Dagblaðið Vísir - DV - 21.10.2000, Qupperneq 29

29
LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 2000
X>V__________________________________________________________________________________________________Helgarblað
hveiti, pasta, margar morgunkorns-
tegundir, kartöflur, hvít hrísgrjón,
maís, rófur, gulrætur, hveitibrauð,
kökur, sælgæti og bjór.
„Bjór hefur maltósa sem hefur
hærri sykurstuðul en sykur. Þar
kemur skýringin á því hvers vegna
Þjóðverjar og Danir eru svona feitir;
ekki vegna fituáts heldur vegna
bjórþambs. Það er greinilegt öllum
þeim sem sjá vilja.“
Nýjar hugmyndir eiga erfitt
uppdráttar
I ljósi þess að næringarráðgjafar,
Manneldisráð og flestir þeir sem
vilja kalla sig málsmetandi í fæðu-
heiminum hafa lagt ofuráherslu á
að minnka fituneyslu verður að
spyrja: Hafa þessir aðilar haft rangt
fyrir sér?
„Nú ætla ég ekki að dæma. Ég er
ekki í þeim bransa. Þeir hafa mælt
með grænmeti og ávöxtum og það er
vel. Ef til vill hefur fólk ekki gert
sér grein fyrir þessu sambandi sem
er milli sykumeyslu og heilbrigðis-
vandamála. Það er svo að stofnanir
þurfa langan tíma til að breyta um
stefnu. Því miður telja ýmsir sem
hafa tjáð sig um þessi mál að niður-
stöður þessara bandarisku vísinda-
manna séu öfgakenndar. í umræð-
um um þessi mál kemur nær alltaf I
Ijós að þeir hinir sömu hafa ekki
lesið bækur þeirra. Þannig dæmir
fólk án þess að kynna sér rannsókn-
ir.
Allar nýjar hugmyndir eiga erfitt
uppdráttar. Það er hægt að líta yfir
söguna: Galileo átti erfitt uppdrátt-
ar; læknirinn Harvey sem sagði að
blóðið flæddi í hringrás í líkaman-
um var fordæmdur og Darwin
einnig. Það er eins og hug-
myndirnar þurfi að vera uppi
í nokkurn tíma og það sé ekki
fyrr en næsta kynslóö tekur
yfir að hlutirnir breytast."
Mennirnir sem Jón Bragi
nefnir eru stórir í sögulegu
tilliti og þær byltingar sem
þeir leiddu afdrifaríkar. Má
ætla að bylting í sykur-
neyslu sé af sömu stærð-
argráðu í mikilvægi fyrir
mannkynið?
„Það má vel vera.
Ef þessi mikla syk-
urneysla held-
ur áfram
með
þessum
„Það er skondið að bera
reykingafíkn saman við
sykurfiknina. Við vitum
að reykingar eru ekki
taldar hollar og talað er
um tóbaksreykingar sem
eitur. Fyrir fimmtíu árum
var allt í lagi að reykja,
allir reyktu. Staðan með
sykurinn í dag er svipuð
og staða reykinganna fyr-
irfimmtíu árum. Eftir
fimmtíu ár gera sér allir
grein fyrir eituráhrifum
sykursins. Ég held að
þessi vitundarvakning
muni þó taka mun
skemmri tíma.“
það til gífurlegs ófarnaðar fyrir
mannkynið; fyrir einstaklinga og
samfélag. Þetta þekkja þeir sem eru
með sykursýki, eru of feitir og þeir
sem eru með hjarta- og æðasjúk-
dóma.
Mataræði og hreyfing eru lykilat-
riði. Til hvers er líkaminn hannað-
ur? Hann er hannaður til að hreyfa
sig og borða prótín, kjöt og fisk og
sykurvörur eins og ber, ávexti og
hnetur."
Kaloríutalning er
þvættingur
Einhvers stað-
ar hljóta mörk-
in að liggja.
Hvað má
borða mikið
af sykri?
„Ég held að
það sé varhuga-
vert að gefa
einhverjar
prósentur eins
og sumar stofnan-
ir gera. Fólk verð-
ur í ríkari mæli að
þreifa sig áfram
sjálft. Ég áttaði mig á
því fyrir ári að ég var orð-
tuttugu kílóum of þung-
og ef svo færi sem
horfði yrði ég þrjátíu eða
fjörutíu kílóum yfir kjör-
þyngd um sextugt og
kominn með sykursýki
II eins og faðir minn.
Nýlega var ég í
fimm daga úti á ítal-
íu og þyngdist um
tvö kíló því það
er erfitt að hafa
fulla stjóm á
"
hætti
leið
mataræðinu á ferðalögum. Þegar ég
kom heim aftur leiðrétti þetta sig
eins og skot. Manni líður betur
bæði andlega og líkamlega með
þessu mataræði.
Það þarf ekki að telja kaloríur.
Kaloríutalning er argasti þvætting-
ur. Líkaminn breytir nýtni sinni ef
eitthvað breytist. Ef það er fólki
eðlilegt að borða 2000 kílókaloríur á
dag og það ætlar að grennast og
lækkar kaloríuneysluna um 500
kílókaloríur, þá léttist fólk fyrst en
hættir svo að léttast því líkaminn
bregst við með því að nota færri
kaloríur. Það á að gleyma hitaein-
ingunum. Það á að borða í hófi það
sem manni þykir gott en alls ekki
sykur.“
Þyngjumst um eitt kíló á ári
eftir þrítugt
Rannsóknir á þyngd íslenskra
barna sýna að hún hefur aukist
mjög á síðustu áratugum.
„Á undanförnum aldaifjórðungi
hafa áhrifin af sykumeyslu íslend-
inga verið að koma fram. Á síðustu
árum hefur verið talað um offitu
meðal barna sem var áður óþekkt.
Sykursýki II, fullorðinssykursýki,
er farið að gæta meðal barna á ís-
landi. Það var þekkt í Bandarikjun-
um og er komið hingað.
Við þyngjumst um eitt kíló á ári
eftir þrítugt með þessu nútíma
mataræði. Um sextugt erum við
þrjátíu kílóum of þung og um það
bil að fá sykursýki II. Við eigum við
blóðþrýstingsvandamál, æðavanda-
mál og jafnvel hjartastækkun sem
er talin tengjast insúlíni að etja.
Ofan á þetta bætist gigt.“
Sykur í sömu stöðu og
reykingar
Samkvæmt því sem Jón Bragi
segir er sykur ekki mjög frábrugð-
inn reykingum. Hvort tveggja þarf
nokkurn tíma til að hafa áhrif á lík-
amann.
„Það er skondið að bera reykinga-
flkn saman við sykurflknina. Við
vitum að reykingar eru ekki taldar
hollar og talað er um tóbaksreyk-
ingar sem eitur. Fyrir fimmtíu
árum var allt í lagi að reykja, allir
reyktu. Staðan með sykurinn í dag
er svipuð og staða reykinganna fyr-
ir fimmtíu árum. Eftir flmmtíu ár
gera sér allir grein fyrir eituráhrif-
um sykursins. Ég held að þessi vit-
undarvakning muni þó taka mun
skemmri tíma.“
Skyldi þá verða til Sykurvarna-
ráð innan nokkurra ára?
„Ég býst við því. Meðvitund
vegna slæmra áhrifa sykurs er mjög
vaknandi. Hún er vaxandi en mjög
takmörkuð. Menn hafa ekki gert sér
grein fyrir hinum víðtæku slæmu
áhrifum. Ég held að á næstu árum
geri menn sér almennt grein fyrir
vandanum og skaðsemi sykurs.
Það er sérstakt að setja frekar
gjald á sykur en grænmeti. Það ætti
að vera búið að breyta þessu fyrir
löngu og beina neyslunni í hollari
sykruvörur. Ég er þó alveg á móti
því að banna hluti.“
Sykur er eitur
Jón Bragi segir að ef viö umgöngumst sykur sem matvæli séum viö á hálum
ís. Sykur veröi aö umgangast sem eitur.
Svefn er góður megrunarkúr
Flestir þeirra sem ákveða að
grenna sig eru fljótir að henda ný-
mjólkinni út og fá sér fjörmjólk,
henda smjörinu og fá sér léttara við-
bit og svo mætti lengi telja. Þessu er
Jón Bragi algjörlega ósammála og
sjálfur borðar hann mikið af rjóma.
„Allri skuldinni er skellt á einn
sökudólg - fltuna. En þar er verið
að hengja bakara fyrir smið. Fitan
er ekki vandamálið. Það er það sem
menn eru að gera sér grein fyrir.
Sagt hefur verið að maður sé það
sem maður borðar og af því leitt að
ef fólk borðar fltu þá sé það feitt.
Sannleikurinn er sá að maður er
það sem maður er.
Hins vegar er mjög mikilvægt að
borða ekki eftir kvöldmat. Þá hvílist
kerflð, insúlínið lækkar og fær tólf
til þrettán tíma hvíld og maður létt-
ist í svefni. Það er eftirlætismegrun-
arkúrinn minn.“
Andlegt jafnvægi
Fyrir skömmu kom maður til Jóns
Braga á einum af sundstöðum borg-
arinnar og spurði hann hvort hann
væri ekki með einhverjar ákveðnar
skoðanir á megrun. Maðurinn var
um 200 kiló og hafði verið hjá nær-
ingarráðgjafa í 5 ár sem hamraði
alltaf á því að hann ætti að borða
meira pasta. Eflaust eru margir í
þeirri aðstöðu að vera of þungir og
þykja afskaplega gott að borða. Til
að friða samviskuna og í sumum til-
fellum fjölskylduna ákveða þeir hins
vegar að borða pasta tvisvar til
þrisvar í viku. Myndi Jón Bragi
segja að það væru mistök?
„Það gerir illt verra. Það á aldrei
að borða pasta. Fá sér frekar rjóma
í staðinn.“
Auk líkamlegrar vellíðunar segir
Jón Bragi að andleg vellíðan og jafn-
vægi aukist.
„Við sykurneyslu eykst sykur-
magn i blóðinu og maður verður
það sem kallað er á ensku „high“,
svo hrynur það niður og verður
lágt. Þetta hefur áhrif á heilann og
fólk verður dauft og finnst að það
þurfl að leggja sig eða fær sér sykur
til að komast upp aftur. Þegar syk-
urinn er kominn úr kerflnu þarf
ekki að fást við slík vandamál."
-sm
Sykurstuöull nokkurra matvæla
Fæðutegundir eru með misháan sykurstuðul. Sykurstuðull hreins sykurs er 100.
Eftir því sem fæða hefur lægri sykurstuðul því betra.
Hár sykurstuðull Meðalhár sykurstuðull Lágur sykurstuðull
Bjór 105 Poppkorn 55 Rúgur 35
Bökuð/soðin kartafla 95 Pítubrauð 55 Kjúklingabaunir 35
Rófur 95 Rúgbrauð 55 Nýmjólk 30
Franskar kartöflur 80 Haframjöl 55 Nýmabaunir 30
Skyndihrísgrjón 90 Special K 55 Undanrenna 25
Saltstengur 80 Grænar baunir 55 Tómatar 15
Hriskökur 80 Kiwi 50 Hnetur 15-30
Cheerios 75 Heilhveitipasta 45 Jarðhnetur 15
Cornflakes 70-75 All Bran 40 Ferskar apríkósur 10
Vatnsmelóna 70 Epli 40 Grænt grænmeti 0-15
Heilhveitikex 65 Appelsínur 40
Pasta 65
Couscous 60
Rjómaís 60
Spaghetti 60
Bananar 60