Frjáls verslun - 01.12.1950, Blaðsíða 4

dýrakyni, sem sjaldnast virðast vera í fæðuskorti á
þessu landi. Á ég þar ekki við rottur eða mýs eða
önnur smádýr, sem stundum er reynt að útrýma með
þar til gerðu eitri og salva, heldur fyrst og fremst þá
hlaðasnápa og pólitísku illvirkja, sem fullnægja lág-
um geðhvötum sínum með mannorðsrógi. Á þessi
kvikindi hefur enn ekki verið framleitt nógu krascandi
ormalyf. Fyrir barðinu á þessum öskrandi óþjóðalýð,
sem veður eins og tryllt naut á hvað sem fyrir er,
þegar færi gefst, svo að úr verður ein allsherjar horna-
flækja, hefur verzlunarstéttin oftlega orðið. En þótt
einn og einn troðist undir í þessum harkalegu aðförum,
þá gleymist hann fljótt. Og ólánsmaðurinn hugsar sem
svo: Það er bezl að hrína ekki hátt, svo að helvítin
taki ekki eftir mér, á meðan ég er að haltrast út af
blóðvellinum. Ef þeir heyrðu í mér, þá kæmu þeir
kannske galhoppandi á eftir mér, allir með tölu —
og þá er úti um mig! Nei, þá er betra að bera harm
sinn í hljóði og sleikja sárin svo lítið ber á.
Mér koma mörg slík atvik í hug, og sjálfur er ég
ennþá aumur í bakhlutanum ef'tir herjans hornajóana.
Ég vorkenndi mér mikið árið 1948.
Boðberi sannleikans og frelsisberi þjóðarinnar,
Þjóðviljinn, fórnaði mér þá mörgum dálkum af ríki-
dómi sinnar guðsblessunnar, en seiðskrattar Tímans
og Alþýðumoggans hoppuðu krunkandi á væntanlegu
Iiræi, með þeim ankannalegu andlegu vængjatilburð-
um, sem þeim eru eiginlegir, — en aldrei munu hefja
þá til flugs.
Þetta var árið. sem ég flutti inn ísskápana — átta-
tíu og þrjá! Innflutnings- og gialdeyrisleyfið hljóðaði
á kæli- og frystitæki og var í fullu gildi.
Levfi betta voru opinberir aðilar tvívegis búnir að
fella niður fvrir mér að tilefnislausu, sem hafði bakað
mér mikla bölvun og mikið fiárhagslegt tjón, því að
vélar, sem út á það höfðu verið kevptar, lágu hér óút-
lev.canIeo,ar mánnðum eaman, en aðrar úti í Enalandi.
Þegar levfið fékkst lokcins endurnýiað, var búið
að ráðstafa þeim vélum, sem í Englandi voru, vegna
svika minna við að standa við kaupin, og frysti-
hús Ólafs Jónssonar í Sandgerði missti þá af miög
hagkvæmum kaupum á stóru frystikerfi, sem ætlunin
var að flvtia inn á leyfið. Þegar þessi tækifæriskaup
fóruct bannig fyrir. var enginn kaupandi finnanlegur
í landinu, sem bafði áhuga fyrir frystivélum, nema
almenningur, sem hafði brýna þörf fyrir Htlar kæli-
gevmslur.
Það lá því beint við að hagnýta leyfið til kaupa á
litlum frvstivélum, því að í leyfinu stóð ekkert um
stærð frvstivélanna, og ekkert var að athuga við að
kauna þær né selja.
hugsaði hinsvegar sem svo: Upnsetning á IítiIIi
frvstivél og smíði á sérstökum kæliskáp koctar miklu
meira fé, og er almenningi ekki eins notadrjúot og
veniulegur kæliskápur með innbvggðri vél. SKkir
kæliskápar, framleiddir í fjöldaframleiðslu, eru miklu
betri kaup, heldur en heimatilbúnir skápar með að*
greindum vélum. Kæliskápar eru vissulega kælitæki,
ekki síður en heimilistæki.
Staddur úti í Englandi gerði ég af þessum ástæðum
kaup á 83 kæliskápum og 2 litlum frystivélum.
Ég þarf tæpast að láta þess getið, að mér datt ekki
í hug, að 83 kæliskápar gætu farið í gegn um tollinn i
Reykjavík, án þess aö það kæmist upp, að um kæli-
skápa var að ræða. Ég fór heldur ekki dult með það,
að ég átti von á þessarri sendingu, og gafst hverjum
sem var, kostur á að gerast fyrirlram kaupandi á réttu
verði og án þess að leggja fram leyfi eða útlenda pen-
inga, svo sem sumstaðar mun þekkjast. Ég stóð sem
sé í beirri barnalegu trú, að mér væri heimilt að flytja
inn kæliskápa á leyfið, sem ég hafði í höndunum. Á-
byrgðin, sem opnuð var í Landsbankanum, hljóðaði
upp á kælitæki og frystivélar, sem á ensku var þýtt:
Refrigerating equipment. Á ensku flokkast allar frysti-
vélar og frvstitæki, og þar á meðal kæli-kápar, undir
þetta lieiti. I fræðibókum og verðlistum eru kæliskáp-
ar kallaðir Refrigerating Equipment. Mér var því,
samkvæmt ábyrgðinni, heimilt að flytja inn kæliskápa.
En hundurinn lá grafinn annarsstaðar.
Aftan á einu litlu eyðublaði standa sem sé kæli-
skápar í sérstökum undirflokki, einir sér allra kæli-
tækja. Vegna hvers þeir sérstaklega eru teknir út úr,
er mér hulin ráðgáta, líklega vegna þess, að þeir
séu taldir óþarfi eða „luxus“. En vélar til að fram-
leiða ískrem eru þó ekki í bessum flokki. Líklega vegna
þess, að þær séu þarfari? Fyrir það að taka ekki
eftir þessu og flytja inn kæliskápa í stað t. d. ískrems-
véla eða smá frystivéla og ýmiskonar smááhalda, sem
máttu vera nær allt nema skápar, var ég kærður af
fjárhagsráði til viðskiptanefndar og af viðskiptanefnd
til sakadómara. Mér var ekki gefinn kostur á viðtali
við fjárhagsráð, áður en það sendi kæru sína til við-
skiptanefndar og tilboð mitt um að endursenda skáp-
ana tafarlaust til Bretlands var ekki virt svars. Það
átti sem sé að straffa dónann!
Löngu síðar féll dómurinn: 25 þús. krónu sekt og
skáparnir ekki gerðir upptækir. Ég sætti mig við dóm-
inn og hélt, að nú væri málinu lokið. og ég gæti af-
hent kaupendum skápana. En nei, ekki aldeilis. Það
vantaði ennþá levfi til að flytja þá inn. Og þáverandi
viðskiptamálaráðherra, Emil Jónsson, leitaði allra
ráða lil að endursenda skápana. Að endin<ru gafst hann
þó upp á því, þar eð brezka sendiráðið mun hafa
aflað honum uj)plýsinga um j)að frá brezka verzl-
unarmálaráðuneytinu, Board of Trade, að þar í landi
teldust kæliská])ar til kælitækja. Þá var næst að koma
í veg fyrir, að fyrirlæki mitt hefði neitt með afhend-
ingu skápanna að gera, og mun ætlunin fyrst hafa
verið sú að virða að vettugi þann kaupendalista, sem
ég hafði í höndunum. Þetta myndi þó ekki hafa verið
vænlegt til aukins kjósendafvlgis. Höfðu flectir
kaupenda borgað inn í pöntun sína og voru nú
164
FRJÁLSVERZLUN