Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1945, Page 50

50
PÁLL EGGERT ÓLASON
stofnunardag þess, jafnvel þó að hann samþykkti þá, aS tekiS skyldi viS bókagjöf-
unum. Þess ber aS gæta, aS fyrstu bókasendingarnar komu ekki til Reykjavíkur fyrr
en síSla sumars 1820, og var bókunum fyrst um sinn komiS fyrir í stiftamtmanns-
bústaSnum (þaS er nú nefnt stjórnarráSshús).
Til er úrskurSur konungs 11. apríl 1821 (til svars bréfi Geirs byskups Vídalíns),
og er þar heimilaS aS verja 840 rd. silfurverSs til þess aS útbúa herbergi á lopti
Reykjavíkurdómkirkju bæSi til „stiftisbókasafnsins“ (og ber aS skilja þaS til væntan-
legs stiftisbókasafns) og byskupsskjalasafnsins. Mun Bjarni Þorsteinsson, sem þá var
forseti deildar bókmenntafélagsins í Kaupmannahöfn, hafa ýtt á eftir þeirri fjárveit-
ingu, enda segir hann í bréfi nokkuru fyrr, aS hann muni stuSla aS þessu, en óttast,
aS aSrir muni standa í vegi og telja þetta óþarfa eySslusemi. Þessum útbúnaSi á dóm-
kirkjuloptinu var ekki lokiS fyrr en í nóvembermánuSi 1825, og fyrr var ekki unnt aS
koma þar fyrir bókunum, sem geymdar voru í búsi stiftamtmanns. ÞaS er víst, aS
tekiS hefir þaS skamman tíma (fáa daga) aS koma bókunum fyrir á dómkirkjulopt-
inu, og hefir safniS þá þegar veriS tekiS til nota. Þá er þess aS geta, aS stofnfyrir-
mæli (,,Fundats“) eru frá 5. ágúst 1826, staSfest af konungi 15. nóv. sama ár. VirS-
ist því naumast heimilt aS telja safniS stofnaS fyrr en í nóvember 1825, er því var
fullkomlega komiS fyrir til nota ahnenningi, fremur en 1826, er stofnskráin var sett.
Reyndar er í kanzellíbréfi 29. okt. 1822 rætt um stjórnendur „stiftisbókasafnsins, er
stofnaS sé á Islandi“ (sjókortasafninu danska ætlaS aS senda safninu uppdráttu, er
þaS hafi prenta látiS, og önnur rit). Þessu orSalagi er og haldiS í fáeinum kanzellí-
bréfum næstu ár, og varSa þau þessa stofnun og einkum bókagjafir til hennar frá
dönskum stofnunum (þ. á m. aukaeintök konungsbókhlöSunnar í Kaupmannahöfn,
þau er bókhlaSan mætti missa). En samt sem áSur virSist hér mega telja undirskiliS
orSiS „væntanlegt“, enda meira en óviSkunnanlegt aS telja safn sett á fót, áSur en
nokkur bók hefir veriS úr því léS.
ÁriS 1826 birti Rafn á prenti í Kaupmannahöfn skýrslu um safniS, eftir gögnum
frá Hoppe stiftamtmanni, og er hún auSvitaS á dönsku („Beretning“ o. s. frv.) Þar
eru taldir gefendur bókanna. Samtals eru í gjöfum talin 1545 bindi og gefendur 134.
Frá Rafni sjálfum var mest aS bindatölu (83); álitlegar gjafir voru frá konungi,
Árnasafni, Jóhanni von Biilow geheimekonferenzráSi, Pétri F. Hoppe stiftamtmanni
og nokkurum öSrum. Sérstaklega má benda á sendingar frá einstökum bóksölum, svo
sem N. Colding, Poulsen og G. Fleischer í Leipzig (rithöfundurinn Fr. de la Motte
Fouqué hafSi áhuga á íslenzkum efnum og hafSi stuSlaS aS þessu). Sumir þeir, sem
hlynntir voru málinu, höfSu sent peningagjafir. Svo var um Jóhann von Bulow, sem
var styrktarmaSur mikill lista og vísinda, orSlagSur öSlingur; hann sendi 70 rd. og
aS auk muni innan stokks, og hafSi hann þó sent talsvért bóka, sem getiS var. Til voru
þeir, sem tekiS höfSu aS sér aS safna bókum (svo var um H. Rasmussen kórdjákn í
Assens). MeSal kunnra íslendinga á skrá Rafns má nefna Pál rektor Árnason (orSa-