Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1945, Blaðsíða 72

72
PÁLL EGGERT ÓLASON
W. Nygaard
sem til þess dró, var tillaga til þingsályktunar, sem samþykkt var á alþingi og skoraði
á stjórnina að reyna að fá því til vegar komið, að í stað þeirra þriggja eintaka, sem
íslenzkar prentsmiðjur höfðu verið skyldaðar til að láta í té til danskra bókasafna
af öllu, er prentað væri á íslandi, skyldi koma til landsbóka-
safnsins eitt eintak af öllum helztu bókum, sem prentaðar væru
í Danmörku. Þetta leiddi til samninga við stjórn Dana, og varð
árangurinn sá, að kennslumálaráðherra Dana, Jakob Appel,
tókst að gera þann samning við bóksalafélagið danska, að fé-
lagsmenn þess skyldu senda landsbókasafninu rit þau, er ár-
lega kæmu út á vegum þeirra, þegar óskað væri. Þessu hefir
jafnan verið beitt svo, eftir að til framkvæmda kom, að lands-
bókasafnið hefir á ári hverju sent til formanns bóksalafélags-
ins danska skrá um þær bækur, sem óskað hefir verið eftir til
landsins (þ. e. merkt hefir verið við bækur í hinni prentuðu
skrá bóksalafélagsins), bækurnar síðan sendar skrifstofu Is-
lands (síðar sendiráði þess) í Kaupmannahöfn og þaðan send-
ar safninu. Hafa bækurnar að vísu með þessu lagi komið til safnsins rúmu ári eftir
að þær voru birtar á prenti í Danmörku, en geysilegt hagræði hefir verið að þessu,
og skiptir þúsundum binda (frá 1911), bæði skemmti- og fræðibóka, sem með þessum
bætti hafa borizt safninu og orðið þann veg til nytja almenningi. Þessi lind tepptist að
sjálfsögðu, er Island var hernumið, eða þó í raun réttri ári fyrr.
Talsvert óx landsbókasafnið 1911 við það að stjórnarráðið leyfði, að teknar væru
til þess bækur úr bókasafni latínuskólans (menntaskólans);
var það gert bæði það ár og síðar. Sama ár bauð mikil bóka-
verzlun í Osló (Kristjaníu), H. Aschehoug & Co., eða for-
stöðumaður hennar, W. Nygaard, safninu að velja úr for-
lagsbókum sínum, og var það þegið með þökkum, enda héld-
ust bókagjafir þaðan síðan, fram að styrjöld. Sama ár barst
safninu enn bókagjöf (521 bindi) eftir Kristján lækni Jónsson
látinn, er hafði lengi verið læknir í Clinton í Iowa. Árið 1917
bárust safninu bækur Jóns Borgfirðings, 1768 bindi, en úr
nokkuru þeirra fekk amtsbókasafnið á Akureyri að velja.
Kaupverð var 5500 kr. Þá var enn sama ár keypt til safnsins
bókasafn Jónasar þinghúsvarðar Jónssonar, en það hafði eink-
um að geyma sálmfræðileg rit, sálmasöngsrit forn og ný; var
þar ýmislegt fágætt. Kaupverð var 5000 kr., og mátti kalla gjafverð. Á næstu árum
voru þessar gjafir mestar: 2366-)-79 bindi frá Þorvaldi próf. Thoroddsen, sendar
eftir lát hans, 150 frá Ólafi stórkaupmanni Bronn í Osló, 155 frá háskólabókasafninu
í Uppsölum, og héldust þær gjafir síðan fram að styrjöldinni miklu. Árið 1925 komu
Jónas Jónsson