Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1945, Blaðsíða 68

68
PÁLL EGGERT ÓLAS.ON
stjórnarráði (kennslumálaráðuneyti). Á alþingi var því skotið inn, að til aðstoðar
landsbókaverði við val bóka og kaup handrita skyldi vera 5 manna nefnd, 4 kjörnir
meðal kennara embættaskólanna og latínuskólans, en þjóðskjalavörður sjálfkjörinn
fimmti maður. Ákvæði þetta varð brátt að engu haft, og má
kalla það niður fallið við afrækslu þess, en landsbókavörður
hefir síðan leitað til hæfra manna utan safnsins um bókakaup
og einkum kaup á handritum. Lög þessi fengu staðfesting kon-
ungs 22. nóv. 1907.
Við lát Willards Fiske og hina miklu bókagjöf, sem safn-
inu síðan barst eftir hann, horfði til vandræða um húsnæði
safnsins í alþingishúsinu. Ekki var unnt að hlaða þar framar
upp bókum og ekkert rúm til viðtöku nýjum bókum. Varð því
eitthvað til bragðs að taka. Alþingi á þeim árum var mjög var-
kárt í nýjum fjárframlögum, eins og getið var áður í viðtökum
þess við tillögum um hús handa söfnum landsins 1894 og 1895.
En Hannes ráðherra Hafstein var í mörgum greinum stórhuga
og oft úrræðagóður. Honum kom í hug það snjallræði að útvega landstjórninni heim-
ild til þess að selja lendur undir hús af túni og landi Arnarhóls, en Arnarhóll var
þjóðjörð; andvirði það, sem kom fyrir blettina, skyldi lagt í sjóð og honum varið
til þess að koma upp húsum handa þjóðstofnunum á landi, er haldið skyldi óseldu á
sama stað í þessu marki. Hannes fekk hrundið þessu frarn á alþingi 1905, og var síð-
an ákveðið að koma þar upp bókasafnshúsi, en jafnframt skyldi varðveita þar, að
minnsta kosti fyrst um sinn, þjóðskjalasafn, þjóðminjasafn og
náttúrugripasafn. Hornsteinninn að þessu nýja húsi var lagð-
ur 23. sept. 1906 á ártíðardegi Snorra Sturlusonar. Húsið var
gert eftir teikningu frá kunnum dönskum húsameistara, Mag-
dahl-Nielsen, en steypt úr steini undir stjórn ungs dansks húsa-
meistara.
Árið eftir (1907) fekkst knúð fram á alþingi breyting á
prentsmiðjulögunum. Var þar ákveðið, að prentsmiðjurnar
skyldu senda skyldueintök sín lögreglustjóranum, hverjum á
sínum stað, en áður tók við landshöfðingi (ráðherra), en þeir
senda síðan sjálfu safninu. Að auk var hver prentsmiðja
skylduð til þess að senda árlega skrá um allt, sem þar hafði
prentað verið.
Árið 1908 var Jón Jakobsson að fullu kvaddur til að vera landsbókavörður. Nokk-
urir aðrir sóktu um starf þetta, sumir merkir menn. I september- og októbermánuð-
um sama ár var bókasafnið flutt í hin nýju hýbýli. Flutningurinn kostaði einungis
531 kr. og 54 a., enda lögðu bókaverðirnir fram vinnu sína ókeypis.
W. Fiske