Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1945, Síða 49

LANDSBÓKASAFNIÐ
49
Sjálandsbyskup varð þegar hlynntur tillögunni. Þá voru í Kaupmannahöfn nokkurir
lærðir Islendingar og mikilsmetnir, svo sem Grímur leyndarskjalavörður Thorkelín
og prófessorarnir Birgir Thorlacius og Finnur Magnússon (síðar leyndarskjalavörð-
ur). Þessir menn slógust í lið með Múnter byskupi. Sendu þeir háskólanum í Kaup-
mannahöfn erindi um málið og æsktu stuðnings úr þeirri átt. Háskólaráðið tók svo
í þetta mál, að það hvatti fastlega til þess að stofna þvílíkt félag og bókasafn. Lagði
það til, að það yrði tengt við latínuskólann á Bessastöðum.
Margt bar þannig að í senn, og myndi þó líklega nokkur dráttur hafa orðið á fram-
kvæmdum, ef eigi hefði komið nýr maður til sögunnar, C. C. Rafn (f. 1795, d. 1864),
lögfræðingur að prófi og liðsforingi (síðar prófessor að nafnbót), einn hinn ötulasti
maður að hverju, sem hann gekk. Á útmánuðum 1818 varð
hann félagsmaður í deild bókmenntafélagsins íslenzka í Kaup-
mannahöfn. Varð það bráðlega verk hans að senda stjórn
deildarinnar erindi, og lagði hann þar til, að skipuð væri nefnd
til þess að athuga og rannsaka, hvort kleift væri að koma upp
bókasafni á Islandi. Lét hann fylgja með skrá um bækur, sem
hann hafði safnað í þessu marki. Sennilega hefir Rafn verið
kunnugur tillögum Schlichtegrolls, með því að hann var í vin-
áttutengslum við þá menn, er beitt höfðu sér fyrir þær, ekki
sízt við Finn Magnússon. Rafn var maður hagsýnn og vildi
ekki færast meira í fang en fært væri að sinni. Honum hefir
þókt sem tillaga Schlichtegrolls um minjasafnið og önnur söfn
væri óframkvæmanleg, eins og þá stóð á, og yrði að bíða betra
tíma. Eins hefir honum þókt lítils árangurs að vænta af bréfagerðum um málið til
háskóla og ríkisstjórnar. Því segir hann í hinu fyrsta bréfi sínu um þetta efni, að
hyggilegast sé að koma á frjálsri bókasöfnun. Með þeim hætti leituðu menn þá að
koma upp söfnum í þágu almennings í Danmörku. Nefnir hann sjálfur að dæmi í
bréfinu stiftisbókasafnið á Fjóni, en það var þá nýlega stofnað og hafði vaxið á fjór-
um árum urn ríflega 11 þús. bindi. Stjórn félagsdeildarinnar í Kaupmannahöfn þakk-
aði Rafni alúðlega tillögur hans og boð og skrifaði jafnframt þegar í stað Reykja-
víkurdeildinni um málið. Stjórn hennar leitaði til Geirs byskups Vídalíns, en liann
svaraði 28. ágúst 1818, bað forseta Reykjavíkurdeildar að færa Rafni þakkir fyrir
bókaboðið og segist sama dag hafa skrifað kanzellíinu og sókt um fjárframlag í því
skyni að búa út herbergi handa bókasafninu á lopti dómkirkjunnar. í skrá bréfa-
bókar byskupsdæmisins eru sett við þenna dag (28. ágúst 1818) orðin „Stiftsbiblio-
teket funderet“, þ. e. stofnsett stiftisbókasafnið. Hafa menn því að jafnaði talið lands-
bókasafnið stofnsett þá, og svo gerir minningarrit um aldarafmæli (eftir yfirbóka-
vörð þess, Jón Jakobsson), en það kom út 1920. Þetta er þó í hæpnasta lagi, og virð-
ast naumast þessar aðgerðir Geirs byskups einar nægjá til þess að telja þenna da
tc ^