Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.2000, Side 25

LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 2000
25
DV
Helgarblað
Það er ekkert grín að vera svín. Ef mamma leggst ekki ofan á mann og
kremur þá gildir bara að vera duglegur að éta og hraustur og stækka hratt.
Síðan liggur leiðin í sláturhúsið. Svín eru forvitnar skepnur og sumir telja
þau lúmskt gáfuð.
fylgjast að gegnum eldið þar til fullri
sláturstærð er náð.
Margir vita að grísir eru kvikar og
háværar skepnur sem
lykta fremm' illa að
mati mannfólks. í
nýja grísahúsinu í
Brautarholti er hægt
að ganga um í fylgd
bænda, skyggnast um
sali og stiur í slopp
með skóhlífar eins og
á sjúkrahúsi, horfast í
augu við grísi á ýms-
um aldursstigum án
þess að finna
nokkum tíman hina
illræmdu lykt. Hver
hópur er einangraður
frá hinum gegnum
allar deildir. Þeir
koma saman inn og
fara saman út og
komast aldrei í snert-
ingu við aðra grísi.
„Þetta er gert til að draga úr líkum
á smiti. Ef einhver veikindi koma upp
er hægt að halda þeim innan tiltölu-
lega þröngs hóps. Heilbrigður grís vex
hraðar og dafhar betur og heilbrigðið
er því lykill að góðum búrekstri," seg-
ir Kristinn Gylfi sem segir að hættu-
legasti tíminn í lífi gríssins sé rétt eft-
ir fæðingu. Þá geta sjúkdómar orðið
honum að aldurtila eða móðir hans
lagst ofan á hann. Nýfæddur grís er 1,5
kíló en móðir hans ca 250 kg.
Heimablandað föður
Brautarholtsbændur blanda sjálfir
fóðrið i svínin úr ýmsum hráefnum og
vítamínum. Röð stúta á gafli grisa-
hússins er merkt hverri tegund fyrir
sig og dælt beint í síló og tanka og
blandað með tölvustýrðum búnaði.
Haugar af kökum, brauðum og
kruðiríi í gámum vekja athygli en slík-
ir afgangar eru keyptir af bakaríum,
settir í sérstaka vél sem afhýðir allar
umbúðir utan af og siðan malað sam-
an í soppu sem fer á matseðil grísanna.
Aðeins átta starfsmenn eru við svína-
búið í Brautarholti og fimm þeirra
vinna í gyltuhúsunum en aðeins þrír
sjá um grísina.
Góði hirðirinn
Er erfitt að fá góða starfsmenn til að
vinna á svínabúum?
„Við höfum lagt mikla áherslu á að
vera með menn sem við getum treyst,"
segir Ólafur. „Það hefúr gengið harla
vel en enn sem komið er tíðkast ekki
að þeir séu sérmenntaðir svínahirðar."
I Danmörku, sem er fyrirmyndar-
land allra svínabænda, eru svínahirð-
ar og fóðurmeistarar sérstök sér-
menntuð stétt sem
geta haft allt að 300
þúsund króna mán-
aðarlaun. íslenskir
svínabændur hafa
alltaf sótt sérþekk-
ingu til útlanda og þá
sérstaklega Dana og
„Kaupverðið er trún-
aðarmál að sögn
Brautarholtsbrœðra
en óhœtt mun að
giska á að það liggi á
bilinu 8-900 milljónir þar eru Brautarholts-
menn engin undan-
króna. Fleiri kaupend-
ur, þar á meðal ein-
hverjir keppinautar
Brautarholtsmanna í
svínarœkt, sýndu mál-
inu talsverðan
áhuga. “
tekning en Ólafur
lærði sæðingar og bú-
stjóm á stóra svína-
búi í Danmörku en
Bjöm og Jón Bjami
lærðu búfræði hér á
landi. Þeir bræður
telja að íslenskir bún-
aðarskólar hafi alls
ekki sinnt þörfum
svínabænda og
kjúklingabænda sem skyldi.
„Þessar búgreinar hafa lengi verið
skilgreindar sem aukabúgreinar í
hefðbundnum landbúnaði en ekki sem
stórbúskapur sem þær era löngu orðn-
ar.“
Má ég fá meira svínakjöt?
Neysla á svínakjöti hefur aukist á
íslandi úr um 4 kílóum á mann fyrir 20
árum í um 17 kOó á mann í ár. Þetta er
samt minnsta neysla á svínakjöti sem
þekkist í Evrópu þar sem Danir era
einna fremstir með um 65 kílóa neyslu
Björn Jónsson sér um grísaeldið en
eldi á ári með
á mann árlega. íslenskir kjötframleið-
endur hafa fram til þessa lítt þurft að
keppa við innflutning en þar gæti orð-
ið breyting á.
„Við reiknum með því að innflutn-
ingur á búvöram eigi eftir að aukast,“
segir Kristinn.
„Við viljum vera samkeppnisfærir á
jaihréttisgrundvelli og teljum eðliiegt
aðelns 3 starfsmenn geta annast 11-12 þúsund grísa
tölvum og nýtísku tækjabúnaði.
að gera sömu kröfur til innfluttra mat-
væla og gerðar era til innlendrar fram-
leiðslu. Við búum hér á íslandi við
strangar reglur um aðbúnað og fóður
og ef verða gerðar svipaðar kröfur tii
innflutnings þá er ég óhræddur. Við
reiknum með að neysla á svínakjöti
eigi enn eftir að aukast."
Svar við samþjöppun verslana
En er ekki stutt í að stórir framleið-
endur eins og þið nái yfirburðastöðu á
markaði með svínakjöt?
„Við teljum að 30% markaðshlut-
deiid sé ekki svo stór að það geti talist
yfirburðir. Þegar litið er á þróunina i
smásölu á matvörumarkaði þar sem
samþjöppun hefur verið grfðarlega
mikið undanfarin ár er eðlilegt að
framleiðendur reyni að stækka líka til
þess að bæta samningsaðstöðu sina.
Þetta er mjög eðlilegt," segir Krist-
inn.
Svínabúum hefur fækkar úr 135 í 40
á sama tíma og neyslan hefúr marg-
faldast. Munum við sjá þá þróun að
einn tii tveir framleiðendur ráði yfir
markaðnum?
„Það er afar ólíklegt og reyndar era
ákveðin öryggissjónarmið sem gera
það ekki fysflegt að reisa gríðarlega
stór svínabú."
Kristinn Gylfi, Jón faðir hans og Olafur elsti bróðirinn. A veggnum bak við þá
sést myndin af Ólafi Bjarnasynl, föður Jóns, sem keypti Brautarholt 1923.
Imyndin er dýrmæt
ímynd íslensks landbúnaðar hefur
ekki alltaf þótt of
góð og svínabændur
hafa ekki farið var-
hluta af því. Stutt er
síðan Brautarholts-
menn komust í frétt-
ir fyrir að dæla
svínaskít í sjóinn í
óleyfi og fleiri nei-
kvæðar fréttir hafa
komist á síður blað-
anna úr svínarækt.
Er þetta áhyggju-
efni?
„Við viljum hafa
góða ímynd og er
ákaflega annt mn
hana. Þetta sem þú
minnist á voru tíma-
bundin vandræði
sem munu ekki end-
urtaka sig. Svína-
skítur er verðmætur
áburður og sjálfsagt
að nýta hann til
uppgræðslu. Við
reiknum með að
geta selt til annara
bænda þann lífræna
áburð sem við nýt-
um ekki sjálfir. Þeg-
ar Kjalameshreppur
varð hluti af Reykjavík breyttist eftir-
lit og varð að ýmsu leyti strangara og
við höfúm verið að laga okkur að því.“
í landþrengslum erlendis hefur úr-
gangur frá svínabúum verið mikið
vandamál, valdið fosfórmengun í
grunnvatni og fleira. Er hætta á slíku
hér?
„Nei, það er af og frá. Landrými hér
er nóg og næg tækifæri til að nýta
þennan úrgang á jákvæðan hátt án
þess að valda vandræðum."
En er ímynd íslensks landbúnaðar
almennt nógu góð?
„Hún er það hvað varðar gæði fram-
leiðslunnar en landbúnaðurinn sem at-
vinnugrein býr almennt við þær að-
stæður að hún virðist ekki ná að laða
að sér ungt fólk og það er áhyggjuefni.
Það er einna helst í mjólkurfram-
leiðslu að menn séu að hugsa um þá
stækkun og uppbyggingu sem nútím-
inn krefst.“
Sjáum við Brautarholtsbúið og dótt-
urfyrirtæki þess fara á markað á
næstu áram?
„Við rekum þetta í hlutafélagsformi
í dag og höfum ekki haft neinar áætl-
anir um að fara á markaðinn. Við
erum bjarsýnir á framtíð íslenskrar
búvöruframleiðslu og svo lengi sem
fólk þarf að borða og gerir kröfúr til
þeirra matvæla sem það lætur ofan í
sig er þörf fyrir öflugan landbúnað.“
-PÁÁ