Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1986, Page 26

26
EINAR G. PÉTURSSON
ábending um íslensk handrit og þar af leiðandi íslenskar fornbók-
menntir. Eftirmaður Guðbrands á Hólastað, Þorlákur Skúlason, hóf
miklar uppskriftir fornsagna, og skömmu síðar einnig Brynjólfur
biskup Sveinsson, sem safnaði mjög handritum.28 Fornrit voru aftur á
móti ekki prentuð hér á landi fyrr en Þórður biskup Þorláksson lét
prenta fáein í Skálholti 1688 og á næstu árum. Þegar þessar útgáfur
voru í undirbúningi skrifaði Torfi Jónsson í Gaulverjabæ Þormóði
Torfasyni: „En að sá helgi stíll saurgist af sögum og þess háttar, mun
M. Þórður ei girnast nema bífalist af hæsta yfirvaldi.“29
Bækur úr prentsmiðju Guðbrands þarf að rannsaka betur, t. d.
bera þær saman við þá texta, sem þýtt var eftir eða fyrirmynd voru.
Gaman væri og að rannsaka hlut aðstoðarmanna Guðbrands í
bókaútgáfunni. Eins og fyrr gat skrifaði Guðbrandur milli 30 og 40
formála að bókum. Fróðlegt væri að safna þeim saman, athuga
hugmyndir hans, sem þar birtast og sjá hvernig þær þróuðust.
Helstu skjalagögn um Guðbrand, sem útgefm hafa verið, eru
Bréfabók hans, Morðbréfabæklingarnir og Varnarrit.30 Einnig er
margt í prentuðum Alþingisbókum. Margt er líka óprentað. T. d. er
úttekt á Hólastað í Sigurðarregistri er Guðbrandur tók við staðnum
óprentuð. Nefna má og, að minnisbók hans með mikilli visku um
bókaútgáfu m. a. er óútgefm. Vísitasíubók er óprentuð og margt af
einstökum skjölum. Þessi þrjú rit eru öll varðveitt í Þjóðskjalasafni. í
Arnastofnun er og varðveitt önnur minnisbók hans og fleira af líku
tæi. Utgáfa og síðan rannsókn þessara gagna mundi örugglega skerpa
og dýpka mynd okkar af Guðbrandi biskupi Þorlákssyni og samtíð
hans einnig.
28 Peter Springborg. „Antiqvæ Historiæ Lepores — om renæssancen i den islandske
hándskriftproduktion i 1600-tallet.“ (Gardar. 8 (1977), s. 53-89).
29 AM. 285 b,fol. IV. Bréfið er dagsett 5. ágúst 1686.
30 Tvö fyrrnefndu ritin hafa verið nefnd áður, en það síðastnefnda er: „Varnarrit Guðbrands
biskups á Hólum, með formála og athugasemdum eptir sira Arnljót Ólafsson.“ (Safn til sögu
íslands og íslenzkra bókmenta. Kbh. 1886. II. s. 328-428).