Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.2000, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 2000
Fréttir
x>v
14 manns hafa látist í umferðarslysum það sem af er árinu:
Sár á sálinni
- yngstu og elstu ökumennirnir algengustu fórnarlömb banaslysa
DV-MYND EINAR J.
Beltin bjarga
Siguröur Helgason, upplýsingafulltrúi Umferðarráös, segir aö mikiö vanti upp á að íslendingar noti öryggisbelti sem
skyldi. í nýlegri könnun í þorpi á Suöurnesjunum kom í Ijós aö 77 prósent ökumanna nota
ekki belti í stuttum feröum.
140
120
100
80
60
40
Samanburöur á tölum
yfir notkun bílbelta
þeirra er létust í
umferðarslysum árin
1998 og 1999.
124
130
Atbýgli er vakin á þvi að
þessi tafla sýnir einungismþá
sem létust í bifreiöufí ðjgV* <
ökumenn eöa fartngál I (
en ekki heildarfjöida
látinna f umferöarslvsum
þessi ár.
20----------
21
14
Fjöldi
,___i_ Þéttbýli Dreifbýli
' A__________________Látnir
'98
'99
79
82
Þéttbýli Dreifbýli
Mikiö slasaöir
Á árunum 1991 til 1998 létust að
meðaltali 19 manns á hverju ári í
umferöarslysum á íslandi. Talan
yfir fjölda fórnarlamba banaslysa
á þessu ári er orðin ískyggilega há
- 14 manns hafa farist í umferð-
inni það sem af er árinu. Tölur
síðustu tveggja ára eru einnig
óvenjuháar en í fyrra létust 21 og
28 fórust árið 1998. Þetta eru svart-
ar tölur sem kalla á viðbrögð öku-
manna. Umferðaröryggisfulltrúar
í öllum landsfjórðungum sendu
nýverið frá sér bón til lands-
manna í formi fréttatilkynningar
þar sem þeir biðja þjóðina um að
standa saman og fækka banaslys-
um.
Bitur reynsla
„Það verður banaslys og menn
virðast gæta sin í einhvem tíma en
svo gleyma menn þessu. Ég hef tek-
iö eftir því i vetur hvað menn eru
kaldir að taka fram úr á ólíklegustu
stöðum. Þótt það sé merkt blindhæð
og óbrotin lína láta menn vaða alls
staðar," sagði Kristján Kristjánsson,
27 ára gamall atvinnubílstjóri frá
Akranesi. Hann veit, af biturri
reynslu, hvaöa áhrif banaslys í um-
ferðinni geta haft. Kristján var tæp-
lega 22 ára gamall þegar hann ók
vörubíl sem hann vann á að vetrar-
lagi yfir einbreiða brú í Miklaholts-
hreppi á Snæfellsnesi. Snjóruðning-
ar við brúna ollu því að hann sá
ekki einkabíl sem kom úr gagn-
stæðri átt fyrr en of seint og lentu
þeir saman í gífurlega hörðum
árekstri. Kristján slapp tiltölulega
ómeiddur en maðurinn í hinum
bílnum lést af völdum árekstursins.
„Einu sárin sem ég hlaut voru
þau sem eru á sálinni," sagði Krist-
ján. „Þetta breytti mér alveg voða-
lega. Ég leit allt öðrum augum á um-
ferðina en ég gerði. Lengi á eftir átti
ég mjög erfitt með að keyra yfir ein-
breiða brú. Ef ég sá að bíll var að
koma upplifði ég slysiö alltaf í hvert
skipti. Þetta situr alltaf í mér.“
Það virðist kaldhæðni örlaganna
að Kristján var ekki í belti, þar sem
hann ók gömlum vörubíl sem ekki
bauð upp á bílbelti, en sá sem lést
var spenntur í öryggisbelti.
Lærði sína lexíu
Kristján var ákærður og rúmu ári
eftir slysið var hann fundinn sekur
í Héraðsdómi Vesturlands fyrir
manndráp af gáleysi og sviptur öku-
réttindum. Hann áfrýjaði og Hæsti-
réttur sýknaði hann. í framhaldi af
því fékk Kristján prófið aftur, sex
mánuðum eftir sviptingu.
En áður en málið fór fyrir héraðs-
dóm sagði Kristján upp vinnunni og
fann sér vinnu þar sem hann þurfti
ekki að aka neitt á meðan hann var
að vinna úr því sem hann kallaði
„mestu sálarlegu erfiðleikunum".
Tæpum tveimur árum eftir slysið
var Kristján samt aftur farinn að
vinna sem atvinnubílstjóri, mun
varkárari en áður. „Þetta er hlutur
sem maður verður að sætta sig við,
þetta var slys sem enginn gat stjórn-
að. En það kenndi manni vissulega
lexíu. Maður lærði að maður á ekk-
ert að treysta neinum nema sjálfum
sér í umferðinni," sagði Kristján.
En umferðarslys taka enn sinn toll
af Kristjáni - félagi hans lést nýver-
ið er mótorhjól sem hann ók skall á
fólksbíl á Akranesi.
Engin belti algengasta
orsókin
Síðastliðin fimm ár hefur einka-
bílum á íslandi íjölgað um 30 pró-
sent en þrátt fyrir þessa miklu
aukningu hefur alvarlegum umferð-
arslysum farið fækkandi á milli ára.
Samkvæmt upplýsingum Umferöar-
ráðs er algengasta orsök banaslysa í
umferðinni síðustu tvö árin sú að
fólk notar ekki bílbelti. Hraðakstur
er næstalgengasta orsökin. Hálka á
vegi, áfengisneysla og að kastast út
úr bílnum er allt í þriðja sæti yfir
algengustu dauðaorsökina í bilslys-
um.
Eitthvað er um að lögregluemb-
ætti landsins skili ekki inn öllum
skýrslum um alvarleg umferðarslys
og telur Umferðarráð að fjöldi mik-
ið slasaðra í umferðinni fram til
ársins 1998 hafi verið vanskráður
um 15 til 25 prósent. Síðan árið 1998
hafa skýrslurnar borist frá lög-
regluembættunum til ríkislögreglu-
stjóra í tölvutæku formi, svo tölur
Sigrún María Kristinsdóttir
blaöamaöur
Umferðarráðs yfir alvarleg umferð-
arslys eru marktækar núna.
Þegar tölur Umferðarráðs eru
skoðaðar vekur athygli að tæplega
þriðjungur dauðaslysa síðustu ára
áttu sér stað í þéttbýli en rúmlega
tveir þriðju gerðust á þjóðvegum
landsins þar sem hámarkshraði er
um og yfir 80 kílómetrar á klukku-
stund. Hins vegar skiptast alvarleg
umferöarslys nokkuð jafnt á milli
dreifbýlis og þéttbýlis, þótt talan sé
aðeins hærri fyrir dreifbýli.
„Staðreyndin er sú að slysin eru
að færast út úr þéttbýlinu og út á
landsbyggöina. Þegar slys verður í
þéttbýlinu er langalgengast að ekið
er á gangandi vegfarendur á götum
þar sem hámarkshraði er 60 kiló-
metrar á klukkustund eða meiri,“
sagði Sigurður Helgason, upplýs-
ingafulltrúi Umferðarráðs. Hann út-
skýrði að einn þáttur í því að al-
gengara er aö fólk deyr í slysum úti
á landi er nálægð björgunarliðs.
Þegar fólk slasast alvarlega getur
bilið milli lífs og dauða verið min-
útuspursmál. í þéttbýli er ekki óal-
gengt að einungis örfáar mínútur
líði þar til sérhæft fólk er mætt til
björgunaraðgerða en úti á landi get-
ur biðin verið mun lengri.
DVWYND DANÍEL V. ÓLAFSSON
Bitur reynsla
Atvinnubílstjórinn Kristján Kristjáns-
son frá Akranesi segir að slys sem
hann lenti í fyrir fimm árum síöan
sitji alltaf í honum. Ökumaöur hins
bílsins lést af völdum áverka sem
hann hlaut í árekstrinum.
Beltin bjarga
„Beltanotkun ræður öllu, hún
hreinlega ræður því hvort fólk lifir
eða deyr. En það liggur alveg ljóst
fyrir að það vantar talsvert mikið á
að beltanotkun sé næg. Fólk sem er
að fara út á þjóðvegi í lengri ferðir
spennir gjarnan beltin en þegar fólk
er að fara stuttar leiðir innanbæjar,
sérstaklega í minni byggðarlögum,
þá vantar talsvert mikið á belta-
notkunina," sagði Sigurður. Sem
dæmi nefndi hann að í þorpi á Suð-
umesjunum var beltanotkun nýver-
ið könnuð í hádeginu og kom þá í
ljós að einungis 23 prósent fólks í
bílum notaði bilbelti. „Þannig að 77
prósent eru að brjóta lögin. Þetta
segir okkur að ástandið er hreiniega
óviðunandi og alvarlegt," sagði Sig-
urður. Hann bætti því við að slysin
geri ekki boð á undan sér og geti
jafnt gerst þegar fólk er bara rétt að
skreppa eins og þegar lagt er í
lengri ferðalög.
„Það liggur alveg ljóst fyrir í
könnunum sem gerðar hafa verið að
meðalhraði á þjóövegum landsins
hefur verið að aukast mjög mikið.
Svo mikið að það vekur mikinn ugg
meðal þeirra sem eru að vinna að
forvömum í umferðarmálum,"
sagði Sigurður. „Þetta er ákveðið
val hjá fólki, ef það vill keyra svona
hratt, þá er það að hætta lífí sínu.“
Ein leiðin sem komið hefur til tals
hjá Umferðarráði til þess að halda
niðri meðalhraða er að lækka há-
markshraða á þjóðvegum á veturna.
Hert eftirlit er algengasta úrræði
lögregluembættanna og sagði Sig-
urður að það skili árangri.
Yngstu og elstu
ökumenmrnir
Af fómarlömbum banaslysa í um-
ferðinni eru ungir karlmenn á aldr-
inum 15 til 24 ára í miklum meiri-
hluta.
„Það er svolítið erfitt að taka
þessa ungu ökumenn út úr af því að
stór hluti þeirra notar belti og er
góðir ökumenn. Það er í rauninni
fólk á öllum aldri sem velur að nota
ekki belti,“ sagði Sigurður og bætti
því við að þetta háa hlutfall ungra
karlmanna mætti frekar rekja til
reynsluleysis þeirra sem ökumanna
og þeirrar staðreyndar að ungir
karlmenn tækju meiri áhættu en
annað fólk. Næstalgengasti aldurs-
hópurinn í banaslysum í islenskri
umferð er fólk eldra en 65 ára.
Ástæðan fyrir því er sú að öldruð-
um ökumönnum er mikið að fjölga
og hefur líf aldraðra breyst mikið
síðan fyrir 20 árum síðan. Flestir
þjóðfélagsþegnar af báðum kynjum,
sem eru fæddir í kringum árið 1930,
eru með bílpróf og aka bíl. Meö fjöl-
breyttu félagslifi og breyttum
áherslum í þjóðfélaginu er þetta
fólk meira á feröinni. Sigurður út-
skýrði að önnur skýring á hinni
háu tölu aldraðra, sem létust í um-
ferinni, væri sú aö ungur einstak-
lingur sem lendti í hörðum árekstri
væri líklegri til þess að lifa hann af
en gamall maður, einungis vegna
aldurs. -SMK
25
20
15
10
Betti 5
| Ekki belti
9 20
Látiiirlbifreiðum
- umferðarslys 1987-1999
Bngöngu tr *eriJ að tala un
danartöluf í bifrei Juni en ekki
í bðslysum.
12
11

9
14
6
LH ÍJU
I I
Fjöldi
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
* _________________________________________________________________Heimild: Umfer6arrá6 samkvæmt upplýsingum lögreglu.