Dagblaðið - 17.01.1977, Blaðsíða 11

DACBLAÐIÐ. MANUDAGUR 17. JANUAR 1977.
að yngja upp vígvélar sinar. En
jafnframt raskast nokkrir
stjórnmálalegir og hernaðar-
legir þættir í löndunum á
Kyrrahafsströnd Suður-
Ameríku. Frá sjónarhorni
Perúmanna er vopnasölusamn-
ingurinn fyrsta sönnun þess, að
þeir muni kaupa vopn sín
óháðir öllum hugtökum um
austur og vestur, vinstri og
hægri. Ríkin á Kyrrahafs-
ströndinni hafa hins vegar
ávallt áðuv keypt vopn sín af
Bandaríkjamönnum eða öðrum
vestrænum þjóðum.
Herstjórnin í Lima, höfuð-
borg Perú, sem hefur neitað að
skýra frá vopnasamningnum í
smáatriðum, leggur á það
þunga áherzlu að þessi flug-
vélakaup séu einungis gerð
með varnarsjónarmið í huga.
Fréttir hafa þó lekið út um að
sanngjarnir greiðsluskilmálar
hafi ráðið mestu um að þot-
urnar voru keyptar frá Sovét-
ríkjunum. Vegna þessa orð-
róms boðaði forseti landsins,
Francisco Morales Bermudez,
til blaðamannafundar og sagði
þar rneðal annars:
„Sovétstjórnin bauð okkur
flugvélar með skilmálum sem
eru að öllu leyti ósambærilegir
við það bezta sem vesturveldin
hafa boðið okkur. Það er eina
ástæðan fyrir þessum kaup-
um.“
í því sem forsetinn sagði
seinna kom fram hvað eftir
annað að ekki væri hægt að
túlka kaupin á nokkurn hátt
þannig að Perústjórn vaéri að
hallast meir að Sovétríkjunum
og bandalagsþjóðum þeirra en
áður.
„Þetta eru
reyfarakaup“
Vestrænar hernaðarheimild-
ir segja að nær fullvíst sé að
Sovétríkin ætli að selja Perú 36
Sukhoi 22 flugvélar. Þær eru
hljóðfráar orrustuflugvélar og
hafa aldrei verið seldar vestur
f.vrir járntjald áður. Sömu
heimildir segja, að Sovétmenn
hafi boðið tíu ára greiðsluskil-
mála með 2V4% vöxtum á ári og
að samningurinn hafi hljóðað
upp á 250 milljónir dollara. ,,Og
þetta eru reyfarakaup," er haft
. eftir þeim sem upplýstu fyrr-
nefndar upphæðir.
CTLL)J
Sukhoi 22 hefur verið ao
þróast smám saman allt frá
miðjum sjötta áratugnum. Með
þessum 36 vélum, sem Perú
festi kaup á, er flugher lands-
ins orðinn sá langsterkasti í
Suður-Ameríku. Er við það
bætist að landher Perú er
einnig sterkur, þýðir það að
landið ætti að hafa mestan her-
styrk í álfunni fram á miðjan
níunda áratuginn.
Herinn hefur áður
farið ótroðnar slóðir
í flugvélakaupum
Þetta er ekki í fyrsta skiptið
sem flugher Perú fer ótroðnar
slóðir í flugvélakaupum. Hann
var til dæmis sá fyrsti sem fékk
brezkar Canberra og franskar
Mirage þotur. Sukhoi 22 þot-
urnar eru jafnvel taldar standa
framar bandarísku Northrop F-
5 Freedom Fighter orrustuþot-
unum, sem nú eru notaðar í
chileanska flughernum. Þær
vélar eru meira að segja full-
komnari en yfirmenn Perúhers
leituðu að í upphafi.
„Þeir voru í upphafi jafnvel
að hugsa um F-5 eða brezkar
Hunter-þotur, en áttu ekki
frekar von á að fá neitt í lík-
ingu við þær,“ er haft eftir
áreiðanlegum heimildum.
Þó að Sukhoi þoturnar þarfn-
ist eftirlits sovézkra tæknifræð-
inga í upphafi er ekki búizt við
því, að mikið sérfræðingalið
verði sent til Perú. Flugherinn
á nú um 30 sovézkar þyrlur sem
10 sérfræðingar sjá um viðhald
á.
Perú er nú orðið
sterkara en Chile
Perú og Chile, sem börðust
innbyrðis fyrir um 100 árum
eiga nú sterkustu heri 1
Suður-Ameríku. Chile hefur
ekki haft nein stjórnmálasam-
skipti við Sovétríkin síðan
Salvador Allende var steypt af
stóli árið 1973. Vegna skorts á
almennum mannréttindum í
landinu er nú fyrirsjáanlegt að
vopnasala þangaó minnki í
framtíðinni frá Bretlandi og
Bandaríkjunum.
Hver er raunverulega
skýringin?
Haft er eftir vestrænum
diplómat, að sú staðreynd hafi
verið sovézkum stjórnvöldum
ofarlega í httga, þegar vopna-
sölusamningurin við Perú var
gerður, þó að tíminn verði að
leiða í ljós hvort skýringin sé í
raun og veru sú að Perú sé að
hallast meir að kommúnisma.
Eigi að siður hljóti það að valda
nágrannríkinu — Chile —
áhyggjum að vera skvndilega
ekki lengur númer eiti hern
aðarlega séð i Suður-Arrieríku.
> ' \
Dýrkeypt
feimni —
eða hvað?
Fyrir nokkru var sýnd hér í
borg kvikmynd, sem heitir
Þetta gæti hent þig. í myndinni
var fjallað á raunsæjan hátt um
kynsjúkdóma, hættuna á sýk-
ingu og það, að aldrei sé of
varlega farið í kynferðismálum.
Það vakti undrun, hve
skyndilega var hætt að sýna
myndina. Hún var það góð, að
mér þótti ekki einungis, að það
ætti að sýna myndina lengur,
heldur ætti að nota hana sem
fræðslumynd fyrir unglinga, og
því lítt skiljanleg sú ákvörðun
að banna hana börnum yngri en
14 ára.
Ég vænti þess, að einhverjir
sem stýra heilbrigðismálum
þessa lands, hafi séð myndina
og séu mér sammála um, að
þetta hafi verið mjög fræðandi
mynd um þessi mál. Það er mín
skoðun, að myndin hafi verið
unnin af ábyrgum aðilum og
þeim hafi tekist á virðingar-
verðan hátt að sníða hjá klámi,
án þess þó að sleppa kynlífs-
þættinum.
Félagsfræðinemar við
Háskólann gerðu könnun á því
i'Tónabæ, hvenær kynlífssam-
band hæfist hjá unglingum.
Kom í ljós, að stór hluti 14 ára
unglinga er kominn í slíkt sam-
band. Hvort sem fólki líkar það
betur eða verr, eru staðreyndir
ekki til að ganga fram hjá þeim.
Það er því augljóst, að full þörf
er á kynfræðslu, strax á 13 ára
aldri.
Ég er sammála mönnum í
því, að það beri að fara varlega
í þessi mál og vanda til þeirra
eins og kostur er. Varlega er
allt annað en að gera ekki neitt.
Ég minnist þess að hafa séð
kvikmynd í gagnfræðaskóla,
sem fræðsluyfirvöld gengust
fyrir að sýnd yrði. Hún hét
Kjallarinn
Einar G. Harðarson
Dagar víns og rósa. Fjallar hun
um áfengisvandann og afkima
hans. Vafasamt væri að draga
það í efa, að sú mynd hafi verið
til góðs og uppfræðslu fyrir alla
þá, sem hana sáu.
Fræðsla sú, sem gagnfræða-
skólanemar fá um kynferðis-
mál í dag, er höndluð með slík-
um vettlingatökum, að það má
líkja því við frækorn sem lagt
er á stein til að dafna. Ekki er
að vænta fræðslu frá foreldrum
almennt, enda ú'r sömu skólum
og eðlilega sem einstaklingar
misjafnlega til þess fallnir að
fræða aðra um þetta mjög svo
vandmeðfarna mál.
Hér eru á ferðinni það alvar-
legar gjörðir, að feimni og mis-
túlkun mega ekki verða fram-
gengni þess til trafala.
7 smitfelli ó dag?
Ófá börn gjalda pessa á hinn
raunalegasta hátt, þar sem æ
fleiri ungar stúlkur og piltar
sitja uppi sem foreldrar lítt eða
óbúnir til barnauppeldis. Án
efa er stór þáttur þessa vajida
skortur á fræðslu og aðgengi-
legri fyrirgreiðslu þeim til
handa, sem í hlut eiga, til að
kunna að forðast þessi slys, ef
svo má að orði komast.
Kynsjúkdómar eru sivaxandi
vandamál í heiminum. I Banda-
ríkjunum eru smittilfelli 2,5
milljónir á ári. Hérlendis
myndi slíkur fjöldi þýða um 7
smittilfelli ' á dag, allt árið
miðað við fólksfjölda. Sjúk-
dómar, sem hér er um að ræða,
valda dauða og örkumlum ef
ekki er brugðist nógu skjótt við
þeim. Slíkt gerist einkum, ef
fólk þekkir ekki einkenrri
þeirra.
í Heilsuverndarstöð Reykja-
víkur er starfandi kynfræðslu-
deild til að fræða og ráðleggja
fólki um þessi mál og einnig
deild til að lækna þá sjúkdóma
sem upp kunna að koma af
þessu tagi. Því miður leitar fólk
ekki þangað almennt í fræðslu-
skyni og síst unglingar. Stafar
það einkum af feimni, hræðslu
eða af gróusögum, sem ganga
um kynsjúkdóma. Það er þvf
engan veginn fullnægjandi að-
gát höfð í þe'ssum málum. Vil
ég því beina þeim spurningum
til heilbrigðis- og fræðsluyfir-
valda: Hvers vegna var um-
rædd kvikmynd ekki notuð sem
fræðslumynd? Hafa þau bptri
áform í huga til bóta? Ef svo er,
hver eru þau? Betra er að
byrgja brunninn...
Einar G. Harðarson,
námsmaður.
Ef maðurinn hefði ekki
ráðizt í að byggja, hefði hann að
líkum notað tekjur sínar til
eyðsluþarfa, eins og áður, engin
aukavinna hefði skapað verð-
mæti og dýrtíðin gat ekki aukið
krónutal á eign sem ekki var til,
þannig lít ég á málið.
Þjóðlegur
óœtlanabúskapur
Það sem er aðalgallinn við
hugmyndir þínar er að þær eru
ekki framkvæmanlegar i því
þjóðskipulagi, sem við búum
við. Til þess að framkvæma
slíka byltingu, sem hér um
ræðir, yrði að taka upp
áætlunarbúskap í öllum grein-
um atvinnulífsins, sem stjórnað
yrði með harðri hendi af öflugu
ríkisvaldi.
Eg hefi litla trú á að svo verði
í náinni framtíð, enda hefir þú
sjálfsagt engan áhuga fyrir því,
og þá er að reyna það næstbesta
til að bjarga fiskistofnum frá
eyðingu og þar með þjóðinni
allri frá eymd og volæði.
Lokum uppeldis-
stöðvum fisks
F.vrsta skilyrði fyrir fram-
kvæmdum í þessum efnum. var
og cr að losna við alla útlend-
inga af miðunum við landið,
sem nú er í sjónmáli, ef stjórn-
völd hregðast ekki.
Kjallarinn
Ólafur Á. Kristjánsson
Þín hugm.vnd að loka alveg
fvrir veiðar á þeim svæðum,
sem fiskur hefir uppeldi sitt á,
er að sjálfsögðu best til
árangurs.
En sú leið, sem þú leggur til,
að þeir, sem möguleika hafa til
þess að afla fisks á öðrum
stöðum við landið verði látnir
greiða til uppihalds þeim, sem
fyrir áföllum yrðu, vegna þess-
ara aðgerða, fær ekki staðist.
Utgerðarmenn rnundu hrein-
lega leggja skipum sínum með
samþykki sjómanna, þar til slík
kvöð yrði aftur tekin. Þjóð-
félagið í heild verður að styðja
við bakið á þessu fólki, en ekki
jiokkrir einstaklingar. Ef ætti
að fara selja sjómönnum at-
vinnuleyfi fyrir of fjár, verður
það sama að ganga yfir þá sem
á þurru hirða sínar tekjur, ann-
að er útilokað.
Fiskurinn í sjónum í kring-
um landið er eign allra þeirra
Islendinga, sem hafa vilja og
getu til þess að veiða hann og
annarra ekki.
Skvnsamlegum reglum um
friðun svæða í stuttan eða lang-
an tíma verða menn að beygja
sig f.vrir en öðru ekki.
Seiðadróp
Eitt af því sem vinnur gegn
viðhaldi fiskistofna er það sem
sjófuglar éta. Það væri fróðlegt
að fá tölur yfir það frá fugla-
fræðingum, umreiknað í full-
þroska fisk.
Mér dettur í hug súlan í
Eldey og víðar, sem nú lifir eins
og heilagar kýr á Indlandi, þar
sem hún hefir verið svo strang-
lega friðuð í mörg ár, að ekki
má taka ljósmyndir af mergð-
inni án þess að verða sekur
fundinn og krafinn um 30
þúsund króna sekt. eins og átti
sér stað, þegar nokkrir Vest-
mannaeyíngar fóru þarna upp
og tóku myndir.
Hvað skvldi nú sá fugl evða
mörgum seiðum á ári eða skips-
förmum ef umreiknað væri í
fullþroska fisk?
Fyrr á árum voru sóttir
margir bátsfarmar af súluunga
á hverju hausti, og var þó nóg
eftir handa fagurfræðingum og
fuglafræðingum til að dást að.
Sennilega ætti að fara á
hverju hausti á þyrlu með vél-
byssu og skjóta hæfilegan
skammt af mergðinni, sem er
svo mikil, að sagt er að fuglinn
velti út af eynni vegna
þrengsla.
Það væri einn liður í að
bjarga þjóðinni frá fiskileysi og
vesöld.
Sama væri víst þörf á að gera
við Látrabjarg og víðar þar sem
iiætt er við að nytja fugl. Mávur
og veiðibjalla eru aó verða
landsplága, sem full þörf væri á
að vinna gegn.
Þá hefir verið talað um að
selur þyrfti drjúgan skerf til
sinna þarfa. Sumir telja, að
hagnaður af rækjuveiði inn-
fjarðar éti sig upp með seiða-
drápi við veiðarnar.
Talað er um, að rétt væri að
taka hrogn og svil úr stærsta
fiskinum, sem veiddur er á got-
stöðvum, og henda því í sjó.
Erfiðir tímar
Það eru óneitanlega erfiðir
tímar í þessum efnum, að það
skuli fylgja því nokkur sökn-
uður, þegar fiskiskip okkar
Iföma með óvenjulegan afla,
vegna þess hve fiskurinn er
smár, og ekki farinn að skila
sinu til framhalds lífsins.
En skilningur manna fer nú
ört vaxandi um þessi mál öll, og
sjómenn líta þetta allt öðrum
augum, að friða fisk til uppeld-
is fyrir þá sjálfa. En fram að
þessu hefir stór hluti farið í
útlendinga, sem einskis svífast
að drepa það sem lífsanda
dregur, því þeir eru að ræna
annarra manna akur.
Að fækka skipum þýðir ein-
faldlega minni afla, og það er
að sjálfsögðu gott til vaxtar
fiskistofna. En þetta er nú aðal
lifibrauð þjóðarinnar.
Það er mikil villa að halda
það, að 25 bátar kæmu með
fullfermi af fiski þaðan sem 50
bátar koma með hálffermi, eins
og sumir vilja reikna.
Það er ekki sama og 25 bílar
með fullfermi af möl geti komið
með sama magn og 50 bílar
kæmu með hálffermi. Þarna er
eitt dæmi um reiknikúnst sem
ekki stenst veruleikann.
Ég fer nú að slá botn í þetta
bréf. Það verður enginn auð-
lindaskattur á sjómenn eða
kaupmenn að sinni.
En vonandi á þetta allt eftir
að lagast, ef útlendar skuldir
fara ekki mikið fram yfir fjár-
lög hverju sinni, en þær eru nú
víst að nálgast það mark núna.
Vinsamlegast.
Ólafur A. Kristjánsson.