Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.2002, Blaðsíða 36

Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.2002, Blaðsíða 36
36 Helga rblað JO'V’ LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 2002 Kraumandi sagnaseiður Einar Már heldur áfram sögu fólksins síns - sem er saga okkar allra - íNafnlausum vegum, og hann er enn þá að leita að stað til að setja punkt aftan i/ið hana. Fótspor á himnum og Draumar á jöröu - ljóöræn nöfn á tilfinningaríkum sögum Einars Más Guðmunds- sonar sem öll þjóöin getur fundið fortíð sina í. Nú er sú þriðja komin út hjá Máli og menningu, Nafnlausir vegir, og vefur áfram litrikan frásagnardregil þar sem þetta fólk, nýir og gamlir aðstandendur þess, börn og tengdaböm lifnar við, og uppsprettan er í endalausum frásögum fólksins í kringum hann. „Það hefur vakið áhuga minn og athygli þegar ég hef verið að ræöa við fólk hvemig frásagnarlistin og bókmenntirnar búa í fólki,“ segir Einar Már. „Enda er það forsenda þess að viö rithöfundarnir skrifum. Þetta háþróaða frásagn- arapparat er inni í mönnum, og þaðan hljóta bók- menntimar að koma.“ Sannur sltáldskapur - Einhvern tíma sagðirðu að íslendingum væri tamt að lesa skáldsögur með símaskrána við hönd- ina. Nú hefurðu ekki dregið dul á að fólkið i þessum bókum stendur þér nærri - þetta er þitt fólk ... „Já, eða byggir á mínu fólki, skulum við segja,“ leiðréttir Einar Már blaðamann. „Ég vil nú ekki að hinar raunverulegu persónur þurfi að taka ábyrgð á skáldsögupersónunum! “ - Hvað segir fólkið þitt þá um þessar bækur? „Það berst um að fá að vera í þeim,“ segir Einar Már og glottir ómótstæðilega. „Fólk hefur verið mjög viljugt að ræða við mig og segja mér frá. Síðan nota ég það allt á minn hátt og fer frjálslega með. Það er ekkert heilagt nema veruleikinn - hann er heilagur. En það getur allt gerst. Setjum svo að ég hafi tekið niður áhugaverða setningu eftir einhverjum, þá get- ur hún alveg lent í munni annars, auk þess sem ég legg persónunum eitt og annað í munn frá eigin brjósti, eða finn hliðstæðu hjá allt öðru fólki." - Hvað finnst þá þínu fólki um það að sjá setning- arnar sínar eignaðar öðrum? „Mitt fólk virðir mitt skáldlega frelsi. Einhvern tíma sagði ég móður minni í gagnrýnum tón að fólk væri alltaf að spyrja mig hvort þetta væri sannleik- ur eða skáldskapur. Þá svaraði móðir mín: „Þá áttu bara að segja að þetta sé sannur skáldskapur!“ í minni fjölskyldu hefur verið sagður urmull af sög- um gegnum tíðina en ég held ekki að neinn hafi ímyndað sér að þær ættu eftir að rata á bækur. Ég nálgast þetta fólk sem ákveðin skáldleg sjónarhorn á lífið, og persónurnar geta haft mismunandi sýn á sama hlutinn; til dæmis er ákaflega ólikt hvernig börn Ragnars og Helgu upplifa braggahverfið. Minn- ið festir sig við ólíka hluti, það þekkja allir. Gegnum aldimar hefur fólk búið við þau þjóðfélagslegu skil- yrði að geta ekki ræktað sína hæfileika. Sú var raun- in á mínum sögutíma á 20. öldinni og sú er raunin enn.“ Allur tími er samtími - Bygging þessara bóka er sérstæð; þú hirðir ekki um að segja frá í réttri tímaröð heldur ferð fram og til baka í tíma, kemur aftur að atburðum og stundum fær maöur grun um endinn áður en sagan er al- mennilega hafin ... Af hverju gerirðu þetta? „Ja, þessi aðferð hefur mótast við ritun þessara bóka, og segja má að henni sé einnig beitt að hluta í Englum alheimsins," svarar Einar Már. „Það er bara vegna þess að mitt viðhorf til tímans er skáldlegt á þann hátt að allur tími sé samtími. Þess vegna skrái ég tímann tilfinningalega, tek atvikin og leyfi þeim að lifa. Þetta er klukka sem maður finnur upp með penn- anum!“ - Stundum fannst mér sögumaður þinn, Hrafn, vera eins og maður sem rifjar upp fortíðina og lætur eitt minna sig á annað. „Já, þetta á margt skylt við alþýðlega frásagnarlist þar sem fólk talar oft í hliðstæðum í stað þess að byrja á byrjuninni og rekja sig eftir lögmálum tim- ans.“ - Eru þetta þá fyrst og fremst svipmyndir af fólki og atburðum á fyrri tíð eða er einhver yfirskipaður sannleikur í þessum bókum? „Mér fmnst nú tilgangurinn með því að flétta sög- ur saman alltaf vera sá sami, sko,“ segir Einar, gríp- ur Drauma á jörðu og leitar að ákveðnum stað, ,já, hér er þetta: „Heimspeki er það sem stendur á milli lína í skáldsögum, af því að viska heimsins býr í hinu ósagða. Því skýtur skökku við að heimspekirit séu oft svona miklir doðrantar. En ég er ekki heimspekingur og ég er ekki skáld. Ég kann ekki þá list að dulbúa sögur né heldur að hrófla upp hátimbraðri speki en skrái þessi atvik til að gefa þögninni mál og minna á hið gleymda.“ Til þess skrifa ég einmitt - til að minna á hið gleymda, og þannig tel ég að skáldskapurinn viðhaldi og miðli anda tímans til komandi fólks. Þá stendur maöur mitt á milli fortíðar og framtíðar - í þessu núi. Ég er ekki að afhjúpa einhvern sannleika heldur er ég að segja sögu alþýðunnar, og þó að ég sæki forsendumar í mitt eigið fólk þá er þetta saga okkar allra. Því „sagan" er ekki bara saga stórvið- burða og valdhafa. Ég vil sýna að meðal alþýöufólks eru margir merkilegir karakterar og hver maður á sína sögu. Lífið er einn kraumandi sagnaseiður!" Að breyta vorum minnsta bróður í guð - Almúgafólkið tekur á sig goðsögulega stærð í þess- um bókum, eins og í sögum Halldórs Laxness af fisk- verkunarstúlku, skáldi og öryrkja og kjaftforum leigu- liða Rauðsmýrarfólks. Þið takið þann smæsta og stækkið hann í goðumlíka veru. Er þetta meðvitað eða stækka þær ósjálfrátt? „Bæði og,“ segir Einar Már. „Þessi tilhneiging að búa til goðkynjaða veru úr almúganum liggur svolítið í okkar sagnaarfi alveg aftur í íslendingasögur og forn- aldarsögur Norðurlanda. Hluta af þessum arfi hefur maður fengið úr móðurmjólkinni og andrúmsloftinu, svo verður maður meðvitaðri um þetta eftir því sem maður les meira. Þessi aðferð mótaðist strax í Englum alheimsins þar sem vor minnsti bróðir er svo risavax- inn að maður sér ekki til sólar fyrir honum! En ég held að þessi aðferð hafi frekar valið mig en ég hana. Ég get ekki skrifað um persónur nema mér þyki vænt um þær og þegar maður horfir á fólk með ástaraugum þá stækkar það óhjákvæmilega. Persónurnar sem maður skrifar um verða að lifna og lifa á sínum eigin forsend- um í sögunni. Ég hef ekki tekið að mér það hlutverk að dæma þetta fólk - ekki heldur okurlánarana mína sem leika stórt hlutverk í Nafnlausum vegum. Ég kynnti mér nokkuð þann þjóðflokk fyrir þessa bók og fannst áhugavert hvað þeir áttu oft svipaðan bakgrunn í algeru allsleysi og vondum dögum. Munstrin endur- taka sig.“ - Sögunni er ekki lokið? „Nei. Ég er enn þá að leita að stað til að setja punkt aftan við hana.“ Meðan við bíðum getum við unað okkur á Nafnlaus- um vegum. -SA
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.