Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1945, Side 61

LANDSBÓKASAFNIÐ
61
2 klst. aðra virka daga vikunnar, og skyldu þá daga ekki fara fram bókútlán út úr
safninu. Þá var þóknun Jóns Árnasonar hækkuð upp í 1000 kr. (auk 200 kr. fyrir um-
sjá með þinghúsinu). Það orkar ekki tvímælis, að hann er mestur verðleikamaður
og gagnsmestur þeirra bókavarða, sem að safninu hafa komið hingað til, og myndi
hans hafa notið enn betur, ef safnið hefði á fyrri árum hans haft betri fjárráð. Hann
var orðinn lélegur til heilsu, er hér var komið, þótt ekki væri aldurhniginn (f. 1819).
Hann fekk nú aðstoðarmann, Hallgrím Melsteð, sem stundað hafði lækninganám í
háskólanum í Kaupmannahöfn um tíma, veikzt þar (af fótaveiki) og setzt síðan í
læknaskólann í Reykjavík, en ekki haft heilsu, hug eða tóm til að ljúka sér þar af.
Hallgrímur hafði verið Jóni Árnasyni til aðstoðar í flutningi safnsins (1881) og síðan
verið þar eins konar sjálfboðaliði kauplaust (með smávægilegri
þóknun þó frá upphafi árs), en 500 kr. á ári frá 1886, og voru
þá laun Jóns Árnasonar bætt um 250 kr. Hallgrímur var talinn
allvel að sér í sögu og bókmenntum; hefir hann og látið birta
á prenti eftir sig kennslubók í fornaldarsögu. Hann gerði stutt-
orða skrá (yfirlit) um handritasafn Jóns Sigurðssonar. Árið
1887 lét Jón Árnason af bókavarðarstörfum, og varð Hallgrím-
ur þá eftirmaður hans. Stjórnarnefnd bókasafnsins hafði farið
fram á það, að Jón Árnason fengi að halda fullum launum sín-
um (1000 kr.) í eftirlaun. Fjárlaganefnd neðri deildar lagði
það til í sparsemdarskyni, að eftirlaun hans skyldu vera 800
kr. Hann andaðist ári síðar. Starfsemi hans í söfnun þjóðsagna
mun halda uppi nafni hans. Bókvarzla hans var og frábær, sem
minnzt hefir verið, en hann fekk ekki starfað í þjónustu safnsins nándar nærri að
vild sinni. Hann réð þar í rauninni engu eða litlu, var einungis afgreiðslumaður
bóka. Stjórnarnefnd safnsins réð þar öllu, ákvað bókakaup og handrita o. s. frv. á
fundum sínum. En félagsleysi og húsnæðisskortur hömluðu nokkurum teljandi fram-
förum í safninu mestan hluta þess tíma, sem Jón var í þjónustu þess.
Frá upphafi árs 1888, eða um leið og Jón Árnason fór frá safninu, varð að-
stoðarmaður þar Pálmi magister Pálsson (með 600 kr. í árslaun og smáþóknun að
auk a. m. k. 1888—9). Hann var jafnframt stundakennari í latínuskólanum og
síðar einnig forngripavörður. Síðar varð hann fastur kennari (adjunkt) í skól-
anum, síðast yfirkennari. Hann var að vísu seinvirkur maður, en allra manna vand-
virkastur, gekk mjög snyrtilega frá öllu, bjó prýðilega um handrit og skjöl, var
snilldarskrifari, enda vel lagtækur maður og smiður að upplagi. Má bregða við
meðferð hans á fornbréfum byskupsskjalasafns (öll nú í þjóðskjalasafni) til ævar-
andi minja um handaverk hans. Myndi Pálmi hafa verið úrvalsmaður til forstöðu
safnsins, ef þess hefði verið kostur. Aðfangaskrá handritasafnsins ber hans og minjar;
virðist hafa verið eitthvert umtal um að prenta hana, en fé skorti til þess, enda til lítils