Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.2003, Blaðsíða 29

LAUGARDAGUR 30. ÁGÚST 2003 DVHELGARBLAÐ 29
Á HREINDÝRAVAKTINNI: Ferðalangar liggja (hópi og fylgjast með hreindýrum í Kringilsárrana. Þau eru í 100
metra fjarlægð.
ÞETTA ER GOTT: Ferðalangur baðar þreytta fætur sína í Lindum. Þetta hitasvæði á austurbakka Jökulsár mun
hverfa undir vatnið í Hálslóni.
stjórnlausum flótta á hvað sem fyrir varð og
hentu sér í straumköst Kringifsár rétt ofan við
fossinn án þess að hika. Við mættum einmana
hreinkú með kálf. Kýrin var hölt og hefur sjálf-
sagt ekki getað fylgt hjörðinni. Kálfurinn skoð-
aði göngumenn af þeirri forvitni og græsku-
leysi sem öilu ungviði er eðlislæg og hljóp
nokkra hringi í kringum hópinn og gaf ffá sér
undarlega rámt baul en ákvað loks að fylgja
móður sinni frekar en þessari marglitu hjörð.
Menn voru þreyttir eftir hálfgerða súldar-
göngu og sofnuðu vært á flesjunum undir
Sauðafellsöldu við gæsagarg og ámið. Um
nóttina steig ég út og fann hélaða jörð undir
fótum mér. Það var orðið heiðskírt, kalt en
stillilogn og miðnætursólin logaði á Snæfelli,
Þjófahnjúkum, Sauðafelli, Kverkfjöllum og
endalausrf víðáttu jökulsins.
Daginn eftir var hugur í mönnum því ferð-
inni var heitið í Ranann fyrirheitna. í bakandi
sólskini og logni streðuðu menn meðffam
Kringilsá og göntuðust með það hvort hægt
væri að vaða hana. Handan árinnar bar þétta
skóga hreindýrahorna við loft þar sem hjarð-
irnar rásuðu um beitUandið í Kringilsárrana.
Á hreindýravaktinni
Það er aiveg sérstaklega önugt og erfitt
landslag sem mætir göngumarini við jökul-
rendur þar sem sand- og aurbleyta, í bland
við stórgrýti, leggur snömr fyrir menn. Það
reyndist síðan létt ganga fyrir upptök Kring-
ilsár á sléttum og sandbomum jökli og vom
tæpir þrír kílómetrar frá landtöku á jökli til
lendingar við hinn jaðarinn.
Við slógum niður tjöldum mjög snemma
ofqrlega í KringUsárrana og tókum góða hvild.
Síðan tók við löng gönguferð án byrða niður
eftir rananum. Við gengum fram á stóra hjörð
hreindýra eftir stutta stund og sannreyndum
að sé vindstaðan rétt er hægt að komast býsna
nálægt þeim því sagt er að þau sjái illa en
heyrnar- og lyktarskyn sé þeim mun næmara.
Það skýrir hvers vegna hreindýr hlaupa í sveig
kringum ókunnuga hluti. Það er til þess að
finna betur lyktina. Við lágum lengi í leyni á
jökulöldu og virtum fyrir okkur hjörðina sem
vom eingöngu tarfar og taidi 40-50 dýr. Tign-
arlegar skepnur.
Þvert yfir KringUsárrana liggja hinir ffægu
Töðuhraukar sem em hryggur af graslendi
ÁTALIVIÐ „TRÖLLIÐ": Ferðalangur minnist við „Tröllið' í gljúfrum Jöklu undir Sauðafelli. Hann endar á botni lónsins.
sem BrúarjökuU sópaði saman þegar hann
hljóp fram í lok nítjándu aidar, skóf upp gras-
lendi og mosa og byggði hrygg sem er nokk-
urra metra hár og sést bæði þvert yfir ranann
og einnig báðum megin við ámar stóm sem
umlykja hann. Þegar þetta gerðist heyrðust
dynkirnir af brölti jökulsins aUa leið niður á
Brú á Jökuldal og menn héldu að eldgos væri
hafið.
Svífandi hreinkálfar
Þarna er magnað gróðurlendi sem hýsir
margvíslegt fúglalíf og fjölbreyttan blómgróð-
ur. Gæsin er mest áberandi en margs konar
mófuglar einnig og við sáum merki þess að
rebbi ætti einnig sín óðul á þessum fáfarna
stað. Við sátum langa stund í kvöldkyrrðinni
og virtum fyrir okkur landið neðst í rananum,
grónar mýrar og stararengjar sem fara undir
vatn. Sjálfsagt hefur hver um sig kvatt landið í
huganum. Á leiðinni heim í tjöidin aftur
mættum við lftilli hjörð hreinkúa með 9-10
kálfa sem svifu áreynslulaust með ma^ðrum
sínum yfir grjótið. Þær
hraðast yfir. Hvað sem
það heitir þá sýnast þau svífa.
Hringiður og hremmingar
Daginn eftir var lagt á Brúarjökul og enn
skein sólin án miskunnar sem er ekkert sér-
stakt gleðiefni þegar ganga þarf yfir jökul í 700
metra hæð. Jökullinn reyndist vera harla tor-
fær yfirferðar, löðrandi í skreipum leir, sull-
andi í leysingarvatni í hitanum og vaðandi í
sprungum og hyldjúpum svelgjum. Á leið
okkar varð meðal annars hvítfyssandi jökul-
kvísl sem kastaðist í straumhnyklum ofan á
jöklinum sjálfum og var augljóslega ófær með
öllu. Hún hvarf nokkrum tugum metra austar
í einu lagi ofan í svelg á jöklinum og hringiðan
sem þar myndaðist var ca 100 metrar í þver-
mál og svart gat í miðjunni innan við straum-
hnútana sem geystust hring eftir hring.
Það var ekki laust við að hrollur færi um
leiðangursmenn meðan baslað var við að
koma fólki og farangri yfir kvísl sem rann úr
hringiðunni sjálfri og þurfti að vaða.
Síðan lá leiðin áfram austur yfir Brúarjökul,
fyrir upptök Jökulsár og síðan fýrir upptök að
minnsta kosti tveggja stórra kvísla sem aug-
ljóslega var ekki viðlit að vaða. Þegar leiðang-
urinn komst í tjaldstað undir öldu nokkurri í
Maríutungum voru að baki ríflega 16 kfló-
metrar á úfnum jökli og margvíslegt brölt í
þeim torfærum sem þar geta mætt manni.
Ekki voru allir heilir því leiðangursstjóri hafði
snúið ökkla við að stökkva yfir leysingalænu
með pokann á baldnu og broddana á fótun-
um. Ekki gáfuleg ákvörðun en hrossaskammt-
ur af paratabs og flDÚfeni gerði lífið bærilegra.
Á slóðum snæuglunnar
Morguninn eftir lá leiðin niður með Jökulsá
að austan og var nú gengið um afar fáfarnar
og eyðilegar slóðir sem þó iðuðu enn af li'fi því
gæsin á þarna sín óðul. Þarna sáu leiðangurs-
menn allir snæuglur
tvær sitt af hvoru kyni
sem eru meðal sjald-
séðustu fugla á íslandi,
en hreiður hennar
mun síðast hafa fund-
ist á íslandi um miðja
20. öld svo vitað sé op-
inberlega. í fuglabók-
um er sagt að hún lfkist
hauslausri álft á flugi en ég hélt að slflcar álftir
gætu ekki fiogið.
Við Sauðárkofa, í grónum mýrum austan
Jöklu, komu skyndilega 60-80 hreintarfar
vaðandi í flasið á göngumönnum og brá
sennilega báðum jafnmikið. Menn stóðu
kyrrir en hreinar tóku á rás yfir mýramar á
slíkum spretti að glitrandi vatnsský huldi
næstum hjörðina í sólskininu.
Við slógum tjöldum andspænis ármótum
JökJu og Kringilsár og áttum góða kvöldgöngu
niður að ánni og gátum enn virt fyrir okkur
birtingarmyndir þess mikla náttúruafls sem
menn hyggjast nú beisla. Á göngunni yfir
jökulinn og gegnum ranann höfðum við verið
yfir 610 metrum en nú var leiðangurinn aftur
sokkinn í framtíðarlónið og kominn á talsvert
dýpi.
tóku hálfhring í kring-
um okkur og hurfu stð-
an út í auðnina bak við
næsta hrygg. Hesta-
menn í hópi leiðang-
ursmanna töldu að
hreindýr fæm á brokki
þegar þau bæri hvað
Á leiðinni heim í tjöldin aftur
mættum við lítilli hjörð
hreinkúa með 9-1 Okálfa sem
svifu áreynslulaust með
mæðrum sínum yfir grjótið.
LANOIÐ SEM HVERFUR: f
Tööuhraukum neöarlega í
Kringilsárrana. Mikiö af því
landi sem blasi; vlö.f baksýn
mun fara undir vatr> í Hálslóni.
Fótabað í „Edilánsveðri"
Daginn eftir var enn sólskin og menn nokk-
uð farnir að láta á sjá á eyrnabörðum og nefj-
um sem glóðu orðið í sólinni eldrauð sem
hrútaber. En slíkt veður er stundum kallað
„Edilánsveður“ t vom hóp og þyrfti langt mál
til að útskýra svo allir skildu.
Snemma morguns síðasta daginn gengum
við um svæði sem heitir Lindur á melhjalla
við ána en þar sprettur upp heitt vatn á tveim-
ur stöðum og mætti vel baða sig í öðm kerinu
þótt enginn okkar legði í það vegna leirburð-
ar, nema hvað menn difu fótum sínum í
snarpheitt vatnið. Á grundunum neðan við
Lindakofa sáum við melralcka á skokki sem
forðaði sér á hörðu spani þegar hann varð
mannaferða var. Hann hefur eflaust verið á
höttum eftir mófugli, nema hann hafi verið
stórhuga og ætlað að svífa í lamb, en gnótt
sauðfjár gengur á þessum slóðum.
Við lukum hringnum með því ganga yfir
Jökulsá rétt við Kárahnjúka á brú sem reist
hefur verið vegna virkjunarframlcvæmda. Síð-
asta spölinn upp að Sauðá aftur gegnum við í
félagi við drynjandi vömbfla sem aka sleitu-
laust mannhæðarháum hjólum frá einum
stað til annars. Við hlið slíkra tækja verður
maðurinn smár en á annan hátt en hann
verður smár andspænis afli náttúmnnar og
þeim undmm sem við sáum á leið okkar.
„Operation Hálsión“ lauk síðan f náttúm-
baði á Laugarvöllum, rétt við Kárahnjúka, þar
sem svaðilfarir undanfarinna daga vom gerð-
ar upp yfir steiktu fjallalambi, köldum bjór og
tröllasögum. polli@idv.is3