Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.2003, Blaðsíða 18

18 Menning MÁNUDAGUR 2. JÚNÍ2003
Menning
Leikhús ■ Bókmenntir ■ Myndlist ■ Tónlist ■ Dans
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Netfang: silja@dv.is
Sími: 550 5807
Djasstónleikar
Annað kvöld kl. 21 mun
djasskvintett, skipaður Carli
Möller, Alfreð Afreðssyni, Þorleifi
G(slasyni,Stefáni Ómari Jakobs-
syni, Snorra Sigurðssyni og
Þórði Högnasyni halda tónleika í
Hafnarborg í Hafnarfirði. Einleik-
arar verða Gunnar Gunnarsson á
þverflautu og HjörleifurValsson
á fiðlu. Djassdíva tónleikanna
verður Andrea Gylfadóttir.
í Hafnarborg
Andrea Gylfadóttir.
Greiningarhugtök Foucaults
I hádeginu á morgun kl.
12-13 verður fýrirlestur á veg-
um Rannsóknastofu í kvenna-
og kynjafræðum og sagn-
fræðiskorar Hí í stofu 101 í Lög-
bergi.Þá flytur Michéle Riot-
Sarcey, prófessor við Ecole des
Hautes-Etudes í París,fyrirlestur
um sagnfræðina og greiningar-
hugtök Michel Foucaults. Hún
mun einkum huga að sam-
bandinu milli sjálfsveru og
valds eins og Foucault gerir
grein fyrir því í nokkrum verk-
um sínum. Fyrirlesturinn er á
frönsku en verður þýddur jafn-
óðum. Allir velkomnir.
Svo verður málstofa um
kyngervi með Riot-Sarcey á
föstudagsmorgun kl. 10 í stofu
201 í Odda.
Karlakvartettinn Quattro Stagioni frá Noregi tók marga góða spretti en óhreinir tónar spilltu fýrir ánægjunni.
DV-MYND SIGJÖKULL
TÓNLISTARGAGNRÝNI
Sigfríður Björnsdóttir
Hallgrímskirkja var enn vettvangur góðra
tónleika síðastliðið mánudagskvöld er fram
var haldið kirkjulistahátíðinni sem nú stend-
ur yfir. Þá komu fram Karlakórinn Fóstbræð-
ur undir stjórn Árna Harðarsonar og karla-
kvartettinn Quattro Stagioni frá Noregi sem
flutti öll verkin fyrir hlé.
Efnisskráin spannaði verk frá síðustu átta
hundruð árum og hófust leikar í kringum
aldamótin tólf hundruð með skreyttum org-
anum og svo klásúlu sem eignuð hefur verið
Perotinus frá Notre Dame. Þessi forna byrjun
setti andann í viðeigandi stellingar og eins og
lýsti upp kirkjuna. Þarna hljómuðu svo verk
eftir Lasso, Pafestrina og Byrd, svo þeir þekkt-
ustu séu nú nefndir.
Skemmtilegt ferðalag
Þróun hljómræns og lagræns sambands
milli einstakra radda fjölradda verka í gegn-
um aldirnar er skemmtilegt ferðalag og þó
þarna hafi verið ferðast í stórum skrefum þá
gáfu verkin ákveðna mynd af framvindunni.
Mismunandi unnar raddfléttur með eltiinn-
komum radda á jarðlausu flugi þar sem ein-
staka örugglega hnýtt kadensa gaf rétt tíma til
að staldra við og svo innskotshendingar í
sameinandi hrynjandi allra radda var stíll
sem sextándu og sautjándu aldar tónskáldin
beittu mjög ákveðið í kirkjulegum tónsmíð-
um sínum. Kvartettinn tók marga góða spretti
og má t.d. nefna lokin á verki eftir Byrd, en
óhreinir tónar spilltu almennt um of fyrir
ánægjunni. Óöryggi í hryn og tóni var áber-
andi í fyrri hluta Ave Mariu eftir Cornysh en
síðari hlutinn geymdi nokkrar framúrskar-
andi hendingar og niðurlag mjög fallega gert.
Svona lýsing ætti að gefa nokkra mynd af því
hve óþarflega köflóttur flutningur þessa ann-
ars ágæta kvartetts var á tónleikunum. Radd-
irnar eru fallegar þó kontratenórinn hafl ver-
ið óþarflega hljómmikill miðað við hina.
Um helmingur verkanna á efnisskránni er
eftir tónskáld sem lifað hafa og starfað á síð-
ustu öld og fram á okkar tíma. Ave Maria eftir
Bernard Lewkovitch reyndist dálítið yflr-
borðsleg stílblanda þar sem þekkilegar
hljómaraðir höfðu verið færðar varlega nær
kirkjutóntegundablænum. Raddir voru nokk-
uð samferða og samhljómur nokkuð fallegur.
Eilífu raddirnar eftir Bjorn Kruse geymdu
sjálfstæðari hljómaheim en fullskýr hend-
ingaskil héldu tónlistinrti í fjötrum í upphafi
og parlandostíllinn um miðbikið ekki sérlega
sannfærandi. Hugsanlega hafði hljómur
kirkjunnar eitthvað með það að gera.
Feitir bitar
Virkilega feitu bitamir vom á dagskrá eftir
hlé. Þá vom frumflutt tvö verk, Missa brevis
eftir Plagge og Fagur er söngur í himnahöll
eftir Snorra Sigfús Birgisson. Fyrrnefnda
verkið var pantað og flutt af kvartettinum,
sem þrátt fýrir ágætan flutning á melismat-
ískri miskunnarbæn og stílkokkteil gloríunn-
ar gat ekki geflð verkinu vængi sem gleymdist
að gefa því.
Lag Snorra var stórvel flutt af Fóstbræðr-
um, hljómurinn einstaklega mjúkur, texti vel
skiljanlegur og framburður fallegur. Afmörk-
un hljómaefnis er skýr og tilfinningin fyrir
hreyfmgu sem innskotstónar gáfú kom mjög
vel út. Fjórar litlar bænir eftir Poulenc sýndu
líka styrk kórsins sem listræns túlkanda. Efn-
ið fallegt og túlkunin mjög góð.
Þróun hljómræns og lagræns
sambands milli einstakra
radda fjölradda verka í gegn-
um aldirnar er skemmtilegt
ferðalag og þó þarna hafi ver-
ið ferðast í stórum skrefum þá
gáfu verkin ákveðna mynd af
framvindunni.
Bassar vom orðnir heitir vel í síðasta verk-
inu sem var Ave Maria eftir Bmckner sem var
vel flutt af kórnum og kvartettinum saman.
En eftirminnilegastur er samt flutningur
hluta kórsins og svo kvartettsins á verki eftir
Kjell Habbestad, Stabat Mater Dolorosa. Verk
þetta hefur víst þegar verið flutt í nokkmm
heimsálfúm og skal engan undra sem á hlýð-
ir. Þarna er um að ræða mjög fallega tónsmíð,
sjálfstæða en þó með djúpar rætur í hefðinni.
í heildina vom þetta glæsilegustu karla-
kórstónleikar sem ég hef sótt og djörf efnis-
skráin til fyrirmyndar.
Örklippusafn skálds
Sigurður A. Magnússon rithöfundur - áhugaverður maður og hefur frá nógu að segja.
OBÓKMENNTAGAGNRÝNI
Ármann Jakobsson
Sigurður A. Magnússon
Ljósatími: Einskonar uppgjör
Mál og menning 2003
Sigurður A. Magnússon hefúr nú lokið ritun
endurminninga sinna í níu bindum. Fimm
fyrstu bindin bera undirtitilinn uppvaxtar-
saga og vom að formi til skáldsögur þó að þær
byggðu á sönnum atburðum. Tíu ámm
seinna hóf Sigurður leikinn að nýju, kastaði
þó forminu og hefur nú sent frá sér endur-
minningar í fjórum bindum sem em með ein-
hverjum hætti arftakar hinna en yfirbragðið
þógjörólíkt.
í öllum seinustu endurminningabindunum
hefur formið verið býsna þáttakennt og laust.
Mest rými hefur farið í að segja frá ferðalög-
um skáldsins og verkum. Sagt er frá málþing-
um sem hann hefur tekið þátt í, þýðingum,
ritsöfnum sem hann hefur unnið að og birtir
em ritdómar um verk hans, auk þess sem
hann hefur öðm hvom birt einkabréf úr
bréfasafni sínu.
Þetta form getur minnt á annálaritun þar
sem samhengi milli kaflanna er stundum að-
eins tímaröðin og sameiginleg aðalpersóna,
Sigurður sjálfur. Oft er engu líkara en hér sé á
ferð útgáfa á úrklippusafni Sigurðar og dag-
bókum, eins konar skýrsla um líf hans. Allar
seinustu bækurnar fjórar hafa því verið á
köflum losaralegar og engu líkara en höfund-
ur hafi sankað aðeins of miklu að sér á kostn-
að heildarsýnarinnar. í þessari nýjustu bók er
enginn rauður þráður þó að utan um úr-
klippusafnið séu tveir rammakaflar þar sem
höfundur veltir vöngum yfir ævi sinni og
hlutskipti. Þar er hann íhugulli en annars, en
almennt lftur hann ekki nógu mikið upp frá
skýrslugerðinni.
Tilfinningasamur og huglægur
Sigurður A. er vel ritfær og stundum eins og
honum veitist ritstörfin aðeins of auðveld.
Hann virðist ekki hafa velt nægilega vöngum
yfir forminu. Það er ekki nógu fastmótað og
vantar gagnrýnið val. Allt sem Sigurður hefur
aðhafst virðist frásagnarvert, jafnt matarvenj-
ur hans sem málfundir sem hann sækir. Þessi
galli hefur verið á öllum bindunum fjórum og
ágerist með hverju þeirra. Hinn umtalsverði
sjarmi Sigurðar nær oft að bæta fyrir agaleys-
ið en ekki alltaf.
Fyrir utan úrklippusafnið eru sögur af ást-
armálum Sigurðar fyrirferðarmestar í þessu
bindi - stundum rifjast jafnvel upp fyrir les-
anda hinar skemmtilegu en brokkgengu og
ótrúverðugu æviminningar Kristmanns Guð-
mundssonar. Heildarsýnin er meiri en ella í
þessum köflum en lesendur hafa engar for-
sendur til að leggja mat á svo einkalegar frá-
sagnir, ekki síst þar sem Sigurður er tilfinn-
ingasamur og huglægur, hefur breytt mjög
um skoðun frá fyrri bindum og viðurkennir
það enda fúslega. í því ljósi má velta fyrir sér
hvort ekki hefði mátt spara palladóma um til-
tölulega nýliðin ástarævintýri. Það hlýtur að
vera smekksatriði. Eins er Sigurður oft býsna
stórorður um menn og málefni og kemur það
niður á stílnum því að þá grípur hann einna
helst til klisjukenndra frasa.
Annálar þessir í fjórum bindum eru á köfl-
um ágætlega skrifaðir. Sigurður er áhuga-
verður maður og hefur frá nógu að segja. Ag-
inn hefði hins vegar mátt vera meiri og þá
heldur gagnrýnin á það hvað á heima í slíka
sögu. Greina hefði mátt betur aðalatriði frá
aukaatriðum. Yfirveguð eins bindis ævisaga í
stað fjögurra binda hefði líklega staðið betur
af sér marga lestra en raun verður. Sigurður
hefur líka sýnt það og sannað oftar en einu
sinni að hann kann vel til slíkra verka ef hann
flýtir sér ekki um of.