Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1986, Qupperneq 46

46
CARL-OTTO VON SYDOW OG FINNBOGI GUÐMUNDSSON
Þar sem tileinkunin í Lögbókinni er ársett 90, þ. e. 1590, er
sennilegast, að Guðbrandur hafi sent — eða látið senda — sr. Þorsteini
eintakið í tilefni af því, að hann varð þá um haustið umboðsmaður
biskups, talið, að honum rnundi koma Lögbókin vel í erindrekstri
sínum fyrir hann. í Minnis- og reikningabók Guðbrands biskups
1584-1594, varðveittri í Þjóðskjalasafni íslands ásamt uppskrift Páls
Eggerts Ólasonar af henni, kemur fram, að biskup hefur sent sr.
Þorsteini Lögbókina að gjöf, en jafnframt falið honum að selja fyrir
sig fjögur eintök hennar.4
Fyrirsögn umræddrar minnisgreinar, sem er á bls. 261, er:
lögbækur logat, og stendur þar í þriðju línu:
1 syra Þorsteine og enn iiii til ad selia fyrer mic.
Guðbrandur hefur hins vegar skrifað á spássíu - og á þar við fyrsta
eintakið: Honum þad kvitt giefit.
Á næstu blaðsíðu kemur fyrir ártalið 1590, og bendir það til, að
minnisgreinin um lögbækurnar hafi verið rituð það sama ár.
En hvernig stendur á því, að Guðbrandur biskup hefur ekki sjálfur
skrifað undir tileinkunina til sr. Þorsteins Illugasonar, heldur gerir
það annar maður með öðrum penna og setur strik yfir ártalið, að því
er virðist til að skilja undirskriftina að nokkru frá sjálfri tileinkuninni?
A J. getur naumast annar verið en Arngrímur Jónsson, frændi
biskups, er flutzt hafði til hans að Hólum 1576, numið þar
skólalærdóm sinn og horfið þangað svo aftur að loknu háskólanámi í
Kaupmannahöfn 1585—89, er hann varð rektor Hólaskóla og ári
síðar, 1590, kirkjuprestur á staðnum og hægri hönd biskups þá um
árabil og löngum síðar, svo sem alkunna er.
Athyglisvert er, að Hildur, alsystir Arngríms Jónssonar, var gift
Ingjaldi Illugasyni á Reykjum í Miðfirði, bróður sr. Þorsteins í Múla.
Allt bendir til, að Guðbrandur hafi falið Arngrími að koma
Lögbókinni áleiðis til sr. Þorsteins og Arngrímur þá í nafni biskups og
sem nánasti samverkamaður hans sett stafi sína undir tileinkunina.
Má og vera, að biskup hafi verið að heiman, þegar þetta gerðist, og
Arngrímur því leyst þetta á þennan veg fremur en senda Lögbókina
með tileinkuninni óundirritaðri.5
Eins og Páll Eggert Ólason hefur rakið í kaflanum um prentverk
Guðbrands biskups og bókagerð í III. bindi Manna og mennta
siðskiptaaldarinnar á íslandi, bls. 707 o.áfr., þar sem hann styðst
4 Bps. B VIII,2 í Þjóðskjalasafni íslands.
5 Sjá jafhframt grein Jakobs Benediktssonar, Fáein orð um íslenzk áritunareintök, í Studia
centenalia . . . Benedikt S. Þórarinsson, Reykjavík 1961, bls. 77-87.