Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.2001, Qupperneq 11

I-
11
*
LAUGARDAGUR 20. OKTÓBER 2001
Skoðun
Rautt eöa blátt?
Þarna var eini veikleikinn í
málflutningi mínum um fullkom-
leikann. Það fór nefnilega fram
hjá mér þar sem iljar mínar
námu við króm mælitæk-
isins hvort hlutfall fitu i
líkama mínum var
sautján prósent eða
hvort innra með mér
leyndust sautján
kíló af hreinni fitu.
„Hjúkrunarfræð-
P ingurinn sagöi að
miðað við aldur og
hæð ætti
fitumassi minn
að vera sautján
til tuttugu og
þrír. ég gæti því
auðveldlega far-
ið í nítján án
þess að á mér
sæi. Hvað
finnst þér um
það, mín
kæra?“ sagði
ég við kon-
una, tók létta
pósu og strauk
hiður kviðinn á
innsoginu.
„Andaðu bara
frá þér og vertu
eðlilegur,“ sagði
konan. „Þú þarft
ekkert að sýnast
fyrir framan mig.“
„Hvað með blóðið
sjálft?" spurði ég kon-
una. „Heldurðu að
það verði of feitt?"
„Þú verður að spyrja
þennan hjúkrunar-
fræðing þinn að því,“
sagði konan. „Var
það ekki örugglega
blátt þegar hún tók það
úr þér?“
„Því næst,“ sagði ég og sló létt á
bakið á konunni svo hún næði
andanum á ný, „mældi hjúkrunar-
fræðingurinn enn þann beinvaxna
hlyn um leið og tækið nam
straum úr iljum mér sem sagði til
um fitumagn líkamans. Betra gat
það ekki verið,“ sagði ég og hélt
áfram svo konan næði ekki orð-
inu: „Fitumassinn var sautján."
misbjóða virðingu sinni ef rétt er með
því að kjósa hlutverk feita þrælsins
fremur en að vinna sjálfstætt og heið-
arlega. Það er jafnfáránlegt og að
hagsmunaaðilar gætu stýrt hvaða
fréttir birtust í fjölmiðlunum. Oft er
reynt að hafa áhrif á það en blessun-
arlega hafa menn ekki árangur sem
erfiði. Hver myndi treysta fjölmiðli
sem ítrekað myndi draga taum ákveð-
inna afla? Enginn. Næsta víst er að
áskriftinni yrði sagt upp og fjölmiðill-
inn myndi deyja.
Almenningur er hins vegar ekki í
þeirri stöðu að geta greint á milli lyfja
líkt og fjölmiðla. Læknirinn er að
vissu leyti ennþá í hlutverki hálfguðs-
ins hvað það varðar. Sjúklingurinn
hefur ekki þær forsendur sem þarf til
þess að átta sig á hvað honum sé fyr-
ir bestu. Það þarf mikið til að menn
segi upp heimilislækni og enn fátíð-
ara að menn treysti ekki gjörðum sér-
fræðinganna.
Reglur verði hertar
Heiðarlegasta krafan er að félaga-
samtök íslenskra lækna taki sig sam-
an og stórherði reglur um samskipti á
milli þeirra sjálfra og lyfjafyrirtækj-
anna til að reka af sér slyðruorðið.
Þeir geta gerst frumkvöðlar á þessu
sviði. ímynd þeirra hefur orðið fyrir
lítils háttar hnekki en sá skaði er ekki
meiri en svo að nægja ætti að setja
plástur á sárið. Það þarf engin lyf tÚ.
Á sama tíma og þátttaka sjúklinga í
lyfjakostnaði verður sífellt meiri og
Tryggingastofnun er að sligast undan
kostnaði mala lyfjafyrirtækin gull.
Enginn er að segja að þau stundi
glæpsamlega starfsemi, síður en svo.
Hitt er ljóst að þyrstur maður á rétt á
ódýrari drykk en Dom Perignon.
Ábyrgð umfram aura
Enginn efast um mikilvægi nýrra
lyfja og þýðingu þess að þau komist á
markað til að létta og lengja líf fólks.
Enginn vill heldur að ríkið taki aftur
upp forsjá í þessum efnum. Svo var í
Rússlandi fram á síðustu daga og varð
engin framþróun heldur stóð lyfjaum-
hverfið í stað. Hér er aðeins verið að
fara fram á að siðsemi og hófs sé gætt
í hvívetna. Ábyrgð lyfjafyrirtækja og
lækna er mikil og nær langt um fram
krónur og aura. Þess skulu menn
minnast.
Lceknar eru með líf okk-
ar í hendi sér í bókstaf-
legri merkingu og fyrir
vikið skapast samband
sem á sér fáar hliðstceður.
Ríki náttúrunnar
Nýr riddari birtist við borgar-
hliðin í Reykjavík í vikunni albú-
inn að vinna drekann ógurlega og
hljóta að launum sjálfa prinsess-
una - höfuðborgina sjálfa. Þessi
riddari er þó ekki nýr og var lengi
vel í hópi hinna riddaranna sem
árangurslaust hafa reynt aö vinna
drekann síðustu kjörtímabil. Inn-
koma hans er því hvorki sannfær-
andi né er hún líkleg til að breyta
langri og vonlitilli baráttu í ævin-
týrið bláa, þar sem allt endar vel
og riddarinn hugumprúði hreppir
brúðina. Eyþór Arnalds gæti
vissulega borið með sér ferskleika-
blæ inn í borgarpólitíkina, enda er
þar á ferðinni ungur og glæsilegur
maður sem býr yfir fjölmörgum
augljósum hæfileikum. En það er
hins vegar ekki nóg að vera
gjörvulegur þegar kemur að því að
leiða lista sjálfstæðismanna í
Reykjavík, því sitthvað er pólitísk
gæfa og gjörvileiki á þeim vett-
vangi eins og dæmin sanna.
Ríki náttúrunnar
Kjarni málsins er einfaldlega sá
að allur sá fjöldi sem nú fyllir
flokk vonbiðla til oddvitasætis í
flokknum i Reykjavík hefur til að
bera ýmsa kosti, ekki síður en Ey-
þór Arnalds. Og margir þeirra
þurfa ekki að bera á bakinu efa-
semdir og gagnrýni um vafasöm
viðskipti eins og Eyþór kemur
með með sér frá Íslandssíma.
Hann bætist einfaldlega í þennan
fríða flokk manna - samfélag þar
sem enginn er augljósari foringja-
kostur en annar, samfélag sem
minnir um margt á það samfélag
sem Thomas Hobbes hinn enski
lýsti í upphafi upplýsingaraldar
sem „ríki náttúrunnar“. Það er
ekki úr vegi að rifja upp lýsingu
Hobbes á einkennum þessa ömur-
lega ástands sem hann sá fyrir sér
að maðurinn hafi búið við áður en
hann kom sér upp siðuðu samfé-
lagi i gegnum það sem kalla mætti
samfélagssáttmála. í augum þessa
17. aldar spekings var ástandið í
ríki náttúrunnar þannig að þar
var „munurinn milli manna [varj
ekki slíkur að einhver gæti fært
sér hann sérstaklega í nyt. Hvað
varðaði líkamlegan styrk, þá hafði
sá veikasti nægan kraft til að
deyða þann sterkasta, annaðhvort
með því að beita leynilegum að-
ferðum eða í gegnum bandalög við
aðra sem líka töldu sér ógnað af
hinum sterkasta ... í slíku ástandi
er ekkert samfélag og það sem
verst er af öllu, stöðugur ótti og
hætta á ofbeldisfullum dauðdaga;
og líf mannsins er einmanalegt, fá-
tæklegt, illkvittið, hrottafengið og
stutt. (solitary, nasty, brutish and
short).“ Hin stóra niðurstaða
Tómasar Hobbes var aö til að kom-
ast út úr ríki náttúrunnar þyrfti
yfirvald, „Leviathan“, sem kæmi á
lögum og reglu og sæi um að
vernda þegnana hverja gegn öðr-
um og gegn utanaðkomandi árás-
um. Foringinn myndi veita þegn-
unum það sem þeir þráðu mest af
öllu, öryggi.
Markús og Árni
Ríki náttúrunnar er við völd í
borgarstjórnarflokki Sjálfstæðis-
flokksins. Það hefur verið við völd
síðan Davíð Oddsson hætti sem
borgarstjóri - hætti sem „Leviath-
an“ flokksins í borginni. Innkoma
Eyþórs Arnalds í vikunni mun
fjölga þegnunum í þessu ríki, en
eðli þess á tæplega eftir að breyt-
ast. Það sem hins vegar gerist við
þessi tíðindi er að langa vitleysan
í forustumálum flokksins er gerð
enn lengri og enn skrautlegri og
var hún þó orðin æði litrík fyrir.
Allur virðist starfi flokksins í
borginni miða að því að grafa und-
an trúverðugleika foringjanna og
draga í efa umboð þeirra og getu
til forustu. Fyrst var Markúsi Erni
skipt út af, en síðan héldu sjálf-
stæðismenn sjálfir gangandi enda-
lausum efasemdum um forustu-
hæfileika Árna Sigfússonar. Hvort
ekki væri nú betra að fá Guðrúnu
Pétursdóttur til að leiða flokkinn.
Efasemdum sem smituðu auðvitað
út frá sér og Árni náði sér aldrei á
strik fyrir síðustu kosningar og
tapaði eins og alkunna er. Þá
sögðu félagar hans í flokknum
sigri hrósandi: „Efasemdir okkar
voru á rökum reistar."
Inga Jóna
Frá því að Inga Jóna tók við
hafa efasemdarraddirnar ekki
þagnað og þetta þrír til fjórir félag-
ar hennar í borgarstjórnarflokkn-
um talið sjálfa sig að minnsta
kosti jafnhæfa ef ekki hæfari
henni til að veita flokknum for-
ustu. Steininn tók þó úr þegar
sjálfur menntamálaráðherra viðr-
aði áhuga á að taka viö af henni,
það gat eingum dulist lengur að
áhrifamiklir sjálfstæðismenn í
Reykjavík treystu ekki þessari
konu til forustustarfa. En hafi ein-
hverjir verið eftir sem trúðu þvi
að félagar Ingu Jónu treystu henni
til forustu, þá má reikna með að
sú trú hafl dofnað við stöðuga um-
ræðu um að Júlíus Vífill Ingvars-
son og hugsanlega Vilhjálmur Vil-
hjálmsson og Guðlaugur Þór Þórð-
arson hefðu áhuga á að leysa hana
af. Og þeir sem enn héldu í trúna
á samstöðuna um Ingu Jónu hafa
þá eflaust glatað henni núna, þeg-
ar Eyþór Arnalds gengur fram á
sjónarsviðið og skorar hana á
hólm. Hlutskipti Ingu Jónu er
sannarlega ekki öfundsvert - og
raunar ekki heldur hlutskipti
hinna vonbiölanna.
Prófkjöriö
Það er aðeins ein leið til út úr
þessu ástandi úr þvi sem komið er.
Það er leið prófkjörsins. Það verð-
ur einfaldlega að fá úr því skorið
með óyggjandi hætti hver á að
vera leiðtoginn í þessum hópi og
sá einstaklingur þarf að hafa óum-
deilt umboð til að rífa flokkinn út
úr þessu hobbesíska ástandi. Þaö
er orðið of seint fyrir sjálfstæðis-
menn - hafi þeir þá yfirleitt
nokkurn áhuga á því - að koma
með einhverjar uppstillingar frá
forustunni, t.d. að senda Björn
Bjarnason inn á þennan vígvöll án
þess aö fyrst hafi farið fram mæl-
ing á vilja hins almenna flokks-
manns. Ástandið hefur mallað það
lengi og náð að gegnsýra svo alla
borgarstjórnarpólitík flokksins að
einungis með afgerandi niður-
stöðu í prófkjöri á bak við sig auk
vitaskuld stuðnings frá forustunni
á landsvísu er hægt að gera ráð
fyrir að nýr (eða gamall) leiðtogi
geti gert sig gildandi. Hver dagur-
inn sem líður í ríki náttúrunnar
hjá sjálfstæðismönnum i borginni
spillir fyrir þeim, bæði inn á við
og út á við. Því kæmi ekki á óvart
þótt fulltrúaráðið í Reykjavík
reyndi að eyða þessu óvissu-
ástandi sem fyrst og tæki ákvörð-
un um prókjör sem fyrst. Það væri
enda skynsamleg niðurstaða.
Innkoma Eyþórs Amalds
í vikunni mun fjölga
þegnunum í þessu ríki,
en eðli þess á tceplega eft-
ir að breytast. Það sem
hins vegar gerist við þessi
tíðindi er að langa vit-
leysan í forustumálum
flokksins er gerð enn
lengri og enn skrautlegri
og var hún þó orðin œði
litrík fyrir.