Dagblaðið Vísir - DV - 17.02.2001, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 2001
11
DV
Skoðun
Blindur í baði
Faðirinn fann að augn-
lœknirinn var svo skiln-
ingslaus í fagi sínu að
hann hafði ekki minnsta
grun um að á stofunni
var lifandi kraftaverk.
Hann þagði því um hríð
en horfði á flugu i glugg-
anum og velti fyrir sér af
hverju hún vœri að
hrista höfuðið.
vera meö skörpustu sjónina. í því
fólst svipuð upphefð og að vera
stærstur í bekknum eða með
stærsta typpið. Árleg skólaskoðun
leiddi í ljós sigurvegara á þessum
sviðum og hans var gullið ævinlega
þegar sjónin var mæld. Mælingar
héraðslæknisins tryggðu honum
viröingu bekkjarbræðra sem sló
flest annað út. Líf hans var ljúft og
aðrir líkamlegir ágallar hurfu í
ljóma kostanna. Þannig leið æska
hans í gulllituðum ljóma ofursjónar.
Sjálfum var honum uppsigað við
sjóndapra félaga og ein uppáhalds-
iðja hans var að kippa gleraugum af
einum bekkjarbróðumum og kætast
yfir því þegar hann fálmaði sig
áfram í myrkri. Seinna, þegar
þroskinn færðist yfir, áttaði hann
sig á því að þetta var illa gert og
samviskubitið nagaði um hríð og
hann vorkenndi gleraugnaglámun-
um í kyrrþey. Læknirinn á staðnum
hafði afar sérstakan hátt á við að
mæla sjón héraðsbúa. Tvö vegg-
spjöld voru í sjónhomi stofu hans í
staö hefðbundins stafaspjalds. Ann-
að veggspjaldið bar yfirskriftina
„Friðaðir fuglar“ en hitt „Fuglar
sem má skjóta". Á spjöldunum
mátti síðan lesa nöfn þorpsbúa og
réðst það af afstöðu læknisins til
þeirra hvorum megin menn lentu.
Efst á hvoru spjaldi voru nöfn
mestu óvina og vina skráð með
stærsta letri. Síðan smáminnkuðu
nöfnin niður listann, eftir minnk-
andi óvild eða vináttu, og þau
neðstu voru fólki með venjulega
sjón ólæsileg. Maðurinn hugsaði
stoltur til þess að þegar hann var
drengur í sjón-
flestir hefðu skilgreint sem pirring.
En maðurinn var kominn á flug og
honum fannst sem arnarsjón sin
lýsti upp stofuna.
„Já, konan sér illa,“ andvarpaði
hann.
„Stundum er kostur að sjá illa,“
sagði læknirinn og spurði svo: „Er
hún nokkuð svo heppin að heyra
illa?“ sagði hann með svo kvikindis-
legum hreim að hinum blöskraði
ósvifnin.
Lifandi kraftaverk
Faðirinn fann að augnlæknirinn
var svo skilningslaus í fagi sínu að
hann hafði ekki minnsta grun um
að á stofunni var ljóslifandi krafta-
verk. Hann þagði því um hríð en
horfði á flugu í glugganum og velti
fyrir sér af hverju hún væri að
hrista höfuðið. Læknirinn hafði nú
lokið skoðun á stráknum og var
með smávegis samviskubit vegna
orðaskiptanna. Hann ákvað að bæta
fyrir geðvonsku sína. „Viltu ekki að
ég mæli líka í þér'sjónina?" spurði
hann fóðurinn sem tókst á loft og
fékk að nýju trú á skynbragð lækn-
isins sem hafði eftir allt saman gert
sér grein fyrir því að gullmoli hafði
slæðst inn á stofuna hans.
„Ég hef bara gaman af því að
leggja læknavísindunum lið,“ svar-
aði hann með lítillæti og settist við
tækið. Þegar búið var að stilla það
við andlit hans rann stundin upp.
Faðirinn las reiprennandi fyrstu
tvær línumar en þá þriðju las hann
eftir minni. „Honum er illa við
mig,“ hugsaði hann og sá fyrir sér
að gleraugnaglámurinn með augn-
læknisprófið hefði fiktað í tækinu
til að niðurlægja hann. Hann velti
fyrir sér hvort hann ætti að reiðast
en ákvað að halda ró sinni og ýtti
tækinu frá sér án þess að lýsa því
hvað stæði í næstu línu. „Þetta er
oröiö gott. Ég þarf ekki að sanna
neitt,“ sagði hann og stóð upp.
Augnlæknirinn horfði yfir gleraug-
un og glotti. Feðgarnir gengu út af
stofunni. Sá yngri var kátur, enda
með erfðir sem færðu honum ofur-
sjón á báðum augum. Faðirinn var
brúnaþungur. Hann var ekki alveg
viss um að augnlæknirinn hefði
raunverulega fiktað í tækinu. Þegar
strákurinn bauð honum að keppa í
sjónskerpu hafnaði hann því. „Ertu
í vondu skapi, pabbi?" spurði sonur-
inn en fékk ekkert svar. Feðgamir
héldu heimleiðis án þess að meira
væri sagt á leiðinni.
Friðaðir fuglar
Allt frá barnæsku
hafði sjónin veriö helsta
tromp mannsins og það
sem öðrum var hulið sá
hann gjarnan. Á barna-
skólaárunum vann hann
hvem stórsigurinn af öðr-
um þar sem hann við
læknisskoðun
reyndist
prófi gat hann lesið neðstu línurnar
hnökralaust. Honum var í barns-
minni að ættbálkur hans lenti um
miðbik spjaldsins yfir friðaða fugla
og hann hafði glaðst vegna þess.
Ólæsileg símaskrá
Þegar feðgarnir komu heim var
faðirinn enn þungt hugsi. Hann
bölvaði augnlækninum en gaf sér
þó tíma til að greina fínustu hreyf-
ingar starra sem sat 10 metra utan
við eldhúsgluggann.
„Hann er með brún augu,“ sagði
hann upp úr eins manns hljóði og
tók ákvörðun. Hann ætlaði í sjón-
próf hjá gamla héraðslækninum aft-
ur. Sá var löngu fluttur á mölina og
hann náði í símaskrána og ákvað að
leita hann uppi. Hann opnaði síma-
skrána og þá rann upp stund sann-
leikans í lífi hans. Stafirnir döns-
uðu fyrir augum hans og mynduðu
hringiðu sem engin leiö var að átta
sig á. Það var ekki fyrr en hann
hafði fært símaskrána metra frá
andliti sínu að hann náði skerpu en
þá var fjarlægðin orðin of mikil til
að hann næði að lesa. Það þyrmdi
yfir hann og fótlunin nísti hann inn
að hjartarótum. Út um gluggann sá
hann að starrinn flaug um á ofsa-
hraða. Honum sýndist kló á hægri
fæti vera löskuð. Hann faldi andlit-
ið í gaupnum sér. „Er eitthvað að,
elskan," spurði aðvífandi eiginkon-
an hann blíðlega. Hann gat ekki
hugsað sér að upplýsa um sjón-
depru sína. „Nei,“ sagði hann og
vonaði að holur hljómur raddarinn-
ar greindist ekki. Þunglyndið vegna
sjóndeprunnar stóð fram á kvöld.
Hann hristi loks af sér slenið og
ákvað að bregða sér í bað.
Svartamyrkur
Hann afkæddi sig og stillti hita-
stig vatnsins. Þar sem hann kom
undir bununa létti á huga hans og
heitt vatnið veitti honum nauðsyn-
lega ró. Hann teygði sig í hársápuna
og nuddaði ofan í hársrætur. Með
lokuð augun hugsaði hann með sér
hversu erfitt væri að búa við dapra
sjón. Eftir nokkra stund opnaði
hann aftur augun og þá skall áfallið
á honum af fullum þunga. Hann sá
ekkert og blikkaði ótt og títt augun-
um en ekkert gerðist. Svartamyrkur
var orðið hlutskipti hans og hann
æpti upp yfir sig í skelfingu. örviln-
aður þreifaði hann sig út úr sturtu-
klefanum og datt á hálum gólfflís-
unum. Hann stóð aftur á fætur og
galopnum augum þreifaði
hann sig blindandi í átt að
dyrunum. Skjálfandi hönd-
um opnaði hann og æpti
út.í myrkrið: „Hjálp, ég er
blindur!" Það mátti heyra
saumnál detta en svo
heyrði hann brambolt
sem virtist koma úr eld-
húsinu og hann kallaði aft-
ur. „Vertu rólegur," svar-
aði kona hans. „Raf-
magnið fór og ég
er að leita að
kerti.“
Nokkrum
dögum eftir
áfallið í
sturtunni fór
hann einn til
augnlæknis.
Hann greindist fjar-
sýnn. Að auki reyndist
hann vera með smávægilega
sjónskekkju og fékk tilvísun á lestr-
argleraugu.
„Ég er búinn að missa sjónina,"
æpti maðurinn út í sortann og ör-
væntingin var algjör þar sem hann
stóð nakinn og löðrandi í sápu í dyr-
um baðherbergisins. Hugsanir hans
voru á ringulreið og á örfáum sek-
úndum runnu um huga hans mynd-
brot þar sem frábær sjón hans hafði
gert honum kleift að sjá nánast í
gegnum holt og hæðir. Á stundum
hafði hann orð á því að hann gæti
séð þúfutittling geispa í 500 metra
fjarlægð. Hann átti það til á góðum
degi að píra augun og negla síðan
niður í vitna viðurvist smáhlut í
órafjarlægð og lýsa í smáatriðum
svo aðdáun vakti. Hann var með
arnarsjón. Sekúndur liðu og hann
stóð frosinn og hjálparvana í dyrum
baðherbergisins. Ekkert svar barst
við hjálparkalli hans og hann æpti
aftur hálfbrostinni röddu.
Fyrirboöi
Þrátt fyrir frábæra sjón í gegnum
tíðina hafði undanfarin misseri ým-
islegt bent til þess að henni hrakaði.
Geispandi þúfutittlingar og smátt
letur höfðu smám saman horfið í
móðu en hann hélt þvi þó enn fram
að hann greindi hvert smáatriði en
byggði á minni til að glutra ekki
niður stöðu sinni. Hann hélt áfram
að lýsa í smáatriðum einu og öðru í
fjarlægðinni án þess að fólk hefði á
valdi sínu að mótmæla. Hann var
sjáandinn og fólk nennti ekki að
leggja land undir fót til að sann-
reyna hvort lýsingar hans væru
réttar. Augnkvilli ungs sonar hans
varð tU þess að feðgarnir lögðu leið
sína til augnlæknis. Sjáandanum
gafst þar guHið tækifæri tU að lýsa
náðargáfu sinni fyrir fagmanni.
Augnlæknirinn, sem sjálfur var
með gleraugu af sterkari gerðinni,
sýndi engin sérstök hrifningar-
merki þar sem hann skoðaði dreng-
inn undir ræðu fóðurins. Þúfutitt-
lingar að geispa eða depla augunum
í fiarska virtust ekki höfða sérstak-
lega tU hans. Augnlæknirinn lét
strákinn kíkja inn í tæki og lesa
stafi á spjaldi á meðan faðirinn lét
móðan mása. „Já, þetta er í erfða-
vísunum," malaði hann þegar strák-
urinn var búinn að lesa niður
spjaldið án þess að hiksta. „Dreng-
urinn á að vísu sjóndapra móður en
heppnin er með honum og föðurgen-
in hafa ratað á réttan stað,“ hélt
hann áfram og það rumdi
eitthvað í augn-
lækninum
sem
Skoðanir annarra
Vandamái Clintons
„Það eru 48 ár
síðan Harry
Truman, fyrrver-
andi forseti, og
eiginkona hans
komu tU heima-
bæjar síns, Inde-
pendence, eftir að
hafa ekið frá
Washington i lélegum bU. Hann
átti lítið inni á bankareikningnum
eftir 8 ár í Hvíta húsinu og þá voru
engin eftirlaun fyrir fyrrverandi
forseta. Aðstæður hans urðu tU
þess að samþykkt var lagafrum-
varp sem tryggði fyrrverandi þjóð-
höfðingjum Bandaríkjanna trygga
afkomu.
Aðstæður BUls Clintons væru
tryggar þyrfti hann ekki að greiða
lögmönnum háar fiárhæðir. Hvort
óreiðan, sem fiölmiðlar greina nú
frá, er vegna þeirra eða vegna per-
sónuleika Clintons sjálfs skal ósagt
látið. En Clinton hafði ekki verið
fyrrverandi forseti í nema tæpan
mánuð þegar honum hafði tekist
að sverta eftirmæli sín. Jimmi
Carter var besti forsetinn sem
Bandarikin hafa haft. Clinton er að
verða sá fyrirlitnasti."
Úr forystugrein Aftenposten
16. febrúar.
Hvatt til ofbeldis?
„ísraelsk yflrvöld leita að og
drepa útvalda palestínska leiðtoga
á Vesturbakkanum og Gazasvæð-
inu. ígær mótmælti Evrópusam-
bandið, fyrir miUigöngu Svíþjóðar,
óásættanlegri aðferð sem stríðir
gegn grundvaUarreglum um réttar-
far. Það var nauðsynlegt athuga-
semd við það ofbeldi sem það er að
taka af lífí pólítíska andstæðinga
án dóms og laga. En hvaö gerist?
Jú, Simon Wiesenthalstofnunin,
sem er stofnun gyðinga með bæki-
stöðvar í Bandaríkjunum, réðst á
Göran Persson forsætisráðherra
vegna gagnrýninnar á stefnu ísra-
els. Séu aðgerðir ísraels aUtaf af-
sakaðar með því að ríkið hafi orð-
ið tU sem ríki gyðinga og fórnar-
lamba nasista er jafnframt verið að
byggja undir þá skoðun aö árásirn-
ar séu árásir af hálfu „gyðinga“ en
ekki árásir af hálfu ríkis eða
stjómvalda.“
Úr forystugrein Aftonbladet
16. febrúar.
Litlar breytingar
„Eitt af kosn-
ingaloforðum
Bush forseta var
að endurskoða
hertækni, hernað-
araðgerðir, liðs-
afla og vopn
bandaríska hers-
ins. Þetta er ekki í
fyrsta skiptið sem ráögert er að
endurskoða hemaðaráætlanir
vamarmálaráðuneytins í ljósi þess
að kalda stríðið er á enda. Svipað-
ar áætlanir voru settar fram árið
1991, ‘93, og ‘97 en mistókust aUar.
Þær höfðu í för með sér fækkun í
minni herdeUdum og vopnakaup-
um. Engu að síður er breytingin
ótrúlega lítU. Skipulag hersins inn-
an sem utan er í megindráttum
eins og á tímum kalda stríðsins.“
Úr forystugrein New York
Times 16. febrúar.
Palme krati eða ekki?
Nýjasta bókin í Svíþjóð um Olof
Palme hefur vakið umtal. Var hann,
þegar aUt kemur tU aUs, enginn sós-
íaldemókrati? Vissulega var bak-
grunnur Palmes af sama meiði og
menntun hans en umræðan snýst
um fræðUegu hliðina... Hvað sem
öðru líður getur enginn sagt að ævi-
starf hans sé eitthvað minna virði
af því að föðuramma hans hafði lít-
ið álit á gyðingum... Hér í blaðinu
hefur réttilega verið bent á að bók
Gummessons taki þrönga afstöðu og
einblíni óþarflega á samskipti
Palmes og manna hliðhoUum nasist-
um á yngri árum hans.“
Úr forystugrein Hufvustads-
bladet 16. febrúar.