrét Kr. Pétursdóttir og Hildigunnur Þráinsdóttir, Katla Þorgeirsdóttir, Sjöfn Evertsdóttir og Sveinn Geirsson sem
ekki var á æfingu þegar Ijósmyndara DV bar að garði. DV-myndir ÞÖK
- Draumasmiðjan sviðsetur Baneitrað samband á
Njálsgötunni eftir Auði Haralds: verk sem fjallar um
samskipti Konráðs, unglings í uppreisn, og máður
hans og áhrifin sem viðhorf stráksins hafa á almenn
samskipti hans við fólk