Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1945, Blaðsíða 75

LANDSBÓKASA F N IÐ
75
um lið hlýðir og að geta þess, að árið 1943 hófu íslendingar í Edinborg (að for-
göngu Sigursteins Magnússonar, umboðsmanns Islandsstjórnar þar í borg) samtök
um það að láta ljósmynda handrit í Bretlandi og senda landsbókasafninu að gjöf.
Er þetta gert með tvenns konar hætti, eftir því hvers virði handritin eru. Lýsir þetta
bragð mikilli hugulsemi og rækt til landsins.
Ritaukaskrár hafa jafnan verið birtar frá 1887, oftast árlega, 1916—17 þó í einu
lagi. Ritaukaskrá 1918—24 varð þó aftur úr og var eigi prentuð fyrr en 1928 (samin
af einum starfsmanni safnsins, Pétri magister Sigurðssyni, sem nú er háskólaritari).
Ritaukaskráin 1940—41 var birt í einu lagi, og bar það til, að viðauki 1940 varð
svo lítill og slitróttur frá öðrum en enskumælandi þjóðum, að ekki þókti taka eða
fært að birta það ár sér. Ritaukaskráin 1944 er í viðbúnaði, því
að vitanlega er ekki unnt að birta skrá hvers árs fyrr en eftir á.
Þá er að geta að nokkuru hinnar innri starfsemi, sem mið-
ar til léttis notöndum safnsins. Sá, sem þetta ritar, tók við skrá-
setningu prentaðra bóka árið 1913. Gerðist það með þessum
hætti: Hann hafði kynnzt nokkuð liandritum í nokkur undan-
farin ár, bæði hérlendis og utanlands, og komizt að raun um,
að handrit safnsins voru lokuð, að kalla mátti, notöndum og
jafnvel að mestu sjálfum bókavörðum þess. Á alþingi 1913
sókti hann (með meðmælum landsbókavarðar) um fjárframlag
til skrásetningar handritum. Gekk þetta greiðlega fram í neðri
deild, og voru veittar til þess þar 1500 kr. á ári, eins og um var
sókt. Þetta snerist með einhverjum hætti eftir það á þá leið í
efri deild, að sameinað var fjárframlag til skrásetningar prentaðra bóka og handrita-
lýsingar og til hvors tveggja veitt 2000 kr. Jón ritstjóri Ólafsson var nú kominn að
öðru starfi (orðabókaverki) og vildi ekki sinna lengur spjaldskrársetningu prentaðra
bóka. Tók þá höfundur þessarar greinar við því verki, lauk við það litla, sem eftir var
í hinum útlendu deildum safnsins, hélt áfram spjaldskrá um það, sem við bættist jafn-
óðum, og var það stundum talsvert (t. d. er í safnið komu söfn Jóns Borgfirðings og
Jónasar Jónssonar), en aðalverkið var þó fólgið í skrásetningu íslenzku deildarinnar
(þar eru allar íslenzkar bækur, útlendar bækur, sem varða Island og bækur eftir ís-
lendinga á hverri tungu sem er), skemmtilegt verk að vinna, enda kom margt fram í
dagsbirtuna, það er lítt var kunnugt og jafnvel bókavörzlumenn safnsins, að vonum,
vissu ekki um, með því að bækur voru stundum ekki þar, sem búast hefði mátt við.
Hvíldi jafnan á höfundinum bæði að flokka bækurnar og skrásetja, en nokkuru af fé
því, sem til verksins var ætlað, varði landsbókavörður til þess að láta aðra gera eftirrit
af spjaldskránum í væntanlega höfundaskrá, en frumskránni var skipað niður eftir
efni bóka, flokkum (innan flokka eftir höfundanöfnum). Þegar höf. fór að háskóla
íslands (í upphafi árs 1921), hélt hann samt um hríð áfram að gera spjaldskrár um
Sigmundur Matthíasson