Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Blaðsíða 42

42
JÓN STEFFENSEN
Sveins, því að í promemoria hans 20. júní 1791 til hennar segir: „skal
det være mig kiært at kunde, om mueligt indberette til Selskabet hvor
nreget der for de 2 sidste aar af min Reise, maatte blive at afdrage de
mig for det förste aar tilstaaede 300 rd“ (IB. 7 fol.).
í journal ársins 1792 segir Sveinn: „Fyrsta október fór ég frá Viðey
að Nesi og þaðan aftur hinn 3. að Bessastöðum, eftir innilegri ósk
Meldahls amtmanns og [Markúsar] Magnússonar prófasts, til þess að
reyna að finna einhverja bót á sjúkdómi amtmanns, sem því miður
varð árangurslaust. Að vísu varð þetta til þess, að ég vanrækti nokkuð
skoðun gróplantnanna. En látið hvern, sem hefur ekki steinhjarta,
kynnast manni með hugarfari Meldahls og reynið, hvort hann getur
neitað honum um þetta skylduverk mannúðarinnar. Eg veit, að það
yfirboðaðar mínir og árangur ferðar minnar töpuðu við þetta græddist
mér sjálfum við kynni þau, er ég fékk af þessum ágætismanni“ (Sveinn
Pálsson 1945, 26).
Þessa afsökun áréttar Sveinn í bréfi til Naturhistorie Selskabet rituðu
í Viðey 29. febrúar 1792: „I anledning af nrin Ophold hos Afgfangne]
Amtm. Melda[h]l i hans Sygdom, maae jeg ydmygst bede om Und-
skylding, da jeg om forlanges, er villig til, enten at det mig accorderede
Hostium af Sterboet kortes af i mit Stipend[ium] eller min Reisetid i
Forhold derefter maatte forlænges, hvilket samme kunde gielde for
Fremtiden, hvis mig af Patienter nogen Ophold muelig maatte tilföies,
som alt min Dagbog rigtig skal medföre, forsaavidt saadant indtreffes i
den Tid jeg kan reise. At nægte Folk sin ringe Bistand i Sygdoms
Tilfælde naar den beskikkede Læge enten ikke er ved Haanden, eller
staaer i Miscredit, ansees her for Barbarie. Min Instruction, sem byder
mig at erkyndige mig om Landets Sygdomme, synes heller ikke at være
af den Mening“ (Sveinn Pálsson 1976, 13-14).
Það er óhugsandi, að Sveinn að fyrra bragði fari að afsaka, að hann
stundaði Meldahl amtmann í banalegu hans, vitneskja um það hlýtur
að hafa borizt til stjórnar Naturhistorie Selskabets frá öðrum en Sveini
og hún síðan kvartað við hann. Það var í verkahring stiftamtmanns að
skýra stjórninni í Höfn frá láti Meldahls amtmanns 19. nóvember og
hvaða kröfur væru í dánarbúið, þar á meðal vegna læknishjálpar. Að
stiftamtmaður hafi notað tækifærið og skrifað með sömu ferð stjórn
Naturhistorie Selskabets um vanrækslu Sveins, er ólíklegt, sennilegra
er, að Magnús sonur hans hafi notað tækifærið til að koma þessu á
framfæri við Naturhistorie Selskabet, e. t. v. gegnum T. Rothe, til þess
gæti bent, að vísað hefur verið til gróplantna, en Magnús var áhuga-