Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 03.03.1959, Blaðsíða 42

122
ið úr tré og eldhættan því sú sama. Húsið þannig gert hefði
að öllu leyti orðið lakari bústaður og forráðamönnum meiri
martröð en timburhúsið, sem rækt hefur hlutverk sitt með
prýði, að vísu með verulegum endurbótum, sem urðu auð-
veldari vegna þess, að húsið var allt úr timbri.
Þrátt fyrir sannleiksást sína, víkur höfundurinn sér stund-
um undan að segja fullan sannleika, svo sem um þá ráða-
breytni Hjaltalíns að loka leikfimishúsinu á Möðruvöllum
fyrir dansþyrstum skólasveinum, að vísu er lauslega tæpt á
ástæðu, en svo óljóst, að nok'kurn kunnugleika þarf á heim-
ilishátturn Hjaltalíns til þess að ráða í ástæðurnar.
Þótt Sigurður skólameistari væri fyrst og fremst málfræð-
ingur og grípi ekki ósjaldan til latneskra spakmæla og orðs-
kviða, skilur hann fullkomlega tilgangsleysi og óhagnýti
fornmálastaglsins, og að það hlaut að víkja fyrir meira lif-
andi og hagnýtari fræðslu, og þótt honum væri stærðfræði
allfjarri, skilur hann þó fullkomlega gagnsemi hennar í
fræðslu skólanna og þroskavænleg áhrif. Engum getur dul-
izt, sem les þessa bók, að þar hefur haldið á penna vitmað-
ur, síleitandi hugsuður, er skráir sögu fyrst og fremst í þeim
tilgangi að draga fram í dagsljósið, hvað nýtilegt og gagn-
legt má af henni læra, eða að hverju leyti hún má verða til
varnaðar.
Filabeinshöllin, eftir Guðmund G. Hagalín, er ágætt
dæmi um það, hvað hægt er að gera góða bók um lítið
efni. Satt að segja held ég fáir hafi búizt við því, að afkasta-
mikill rithöfundur, sem kominn er á efri ár, eins og segja
má um Hagalín, án þess að drótta að honum nokkrum elli-
mörkum, taki allt í einu upp á því að rita sína beztu bók
og það um efni, sem hverjum hversdagsmanni mundi hafa
sýnzt hversdagsleikinn uppmálaður í daufara lagi. Hvað er
Fílabeinshöllin? Örlítið brot úr sjálfsævisögu. — Skáldsaga.
— Ævintýri. Hún er líklega þetta allt, en fyrst og fremst er
hún listaverk, þar sem fólk og dýr verður allt jafn ljóslif-
andi og jafn veigamiklar persónur í framvindunni, og höf-