Dagblaðið Vísir - DV - 21.10.2000, Síða 11

11
LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 2000
DV Skoðun
Ókyrrð í lofti
Ég náði, aldrei þessu vant, að
teygja vel úr fótunum. Það var rúmt
á milli sæta í flugvélinni þegar við
hjónin komum okkur fyrir á leið til
ágætrar Evrópuborgar fyrr í vik-
unni. Ég leit í kringum mig til þess
að athuga hvort flugfélagið hefði
loks tekið það með í reikninginn að
sumir flugfarþegar væru yfir einn
og áttatíu. Við fljótlega yfirferð
sýndist mér mínir leggir og tær
hafa það heldur betra en ganglimir
annarra. Skýring fékkst þegar snöf-
urmannleg flugfreyja vatt sér að
mér og bað mig vinsamlegast að
troða klingjandi fríhafnarpokanum
undir sætið fyrir framan mig. Ég
sæti nefnilega við neyðarútgang. Sá
yrði að vera hindrunarlaus kæmi
til vandræða meðan á fluginu stæði.
Eins og á sagaklass
„Viltu að ég geri eitthvað í því?“
spurði ég flugfreyjuna og gerði mig
líklegan til þess að læra í skyndingu
björgun úr flugvél og aðstoð við far-
þega. Konan gaf mér olnbogaskot,
enda vissi hún að ég hafði fengið
mér einn á barnum áður en ég fór
út i vél. „Haltu þig á mottunni, ljúf-
lingur," hvíslaði konan, rak tána í
pokann minn og leit afsakandi á
flugfreyjuna. Freyja sætti sig við að-
gerðirnar og hélt áfram fór sinni.
„Þetta er eins og á sagaklass,“
sagði ég við konuna þegar vélin var
komin á loft, teygði úr fótunum og
gaf flugfreyju merki um að ég vildi
eiga við hana orð. „Hvað ætli þú vit-
ir um það?“ sagði konan. „Ég veit
ekki betur en við sitjum alltaf héma
aftur í.“ Ég lét sem ég heyrði ekki
athugasemdina, enda var flugfreyj-
an komin til mín. „Einn bjór,“ sagði
ég, „og rauðvín og koniak líka.“
Flugfreyjan kinkaði kolli en þó
fannst mér eins og hún liti sem
snöggvast á konuna, líkt og hún
bæri ábyrgð á þessum manni.
„Á að klára barinn?" spurði kon-
an um leið og flugfreyjan fór. „Nei,
nei, elskan mín,“ sagði ég. „Þetta er
fyrirhyggjan ein. Heyrðir þú ekki
hvað flugfreyjan sagði í talkerfinu
áðan. Það verður að panta drykki
með matnum strax. Þess vegna
skellti ég á mig rauðvíninu og kon-
íakinu. 1 raun er ég að fá mér einn
bjór, annað ekki.“ Ekki veit ég
hvort konan keypti þessar skýring-
ar en flugfreyjan stóð sig í stykkinu.
Hún bar í mig veigarnar svo felli-
borðið framan mig leit út eins og
minibar.
Dvalarheimiliskonur
Flugvélin var öll farin að lifna við
eins og gerist þegar jöklasýn hverf-
ur og haflð tekur við. Greinilegt var
að fleiri voru fyrirhyggjusamir en
ég. Flugfreyjurnar voru á þönum.
„Þarna er hópur af dvalarheimil-
inu,“ sagði konan við mig þegar
nokkrar konur leystu sætisólar og
hópuðu sig saman um miðja vél.
Hún þekkti dvalarheimiliskonurnar
af góðu einu, enda höfðu þær sinnt
nákomnum ættingja af alúð. Kon-
urnar voru kátar og greinilega full-
ar tilhlökkunar. Þeirra beið borgin
fagra og nokkrir dagar fjarri amstri
hvunndagsins.
„Hvernig stendur á því að þær
geta leyft sér þetta?“ spurði ég kon-
una. „Er starfsfólk á dvalarheimil-
um ekki alltaf að kvarta vegna
bágra kjara?" „Jú, starflð er erfitt
og þær ættu að fá miklu betur borg-
að,“ sagði konan og tók málstað
dvalarheimiliskvennanna. „Það
breytir því þó ekki,“ bætti hún við,
„að þær eiga sér sitt líf og mega
gera sér dagamun eins og aðrir.
Þær hafa væntanlega safnað sér fyr-
ir ferðinni með mikilli aukavinnu,
rétt eins og fólk gerir. Ég sé til
dæmis ekki annað en þú viljir til-
breytingu líka og ætlir þér að sletta
„Áttatíu og fjórar, “ át ég
eftir starfsstúlkunni, þótt
augljóslega vœri mér
ekki œtlað að taka þátt í
samrœðunum. Deyja
vistmennirnir þá ekki í
löngum bunum?“
úr klaufunum," sagði konan og
horfði á borðið fyrir framan mig. Ég
var búinn með bjórinn og aðeins
farinn að gæla við tappann á rauð-
vínsflöskunni þótt ekki bólaði á
matnum.
Saklaus spurning
„Komdu sæl, ert þú hérna líka?“
sagði ein dvalarheimiliskonan þeg-
ar hún sá konuna mína i flugvél-
inni. Hún skáskaut mjöðminni inn í
sætaröðina þar sem ég sat í gang-
sætinu og hallaði sér yfir mig og
minn minibar líkt og ég væri ekki
til. „Gaman að sjá ykkur,“ sagði
konan min, hvað eru þið margar?“
„Áttatíu og íjórar, sagði dvalar-
heimiliskonan, helmingurinn af
starfsfólkinu."
„Áttatíu og fjórar," át ég eftir
starfsstúlkunni, þótt augljóslega
væri mér ekki ætlað að taka þátt í
samræðunum. „Deyja vistmennirn-
ir þá ekki í löngum bunum?“
Mjöðmin á dvalarheimiliskonunni
færðist af öxlinni á mér við þessa
sakleysislegu spumingu mína. Það
var eins og hún tæki skyndilega eft-
ir þvi að það var mannvera í sæt-
inu. Það var sama hvort ég leit í
augu konu minnar eða dvalarheim-
iliskonunnar, augnaráð þeirra var
ískalt. „Þeir sem heima eru sjá um
blessað gamla fólkið, þótt við hin
skreppum frá í nokkra daga“ sagði
dvalaheimiliskonan. „Svo dyttu
skrauthringirnir ekki af aðstand-
endunum þótt þeir kæmu svolítið
oftar og litu til með sínu fólki."
Tekin með trompi
„Eru svona ferðalög ekki þjóð-
hagslega hagkvæm?“ áræddi ég að
spyrja þegar konumar tóku tal sam-
an á ný og mjöðm dvalarheimilis-
konunnar nam við hægri geirvört-
una á mér. Um leið hélt ég í rauð-
víns- og koníaksflöskuna ef bægsla-
gangur yrði umtalsverður við svar-
ið. „Hvað áttu við?“ spurði dvalar-
heimiliskonan. „Ja, er það ekki
hugsanlegt að biðlistarnir eftir
plássum styttust ef verulega fækk-
aði á dvalarheimilunum?“
„Við gerum nú hvað við getum til
þess að sinna okkar fólki,“ sagði
dvalarheimiliskonan en sýndi um
leið á sér fararsnið. Þá ákvað ég að
slá fram trompinu og taka örlögum
mínum milli kvennanna tveggja.
„Er það rétt að þið seljið gómana úr
gamla fólkinu til þess að fjármagna
þessar feröir?" Farginu létti af
brjósti mér, því mjöðm dvalarheim-
iliskonunnar skaust út á flugvélar-
ganginn, sem og konan öll, um leið
og hún áttaði sig á spurningunni.
Hún hraðaði sér til ferðafélaga
sinna en sýndi þó þá stillingu og
styrk að kasta áður kveðju á kon-
una mina.
Eina enn?
„Ég held að það sé ekki í lagi með
þig“, sagði konan mín um leið og
flugstjórinn tilkynnti að vélin væri
komin í farflugshæð. Leið okkar
lægi brátt nærri Færeyjum, þá yfir
nyrsta hluta Bretlandseyja, síðan
Norðursjó og loks inn yfir megin-
land Evrópu. Veðurútlit væri gott
og engar líkur á öðru en að flugið
yrði ánægjulegt.
„Mér finnst nú hálfgerð ókyrrð í
lofti,“ sagði ég og tók síðasta rauð-
vínssopann úr flöskunni sem átti að
fylgja með matnum. „Skrýtið að
þessi kona vildi ekki ræða mál aldr-
aðra, svona vítt og breitt, fyrst hún
vinnur á annað borð við þetta,"
bætti ég við. Um leið gerði ég mig
líklegan til þess að hringja á flug-
freyju.
„Hvað nú?“ spurði konan og var
sýnilega tekin að þreytast á sessu-
naut sínum. „Ja, sjáðu til,“ sagði ég
og horfði djúpt í augun á konunni.
„Ég var að velta því fyrir mér hvort
ég ætti ekki að fá mér aðra rauð-
vínsflösku, bara tU þess að eiga með
matnum. Innihaldið í þessum smá-
flöskum er varla upp í nös á ketti.“
Þrjár langar vikur eftir
„Kappræðurnar
þijár hafa gert kjós-
endum kleift að
meta stefnuskrá
frambjóðendanna
tveggja, Gores i að-
eins meiri smáatrið-
um, stefnuskrá
Bush dregna grófari
dráttum. Það getur skipt sköpum
hvaða mat kjósendur leggja á menn-
ina tvo sem manneskjur. A1 Gore hef-
ur átt í vandræðum með trúverðug-
leika sinn og ákveðni en á þriðjudag
virkaði hann bæði kraftmikiU og
veltalandi. Bush ríkisstjóri virkaði
ekki jafnsannfærandi og i fyrri kapp-
ræðum þar sem hann reyndi með
fjölda smáatriða að sannfæra kjósend-
ur um að hann væri ekki jafnléttvæg-
ur hvað gáfur áhrærir og hann hefur
orð fyrir að vera. Það heppnaðist
nokkuð vel. Óákveðnir kjósendur sem
báru upp spumingarnar gáfu Gore ör-
lítið forskot eftir á en í heild hafa
kappræðurnar ekki veitt öðrum hvor-
um frambjóðendanna marktækt for-
skot. Vikurnar þrjár fram tU 7. nóv-
ember geta orðið langar fyrir fram-
bjóðendurna tvo.“
Úr forystugrein Politiken 19.
október.
Bara ekki drepa
„Setjum nú svo að Arafat (forseta
Palestímnnanna) og Ehud Barak, for-
sætisráðherra ísraels, takist að koma
aftur á ró á herteknu svæðunum, þá
verðum við að spyrja okkur hvað
komi næst. Myndu leiðtogarnir taka
upp friðarviðræður að ný byggðar á
Óslóarsamningnum frá 1993 sem
palestínskir óróaseggir hafa verið að
gera uppreisn gegn síðustu þrjár vik-
urnar? Það virðist ólíklegt. Hinn al-
menni Palestínumaður hefur sagt álit
sitt á þeirri hugmynd að gefa ísrael-
um eftir hluta Vesturbakkans og aust-
urhluta Jerúsalem. Úrskurður hans
er að Óslóarsamningurinn sé gagns-
laus. Hvar stöndum við þá? Að sinni
dugar okkur að Palestínumenn og
ísraelar drepi ekki hverjir aðra og að
þeir haldi áfram að tala saman."
Úr forystugrein Dallas Morning
News 18. október.
Lítil friðarvon
„Barak og Arafat
vildu ekki skrifa
nöfnin sín undir
samkomulagið í
Sharm el-Sheikh.
Þar með undirstrik-
aði fundurinn
hversu lítil von er
til þess að ofbeldinu
linni nú. Það var Clinton forseti sem
las yfirlýsinguna og hún bjargar í
augnablikinu andlitinu á honum.
Fólkinu í ísrael og Palestínu hefur
ekki verið bjargað. Framtíð þess er
enn ekki björt. Bandaríkjamenn telja
að hægt verði að hefja friðarviðræður
á ný eftir nokkrar vikur. En löngu áð-
ur en hægt verður að halda nýja fundi
geta komið afdrikarík viðbrögð við
fundinum í Sharm el-Sheikh. Einhver
palestínsk samtök, sem vilja sýna að
hversu litlu leyti Arafat er fulltrúi
þjóðar sinnar, kunna að fremja voða-
verk. ísraelsher kann að grípa til enn
frekari aðgerða sem bitna einnig eins
og áður á óvopnuðum og saklausum."
Úr forystugrein Aftonbladet 18.
október.
Hlutverk Bandaríkjanna
„A1 Gore varaforseti og George
Bush ríkisstjóri voru að mestu leyti
sammála í kappræðum sínum í síð-
ustu viku um mikilvægi hlutverks
Bandaríkjanna í óstöðugum heimi.
Nýliðnir atburðir undirstrika þó að
mismunandi íhlutun getur skipt
miklu máli þegar um raunverulega at-
burði er að ræða. Bush talaði um mik-
ilvægi þess að treysta á ráðgjafa. Gore
hefur meiri tilhneigingu til að treysta
á eigin innsæi og reynslu. Hann vill
meiri áhrif Bandaríkjanna, þar á með-
al hernaðarlega íhlutun, við átök er-
lendis. Bush vill fara varlegar í sak-
irnar. Hann segir íhlutun erlendis
verða að vera byggða á mikilvægum
þjóðarhagsmunum. Við tökum undir
varfærin sjónarmið Bush.“
Úr forystugrein New York Times
17. október.