Frjáls verslun - 01.12.1950, Blaðsíða 9

ÁlitiS þér, ab önnur jóla „stemning“ haji verið hjá
verzlunarfólki hér áSitr fyrr samanboriS við nú í
dag?
Ég hef veriS svo lánsamur, að hafa ávallt starfað
meS yndislegu fólki, góðviljuSu, tápmiklu og hug-
kvæmu, sem ávallt hefur verið í góðu skapi, tilbúið
að leysa hverskonar vanda, hver eftir sinni getu. Það
má segja, að hjá því hefur ávallt verið góð „jóla-
stemning“, ekki aðeins í desember, heldur allt árið.
Svipað lield ég að megi segja um fjölmargt annað
verzlunarfólk hér í bæ, bæði nú og fyrir aldarfjórð-
ungi síðan. Áhuginn fyrir að gera vel er ávallt til
reiðu. Ég veit, að það eina, sem skyggir á „jólastemn-
inguna núna í ár, er kvíði vegna vöruskorts — það
að geta ekki leyst nú þann vanda að velja vel jóla-
gjafirnar með viðskiptavinunum. Því Jiað eru mjög
margir, ekki sízt uglingar og börn, sem treysta svo vel
afgreiðslufólkinu og leggja á þess herðar þann vanda
að velja eitthvað fallegt og gott handa pabba eða
mömmu, stóra bróður eða litlu systur. Verzlunarfólkið
finnur það aldrei betur en einmitt í jólamánuðinum,
hvað viðskiptavinirnir treysta því vel. Ég er þess full-
viss, að það er þetta traust, sem hvaS helzt veldur því,
að verzlunarfólkið, þrátt fyrir þrotlaust annríki í
jólamánuðinum, er ávallt í ljúfu skaþi, sannkölluðu
jólaskapi.
Hefur ekki orSiS mikil breyting þessi ár á kaupum
til jólagjafa?
Nokkur breyting hefur orðið á kaupum fólks til
jólagjafa, en hún er ekki fólgin í því, að minna sé
keypt, heldur í því, hvað keypt er. Hin síðustu ár hef-
ur verið h'tið úrval af vörum hentugum til jólagiafa,
gagnstætt því, sem var fyrir aldarfjórðungi. En á sama
tíma hafa hinir athafnasömu bókaútgefendur vorir
framkvæmt stórvirki, því þeir hafa gefið út hverja
bókina annarri betri, og auglýst þær venjulega mjög
vel og smekklega. Það er því eðlilegt, að íslendingar,
sem eru h'klega bókhneigðasta þjóð í heimi, evði nú
hlutfallslega meiru fé til að kaupa bækur til jólagjafa,
en fyrir annan varning. Ég er ekki á þeirri skoðun, að
fólk minnki mikið bókakaupin, þótt nægur annar varn-
ingur væri á boðstólum. Ég held, að það muni gefa
bækur eftir sem áður og svo eitthvað smekklegt með,
því gjafmildi þjóðarinnar er mikil, löngunin til að
gleöja aðra virðist íslendingum í blóð borin.
HöfSu almenn lánsviSskipti góS úhrif á verzlunina
áSur fyrr?
Nei, síður en svo. Lánsviðskipti lögðust sjálfkrafa
niður í stríðinu, þá er allir höfðu næga peninga. Von-
andi verða þau ekki tekin upp aftur, því þau voru
flestum til baga, bæði kaupsýslumönnum og viðskipta-
vinum þeirra. Mörgum kaupsýslumanninum varð
þá á að lána of djarft til að auka verzlun sína, og enn
fleiri viðskiptavinir voru svo bjartsýnir, að þeir tóku
út í reikning sinn meira en þeir voru menn til að
borga. Þegar þannig fór, töpuðu báðir; kaupmaður-
inn tapaði fé sínu, en tap viðskiptamannsins var oft-
ast mikið meira, því hann tapaöi oft traustinu á sjálf-
um sér, því svo mun flestum íselndingum farið, að
þeir vilja heldur tapa fé en vita sig vanskilamann.
Lokunartími sölubúSa hefur oft veriS ofarlega á dag-
skrá í Reykjavík síSustu árin. I því sambandi væri
jróSlegt aS fá aS heyra eitthvaS varSandi lokun búSa
fyrir jólin eins og þeim málum var háttaS fyrir ald-
arfjórSungi síSan,
Um 1920 voru verzlanir opnar daglega nokkuð
lengur en nú, eða til kl. 7 e. h. nema á laugardögum
um hásumarið; þá var lokað kl. 4 e. h. Fyrir jólin
voru allar verzlanir opnar daglega til kl. 7 nema á
Þorláksmessu, þá var opið til kl. 12 á miðnætti og á
aöfangadag jóla var afgreitt til kl. 6 e. h. Þá var oft
verulega mikið að starfa.
Eftirvinna var þá mjög algeng, einkanlega i des-
embermánuði, og svo einnig á vorin og haustin, var þá
líka oft unnið mikið og vel kvöld eftir kvöld. Þessi
kvöldvinna var jafnan leyst af hendi með ánægiu.
Vinnugleðin var í hávegum höfð — og það var því
h'kast sem mörgu af hinu áhugasamasta verzlunarfólki
þætti vænt um. að svo mikið væri að starfa við verzl-
un þess, að kvöldvinna væri þörf. Það var i þess aug-
um meömæli með fyrirtækinu.
Launa var aldrei krafizt fyrir kvöld- eða næturvinnu,
en allir góðir húsbændur munu |)ó hafa greítt fyrir
aukavinnu óbeinlínis, en misjafnlega mikið þó. Gerðu
þeir þetta með gjöfum við ýms tækifæri t. d. jóla-
gjöfum. Sumir kaupmenn gjörðu þetta af mikilli
rausn. Annars má geta þess, að sú stytting vinnutím-
ans í verzlunum, sem fór í hönd næstu árin eftir þessi
tímamót voru ekki síöur að þakka framtakssemi ýmsra
frjálslyndra kaupmanna en verzlunarfólkinu sjálfu.
Gott samstarf var |)á ríkjandi, eins og raunar enn-
þá milli verzlunarfólks og kaupsýslumanna.
Mér finnst eölilegt að svo sé, því flestir kanpmenn
liafa verið verzlunarmenn áður en þeir hófu kaup-
mannsferil sinn.
Þeir þekkia því kjör starfsfólks síns og áhvggjur
og vita það gjörla, að velferð þess er og þeirra hagur.
Síra Gísli Þórarinsson í Odda varð bráðkvaddur.
— Sveinn Pálsson læknir var því sóttur að skoða
líkið. Þegar hann kom að Odda, var Vigfús bróöir
Gísla þar fyrir, og fóru þeir þegar inn í herbergið,
þar sem líkið lá. Sveinn sá ekki hentugan stað fyrir
hatt sinn, og hengdi hann þegar á tærnar á líkinu.
Þessu reiddist Vigfús og sagðí: „Brúkarðu fæturnar
á honum bróður mínum fyrir uglu, mannskratti.“
,,Ójá,“ sagði Sveinn, „og þótti mér þó einlægt meira
koma til fótanna á honum en höfuðsins.“ (Blanda).
FRJÁLSVERZLUN
169