Frjáls verslun - 01.12.1958, Side 34

Fríverzlun Evrópu
Framh. af bls. 11
Þetta á ekki sízt við aðstöðu okkar íslend-
inga. Við erum þarna dregnir inn í rás atburða,
sem við ráðum ekki við, en geta neytt okk-
ur til þess fyrr en varir að endurskoða efna-
hagsmál okkar frá rótum og byggja upp heil-
brigðara kerfi innan ramma gevsilega stórs, hag-
kvæms og frjáls markaðssvæðis. Ekkert tæki-
færi gæti orðið heppilegra til þess að lagfæra
það stórkostlega misræmi, sem allir sjá, að skap-
azt hefur í verðlags- og framleiðslumálum hér
á landi, og sem fyrr eða síðar hlýtur að draga
stórkostlega úr vexti þjóðarteknanna.
Hins vegar er þess að gæta, að vandamál
okkar varðandi þátttöku í fríverzluninni eru
vafalaust að ýmsu leyti meiri og erfiðari en
flestra annarra ríkja, sem þar verða þátttakend-
ur, jafnvel þótt við undanskiljum þá óvissu,
hvort fiskafurðir verði með eða ekki, sem er að
sjálfsögðu fyrsta og langmikilvægasta atriðið
varðandi þátttöku okkar.
Aðild íslands
Helztu vandamálin þar fyrir utan eru fjögur,
þ. e. samræming verðlagsins innanlands og
utan, (svo að ég noti hið kurteislega orðalag
hagfræðinga um það, að gengið sé of hátt skráð),
afkoma iðnaðarins, landbúnaðarvandamálið og
vöruskiptaviðskiptin.
Um hið fyrsta, gengið, ætla ég sem minnst
að ræða. Allir vita, að í þeim málum verður
fyrr eða síðar að gera eitthvað, sem nær þeim
tilgangi, er nauðsynlegur er. Hins vegar verð-
um við einnig að gera okkur grein fyrir því, að
innan fríverzlunarsvæðisins verða hendur okkar
bundnari í þeim efnum en nú er. Við komumst
aldrei hjá því, eftir að slíkur samningur hefur
náð fram að ganga, að halda réttri gengisskrán-
ingu, hvað sem á gengur.
Annað vandamálið, iðnaðurinn, er að mörgu
leyti í óvissu. Nokkur hluti iðnaðarins hefur
notið mikillar vemdar á undanförnum árum, og
það er hætta á því, að hann geti ekki allur
staðizt samkeppni, þegar þeim skildi er svipt
burtu. Samt verð ég að segja, að ég er alls ekki
eins svartsýnn í þessu efni eins og margir aðrir.
Iðnaðurinn á íslandi er sterkari, ef á heildina er
litið, en virðast kann við fyrstu sýn.
í fyrsta lagi verður að muna það, að mikill
hluti iðnaðarins, miklu meiri hluti heldur en
mann grunar að óathuguðu máli, nýtur náttúru-
legrar verndar, þ. e. stundar alls konar þjónustu
eða framleiðir vörur, sem í raun og veru er
ómögulegt að kaupa frá útlöndum. Mestu máli
skiptir þar byggingariðnaðurinn og allar frain-
kvæmdir honum skyldar. Einnig má nefna við-
gerðariðnaðinn, sem er geysilega umfangsmikill.
t öðru lagi verður að hafa í huga, að hin háa
skráning krónunnar hefur ekki aðeins áhrif á
þá atvinnuvegi, sem framleiða til útflutnings,
heldur hefur hún einnig áhrif á samkeppnisað-
stöðu þeirra atvinnuvega, sem framleiða fyrir
innanlandsmarkaðinn, þar sem hún veldur því,
að innfluttar vörur er tiltölulega ódýrari heldur
en ella mundi vera. Þetta vegur að sjálfsögðu
verulega upp á móti þeirri háu tollvernd, sem
ýmsar greinar iðnaðarins hafa notið nú um
skeið. Þar að auki hefur mikill hluti iðnaðar-
ins, þ. e. a. s. sá hlutinn, sem framleiðir fyrir út-
gerðina, umbúðagerð, skipasmíðar, veiðarfæra-
gerðir og þjónustuiðnaður alls konar, miklu erf-
iðari aðstæður núna heldur en hann mundi hafa,
ef samræmt væri verðlag innanlands og utan,
þar sem þær vörur, sem við hann keppa, eru
fluttar inn tolla- og álagalítið eða álagalaust.
Og það er áreiðanlegt, að þetta er einmitt iðn-
aður, sem við ættum að leggja mikla áherzlu á.
Hins vegar er því ekki að leyna, að það lítur
út fyrir, að óhjákvæmilegt sé fyrir Islendinga
að fara fram á undanþágu frá lækkun verndar-
tolla, a. m. k. um skeið, vegna iðngreina, sem
hætt er við, að fríverzlun hafi óhagstæðust
áhrif á. Þessar undanþágur væru til þess ætl-
aðar að gefa þessum iðngreinum tækifæri til
þess að gera framleiðsluna hagkvæmari. Eins
og þið vitið, eiga að líða 12—15 ár eftir til-
lögum, sem nú liggja fyrir, þar til tollalækkan-
irnar verða fullkomlega komnar til fram-
kvæmda, svo að þegar er gert ráð fyrir, að gefin
verði góður tími til aðlögunar. En ef undanþág-
ur eru gefnar, svo að sumar iðngreinar fái ef til
vill tvöfalt lengri tíma til aðlögunar, má telja
víst, að flestir mundu annaðhvort geta afskrif-
að til fulls það fjármagn, sem í þessum atvinnu-
greinum liggur, eða styrkt þær á þann veg, að
þær geti staðizt samkeppni. Jafnframt verður
að stefna að því að koma upp nýjum iðngrein-
um, sem geta tekið við því fjármagni og þeim
mannafla, sem losnar við það, að aðrar grein-
34
FRJÁLS VERZLUN