Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 03.03.1959, Blaðsíða 50

130
Það er mjög hæpið að fullyrða, að alþýðleg rit um nátt-
úrufræði og nútíma vísindi séu óseljanleg, vegna þess, að
almenningur hefur lengi ekki átt neina völ á öndvegisrit-
um af því tagi.
Afleiðing þeirrar kyrrstöðu, sem hér hefur orðið í út-
gáfu fræðirita um nútíma vísindi, og þau stórmerki, er
gerzt hafa á því sviði að undanförnu, felur í sér alvarlega
hættu. Nefnilega þá, að alþýða manna fari að telja vísind-
in sér óviðkomandi og trúa því, að þau séu svo flókin og
torskilin, að þau séu óskiljanleg öllum almenningi. Töfra-
heimur þeirra sé yfirnáttúrlegur og aðeins opinn nokkrum
útvöldum sálum, er nefnast vísindamenn. Þetta gæti leitt
til þess, að vísindamennirnir svonefndu slitni úr andlegum
tengslum við alþýðu manna, en slík fyrirbæri eru þekkt úr
mannkynssögunni og hafa jafnan leitt til t'mkynjunar, van-
þróunar og afturfarar. Vísindin sækja þrótt og styrk til al-
mennings, og því þarf almenningur að kunna sæmileg skil
á vísindunum.
Þetta skildi hinn mikli spekingur Einstein. í formála fyr-
ir bók, er rituð var um hann sjálfan og kenningar hans
„The Universe and Dr. Einstein“, segir hann, eftir að hafa
rætt um vandkvæðin á því að gera vísindalegt efni almenn-
ingi skiljanlegt: „Það er mjög þýðingarmikið, að allri al-
þýðu sé gefið tækifæri til að kynnast — fræðilega og hugs-
analega — aðferðum og árangri vísindalegra rannsókna. Það
er ófullnægjandi, að sérhver árangur sé aðeins meðtekinn,
fullkomnaður og ihagnýttur af fáum fræðimönnum á hverju
sviði. Einskorðun þekkingarinnar við lítinn hóp manna
deyðir andagift fjöldans og leiðir til sálarlegrar fátæktar.“
Vísindi er mjög ofmetið hugtak og afar teygjanlegt. Við
heyrum talað um hugvísindi, raunvísindi, hagvísindi, nátt-
úruvísindi, búvísindi, verkvísindi, málvísindi o. s. frv. og
má af þessu marka, að ekki sé allt, sem nefnt er vísindi, svo
mikið torf, að það sé óskiljanlegt hverjum meðalgreindum
manni. Vísindi er-u í raun og veru þekking og hugvitsamleg