Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Blaðsíða 37

RITUNARTÍMI ELDRITS SVEINS PÁLSSONAR KIRURGS
37
eftir 40 ára þjónustu. Hinn 5. átti ég því láni að fagna, að settur
landfógeti, Magnús lögmaður Stephensen, neitaði mér um greiðslu á
100 ríkisdala ávísun, er faðir hans hafði gefið út mér til handa af
jarðabókarsjóðnum. Og ennfremur hlotnaðist mér sú óvænta ánægja
að frétta hjá trúnaðarvini lögmannsins (Ekki gat hann þess sjálfur), að
þessi neitun stafaði frá bréfi til nefnds lögmanns frá þeim gamla
heimspekingi T. Rothe (sem stærði sig af því í bréfi til lögmannsins í
fyrra, að hann hefði stofnað Naturh. Selskabet).
Þegar í fyrrasumar var ég svo greiðvikinn að láta af hendi við
lögmann þennan allmargt sýnishorna frá Geysi, sem ég hafði aukreitis,
ásamt skrá yfir þau, og ennfremur svaraði ég eftir beztu getu nokkrum
fyrirspurnum, er ég fékk í hendur, en þetta hafði Rothe beðið lög-
manninn að annast fyrir sig. Hvort sem lögmaðurinn hefur talið sér
verkið og jafnframt baknagað mig ( ef til vill líka eftir tilmælum frá
Rothe) eða ekki, lætur þessi heimspekingsskröggur sér sæma að skrifa
eitthvað á þessa leið: ,,Frá Poulsen fréttum við mjög lítið. Sonur minn
(ritari í stjórn Naturhist. Selskabet) hefur skrifað honum tvö bréf
(aðeins eitt hef ég fengið, dags. 3. apríl 1792), en ekkert svar fengið.“
(En sú lygi! Eg skrifaði honum aftur 17. marz 1793, eins og bréfabók
mín ber með sér.) Enn segir heimspekingurinn, að félagsstjórnin neiti
að framlengja ferðalag mitt“ (Sveinn Pálsson 1945, 346).
I dagbókum Sveins er getið beggja hinna dagsettu bréfa, en ekki er
þar getið trúnaðarvinar lögmanns. En hann hlýtur að hafa verið mjög
nákunnugur öllum málavöxtum, þar sem hann kann að greina frá
orðréttum köflum úr bréfinu. Mér kemur helzt í hug Guðmundur
Jónsson Skagfjörð, sem þá var ritari Ólafs stiftamtmanns, en tók við
prentverkinu í Leirárgörðum 1795 á vegum Magnúsar, og Sveinn var
kunnugur Guðmundi frá því hann var prentari á Hólum, er Sveinn var
þar við nám.
Dagbækur Sveins gefa eftirfarandi upplýsingar um athafnir hans
vorið ogfyrri hluta sumars 1794, áður en austurferð hans hefst. Þann 1.
maí tekur hann sig upp frá Hlíðarenda og kemur til Viðeyjar 6. maí.
Hann dvelst þar og í Reykjavík til 13. júní, eins og segir í journal hans,
sumpart við náttúrufræðilegar athuganir, en aðallega í von um að fá
bréf frá Naturhistorie Selskabet með frekari fyrirmælum um framhald
rannsóknanna (Sveinn Pálsson 1945, 344).
Síðan segja dagbækur Sveins: „21. maí, Anvisnfing] frá Stiftamtm.
100 rd. / 22. maí, skrev Stiftamtm. um að geima etc. og Auction / 30.
maí, kom S[ýslu]m[aður] Thorarensen. /31. maí, vid til Víkur, kom