Frjáls verslun - 01.12.1958, Blaðsíða 36

Fiskurinn mikli
fyrr en á háflæðinu, ])á fékk ég fleiri. Og það fór
sem mig grunaði: lognið var komið. Um lágnætti
sá engan gára á vatninu nokkurs staðar, en það
lyftist og hné, eins og fvrir andardrætti í djúpinu,
varla eins og vatn lengur, heldur er sem blágul
málmþvnna þeki ósinn gervallan og undir henni
bifist lifandi vera, blíðlát og voldug í senn. Eg er
löngu hættur að renna fyrir fisk núna, en sit við
ána, einsamall með henni úti í nóttinni, sem er
nærri því björt.
Síðan líður og bíður, kannski heilt sumar, og
veiðitími þcss sumars er liðinn hjá og ég aftur
maður kyrrlátrar hugsunar yfir blaði og bók, unz
nýtt suinar fer að syngja í taugum mínum og æð
og fiskurinn mikli tekur að vaka í flji'iti drauma
minna, hvort sem ég vaki eða sef. Og ég er enn við
ána, niðri við ós, uppi við Álftavik, einhvers staðar
þar sem vatn glitrar og skín, með veiðistöngina og
pokann. Og þó það sé ekki alltaf veiði, þá er það
eitthvað samt. Einn daginn rekst ég á selkóp úti
á sandinum vestur með sjó, nokkurra vikna gamlan
kóp. Hann grætur og grætur af því hann hefur týnt
móður sinni og þorstinn kvelur hann hræðilega. Ég
tek hann upp og fleygi honum í sjóinn, en hann
grætur því ákafar og flýtir sér í dauðans ofboði
upp í sandinn á ný og bröltir til mín, leggur sönd-
ugan munninn á fót mér og lokar augunum. „Ég
get ekki yfirgefið þig svona,“ segi ég og tek hann
upp og ber hann heim til mín, set fvrir hann mjólk
og nýjan fisk. En hann vill þá einskis neyta, hann
er víst ekki vanur öðru en spenum móður sinnar,
og ])á hef ég ekki við hendina. Nei, ég verð að bera
hann niður í fjöruna á nýjan leik og biðja hann
vel að lifa. Ilann grét þá meira en nokkru sinni
fyrr, og reyndi að elta mig þegar ég yfirgaf hann.
Ég veit ekki hvað um hann varð, hef ekki séð hann
síðan, en ég gizka á að veiðibjallan hafi fundið
hann.
Já, veiðibjallan, vel á minnzt. Þegar hún sér
rauðmagann í skerjaþanginu, þá bítur hún í bak-
uggann á honum og stýrir honum á grunn, þar
stórir? Verðum við ekki að taka þessa áhættu
og ganga út í þetta ævintýri með þeim þjóð-
um, sem við eigum mesta samleið með? Þess-
ari spurningu þurfum við að vera viðbúnir að
svara áður en langt um líður.
rífur hún úr honum lungu og lifur og skilur svo
hræið eftir hamla börnunum til að bera það heim
og gefa mömmu sinni í soðið. Þetta og margt fleira
gerir veiðibjallan, sem hún amma mín sagði að hefði
himneskan anda og helvízka rödd, í mótsetningu
við álftina, sem hefði helvízkan anda og himneska
rödd. Eg hef aldrei getað sannprófað þessa kenn-
ingu, enda þó ég fyndi eitt sinn kornungan álftar-
unga við ána, móðurlausan, og sonur minn ellefu
ára tæki hann í barm sinn og bæri hann heim.
Við skírðum hann Hnoðra og byrjuðum að ala hann
upp. Það var frábær dægrastytting að sjá liann
lifa, livað hann stækkaði með degi hverjum, og sló
gulum lit á nef hans og tær.
En þetta endaði jafnsorglega og upphaf þess
var gleðilegt: Hundurinn Frakkur deyddi Iínoðra
eina nóttina og við fundum hann kaldan og stirðn-
aðan þegar dagur rann. Og rödd hans og andi þá
enn óráðin gáta sem leið burt í himininn með
morgundögginni, en börnin sátu eftir á jörðinni í
sorgum.
Þetta og ekki fleira um svaninn.
Um veiðibjölluna hef ég hins vegar enn þetta að
segja: Þegar hún kemur svífandi hátt í lofti utan úr
eyjunum, björt í fangi en á bakinu svört, þá skilst
mér það æ betur og betur, hún er yfirvald annarra
fugla við þessa á, jafnvel fiskanna líka. Ekki bcint
drottning, heldur yfirvald, og flýgur í umboði ein-
hverra máttarvalda, sem fáir vita deili á. Ég hcld
hún sé tilfinningalítil og ástríðulaus og hati ekki
þá sem hún eyðileggur, en hún gengur vægðarlaust
eftir því sem henni ber. Fuglarnir óttast hana og
virða, nema hvað lómurinn sendir henni tóninn,
og krían sem er í verkakvennafélagi og demokrat
og hcggur rauðu nefi sínu í allt.
Þessu og mörgu fleiru hefur mér gefizt tóm til að
kynnast á sumarför minni um strendur vatnanna
og á langdvölum mínum þar, — á hnotskógi eftir
fiskinum mikla. En hér kemur annars sagan um
hann, það er þarflaust að fresta henni lengur:
Eg hafði um fertugs-aldur ])egið að gjöf veiði-
stöng eina, níu feta langa, af norskri gerð, létta
sem fis og fjaðurmagnaða, og tók upp frá því að
renna fyrir fisk í ám og vötnum mér til skemmt-
unar, þó aldrei þaulsætinn við þá iðju fyrstu árin,
en lét önnur störf jafnan sitja í fyrirrúmi.
Þangað til kvöldið 9. júlí 195(i.
Ég er þar staddur við ána, sem heitir í Álfta-
viki, klukkan er átta að kvöldi, engin veiði. Ég
lnifði kastað færi mínu þrásinnis og ekki orðið var,
nú lagði ég stöngina frá mér á bakkann, lagðist
* _rv -f : - . - '5 . *
36
FRJÁLS VERZLUN