Dagblaðið Vísir - DV - 27.09.2003, Síða 11

LAUQARDAGUR 27. SEPTEMBER 2003 SKOÐUN 11
Pöntuð skelfing
LAUGARDAGSPISTILL
Jónas Haraldsson
I aöstoóarritsljóri-jharQdv.is
„Amma, amrna!" öskraði yngri
sonur minn, „af hverju keyptirðu
ekki sumarhús á Skagaströnd?" Svo
féll hann veinandi niður, lóðrétt
tugi metra. Lendingin var sem bet-
ur fer mjúk svo strákurinn lifði
hremmingamar af. Hann hafði
sjálfviljugur sest í stól skelfing-
arapparats í stómm skemmtigarði
sunnarlega á Spáni. Amma var
hvergi nálæg en hún á hús í grennd
við skemmtigarðinn, hús sem gott
er að heimsækja. Því er óhætt að
fullyrða að almennt sé vinsælla
innan fjölskyldunnar að skreppa
þangað en til Skagastrandar, með
fullri virðingu þó íyrir þeim ágæta
stað. í fimmtíu eða sextíu metra
hæð, hangandi í stól á súlunni, varð
piltinum hins vegar ekki um sel,
svo vægt sé til orða tekið. Þá, og að-
eins þá, óskaði hann þess heitt og
innilega að amma hefði valið sér
hús fjarri þessum freistingum og
ógnum. Slíkan skemmtigarð er
nefnijega ekki að finna á Skaga-
strönd. Þar er hvorki háskasúla,
með lóðréttu falli, né rússíbanar af
aðskiljanlegum gerðum. Sjálfsagt
getur maður líka orðið hræddur á
Skagaströnd en þá af öðrum ástæð-
Annar ógnvænlegur
Fæturnir titruðu undir stráknum
þegar hann staulaðist úr græjunni.
Systur hans, sem líka prófuðu, báru
sig eftir atvikum. Sú yngri var þó
brattari. Sjokk var ekki að sjá á sam-
býlismanni þeirrar eldri. Hann fór
einnig bununa en ósagt skal hvaða
hræringar bærðust innra með hon-
um. Við foreldrarnir héldum okkur
á jörðu niðri, ég undir því yfirskini
að ég þyrfti að festa ósköpin á
mynd.
„Eigum við að fara næst í þann
gula?“ hrópuðu afkvæmin hvert í
kapp við annað um leið og þau
náðu andanum. Gleymd var skelf-
ing súlunnar en við blasti ógnvæn-
legur rússíbani, gulur og rauður að
lit. Skrækir farþega banans mynd-
uðu samfelldan hávaða. Hver ein-
asti maður öskraði sig hásan, enda
var reiðin hrikaleg tilsýndar. Rússí-
baninn þaut áfram á ógnarhraða,
ýmist út eða suður, upp og niður
brekkur, í hringi og með sérkenni-
legu lagi í kringum sjálfan sig. Far-
þegarnir sátu ekki í vögnum heldur
löfðu ganglimirnir niður úr ein-
hvers konar stólum. Agndofa
áhorfendur bjuggust við aflimun
þá og þegar en allir stigu heilir út.
Okkar fólk þaut í biðröðina, sem
blessunarlega var stutt þennan
daginn, festi sig í banann og lét
hræða úr sér líftöruna, aftur og ný-
búin.
Hvíslandi sæla
„Mamma, komdu með," hróp-
uðu þau þegar þau komu aftur til
okkar, „þessi er æðislegur. Þú finn-
ur ekkert fyrir honum. Hausinn á
manni er meira að segja festur með
púðum svo hann dinglar ekkert."
Móðirin var í vafa. Hún hafði áður
látið eftir börnum sínum að fara í
annan rússíbana. Sá var hrikalegur
tilsýndar, byggður á trégrind. Of-
sagt er að hún hafi verið úr lagi
gengin eftir hraðferðina en höfuð-
verk fékk hún. Krakkarnir reyndu
Skelfingarópin voru
samfelld frá upphafi til
enda hraðferðarinnar í
þeim rauðgula, enda
vissi hún ekki hvort upp
sneri eða niður. Þrauta-
lendingin var að loka
augunum, halda fast
og vona að ósköpunum
linnti bráðlega.
ekki við föður sinn. Ég hafði farið
með þeim í minnsta rússíbanann
og rólu nokkra. „Iss,“ sögðu krakk-
arnir, „þetta er bara fyrir smábörn.“
Eftir það strækaði ég á frekari æf-
ingar. „Einhver verður að passa
töskurnar og myndavélarnar,"
sagði ég þótt vitað væri að þau rök
héldu ekki.
„Mamma, mamma, láttu vaða,“
ítrekuðu krakkarnir eins og það
væri sjálfsagt að leggja þessi ósköp
á móðurina. Hún stóðst ekki frýj-
unarorðin og fór með. Konan var
raddlaus þegar hún kom til baka.
Skelfingarópin voru samfelld frá
upphafi til enda hraðferðarinnar í
þeim rauðgula, enda vissi hún ekki
hvort upp sneri eða niður. Þrauta-
lendingin var að loka augunum,
halda fast og vona að ósköpunum
linnti bráðlega. Ekki að raddleysið
skipti miklu máli. Hún kom hvort
eð er ekki upp orði eftir þessa ógn-
arreynslu. Eiginkona mín hvíslaði
það sem eftir var dagsins. Samt var
hún sæl með sjálfa sig. Hún hafði
tekið áhættuna og sigrast á óttan-
um. Það var meira en hægt var að
segja um eiginmannstuskuna sem
aðeins þorði í barnarússíbanann og
róluna.
Firring nútímamannsins
Um það snýst nefnilega heim-
sókn í svona garð; að prófa, taka
þátt og láta hræða sig, jafnvel að
mörkum skelfingarástands, en sigr-
ast um leið á óttanum. Sá sem ekki
prófar er heigull, skræfa, aumingi.
Krakkarnir sögðu auðvitað ekkert
við pabba gamla en hann mátti
skilja að frammistaðan væri ekki
boðleg. Mamma hafði slegið hon-
um við.
„Ég hef enga sérstaka þörf fyrir
að láta hræða mig,“ sagði ég á
heimleiðinni. Ég reyndi að vera
spekingslegur í framan. „Heim-
sóknir eins og þessar eru ( raun
furðulegar," hélt ég áfram. „Við lát-
um plokka af okkur stórfé í heilan
dag og fyrir hvað erum við að
borga, mér er spurn? Fyrir það
eitt,“ hélt ég áfram og svaraði eigin
spurningu," að láta nánast hræða
úr okkur líftóruna. Þetta sýnir best
hve nútímamaðurinn er firrtur.
Hann er ekki lengur í neinu sam-
bandi, hvorki við náttúruna né
sjálfan sig. Fyrr á árum reyndu
menn á sig, lögðu sig í raunveru-
lega hættu, hvort heldur var til sjáv-
ar og sveita, og unnu sig út úr vand-
anum. Með þeim hætti sigruðust
þeir á þeim ótta sem að steðjaði.
Núna er öldin önnur. Adrenalín-
flæðið í líkamanum er ekki nóg.
Þess vegna þurfið þið að leita uppi
slíka staði til þess eins að láta
hræða ykkur. Svona var þetta ekki í
mínu ungdæmi, börnin góð.“
Skagaströnd skárri?
„En í ungdæmi mömmu,“ sagði
sonur okkar. „Ég veit ekki betur en
þið séuð svipað gömul. Hún þorði
þó í græjurnar með okkur." Strák-
urinn var greinilega búinn að jafna
sig á súlufallinu ógurlega. Skaga-
strönd var löngu gleymd. Dásemd-
ir Spánarstranda tóku hinu norð-
lenska byggðarlagi langt fram í
huga hans. „Góði pabbi," bætti
eldri stelpan við, „þú og þínar fé-
lagsfræðilegu skýringar á öllu. Við
vorum bara í garðinum til að
skemmta okkur. Það em engar
duldar skýringar á bak við það.
Þetta er ósköp einfalt, sumir þora
en aðrir ekki.“
Kannski hefði verið heppilegra,
hvað sem lfður dásemdum Spánar-
stranda, ef amma hefði splæst í hús
á Skagaströnd.