Frjáls verslun - 01.12.1950, Blaðsíða 7

Þessa aðstöðu hef ég, en því miður liefi ég haft mikil
hlaup en lítil kaup, enn sem komið er.
Ég get þó huggað mig við það, að aðalkeppinautur
minn, meistari Plass, sem af sumum ér kallaður „sup-
ersalesman" og er búsettur í Loncfon, hefur þrátt fyrir
mikið strit ekki orðið betur ágengt en mér, og hygg
ég, að honum sé nú jafngott að hvíla sig fyrir fullt
og allt!
Soðkjarninn, sem framleiddur er úr soði því er
rennur frá fiskimjölsverksmiðjum, nemur um 10% af
hráefnismagninu. Hann inniheldur helming af eggja-
hvítuþurefni og helming af vatni. I honum eru vaxt-
araukandi bætiefni svo sterk, að ef bætt er 3 til 5 kg.
af soðkjarna í 100 kg. af venjulegu fóðri, ná t. d.
kjúklingar fullum vexti á 8 vikum í stað 12 áður.
Sparast því mikill tími og fóður. Verð á soðkjarna
hefur verið frá 100—160 dollarar fyrir tonnið eftir
því, hvar það hefur verið selt í Bandaríkjunum. Ef
soðkjarninn er þurrkaður meir og breytt í mjöl með
því að bæta honum í pressukökuna, fæst mjölviðbót,
er nemur um 5% af hráefnismagninu — eða um
25% mjölaukning.
Kostnaður við framleiðslu á einu tonni af soðkjarna
er um 230 krónur, en söluverð, ekki undir þúsund
krónur, jafnvel þó hann væri seldur sem mjöl. Sézt
af því, hversu gífurleg verðmæti ta])ast í sjóinn. Á
Krossanesi munu t. d. þegar í sumar hafa tapast um
2000 tonn af soðkjarna úr 20,000 tonnum af karfa
— eða 2 milljón krónur í útflutningsverðmæti. Brúttó-
tekjur hefðu orðið 1,5 milljónir, sem hefðu nægt til
að greiða allan stofnkostnað soðkjarnaverksmiðju.
Mikill áhugi er nú fyrir stofnun soðkjarnaverksmiðja
hér á landi, og vænti ég þess, að ekki líði á löngu áð-
ur en hin fyrsta þeirra rís upp.
Meðan ég dvaldi í New York, bjó ég á Engineer’s
Club, rétt við Puhlic Library og Fif'th Avenue. Þar
kynntist ég mörgum ágætum verkfræðingum og for-
stjórum stórfyrirtækja. Meðal annarra, forstjóranum
fyrir einni þekktustu rannsóknarstöð Bandaríkjanna,
South Western Research Institute í San Antonio, Tex-
as. Það kom í ljós, að við höfðum áþekkar hugmyndir
um marga hluti og höfðum gaman af að tala saman.
Stofnun þessi hefur átt upptökin að mörgum tækni-
legum nýjungum, svo sem t. d. stálþráðshljóðritaran-
um (varið ykkur að detta ekki um þetta orð). Þeir
fundu líka upp kafbátasjána, sem notuð er til að leita
uppi kafbáta. Þeir munu og hafa fundið upp rafmagns-
girðingar til afnota fvrir bændur, og þeir fram-
kvæma tilraunir fyrir sex ríki í Bandaríkjunum, auk
rannsókna í sambandi við krabbamein o. s. frv. Stofn-
un þessi er í samvinnu við American Institute of
Radiation, sem er og mjög þekkt fyrirtæki, og eru
þeir nú að gera tilraunir með að smala fiski saman
og reka sem fé í réttir. Nota þeir útbúnað, sem haldið
er leyndum. Grunar mig, að um rafmagn og hljóð-
sveiflur sé að ræða. Þeir eru með öðrum orðum að
gera tilraunir með þær hugmyndir, sem ég hef áður
sett fram á prenti hér á landi: Að reka síldina með
„rafmagnshvölum4'.
Þegar síldin liggur í miBjónum tonna skammt und-
an landi og jafnvel á litlu dý])i, þá á að vera hægt
að reka torfur inn í firði, eins og t. d. Hvalfjörðinn,
og loka honum síðan. Að þessi rekstur má kosta nokk-
uð mikið kemur í ljós, þegar athugað er, að slík torfa
gæti hæglega gefið 200 miHjónir í aðra hönd. En eng-
inn er spámaður í sínu föðurlandi. Og hugmyndum
mínum, sem ég setti fram áður en Hvalfjarðarsíldin
uppgötvaðist, hefur aldrei verið sinnt, enda þótt ég
muni e. t. v. fyrstur manna hafa sett fram alvarlegar
tillögur um rafmagnsveiðar í sjó. Það var 1938.
Hins vegar eru menn nú að komast á þá skoðun,
að rafmagn muni verða helzta vonin til þess að það
takist að veiða vetrarsíldina í stórum stíl. Mun von
á tveim Þjóðverjum hingað í vetur, og munu þeir eiga
að gera einhverjar tilraunir.
Loks hefur svo forstjóri rannsóknarstofnunar
þeirrar, er ég áður gat um, skrifað mér bréf og boðizt
til að taka að sér að framkvæma tilraunir fyrir ís-
lenzka ríkið um byggingu þess konar veiðarfæra, að
unnt verði að reka síldargöngur. Ilef ég lagt tiBtoð
þetta fyrir sjávarútvegsmálaráðherra, Ólaf Thors, og
fyrir nefnd þá, sem sérstaklega er skipuð til þess að
gera tilraunir með ný veiðarfæri. Gæti greiðsla fyrir
starfið e. t. v. farið fram með Marshall-aðstoð. Eru nú
þessir aðilar að athuga málið. Vildi ég óska. að úr
framkvæmdum mætti verða. Ef það tækist að stjórna
fiskgöngum með rafmagni, þá mvndi hagur þessarar
þjóðar taka stökkbreytingu.
Gleðileg jól og farsælt nýár, landar góðir!
Gísli Halldórsson.
Mestu kolaframleiðslulönd Vestur-Evrópu fram-
leiddu 253 millj. tonn af kolum fyrstu 7 mánuði þessa
árs og er það um 8 millj. tonnum (3,2%) .aeira en á
sama tíma árið 1949. Lönd þessi eru Bretland, Frakk-
land og Saarhéraðið, Vestur-Þýzkaland, Italía, Belgía
og Holland. Innflutningur kola frá Bandaríkjunum til
landa í Vestur-Evrópu er nú alveg úr sögunni. Hefur
þessi stefnubreyting í kolakaupum aðallega komið
Bretum og Þjóðverjum til góða, þar sem kolaútflutn-
ingur þessarra landa hefur aukizt að miklum mun, en
Vestur-Evró|)uþjóðirnar um leið sparað sér dýrmætar
dollaraupphæðir, sem annars hefði orðið að nota til
kolakaupa í Bandaríkjunum. Einnig hefur þessi stefnu-
breyting í kolakaupum haft heillavænleg áhrif á kola-
útflutning Belgíu. Áætlað er, að Belgía, Frakkland og
Saarhéraðið hafi nú 3,5 millj. tonn af kolum og koksi
aflögu til útflutnings, og er talið mikilvægt fyrir þessi
lönd, að birgðum þessum verði ráðstafað fyrir árslok.
FRJÁLS VERZLUN
167