Frjáls verslun - 01.12.1961, Blaðsíða 34

hverjum þeim listum og menntum, er íslandi virð-
ist mest þörf vera.
3. gr.
Svo skal félagið öðru fremur virða þau vísindi,
er tilhlýða hugsjónum íslendinga, skulu þar með
taldar konstir, handyrðir og fleira annað, skal það
greinilega þekking gefa, bæði á því, sem miður er
í slikum efnum og hvernig það kunni með sem
minnstum starfa og fvrirhöfn, en mestum ábata
og nytsemd að færast til betrunar og leiðréttast í
öllum greinum.
4. gr.
Félagið skal og ástunda að fræða Islendinga á
þeim vísindum, sem dregin eru af nákvæmri athygli
náttúru skapaðra hluta, svo sem um þeirra sköpun
eigið ágæti og fagurleika, og hvað annað þar kann
til nytsemdar leiða og eru það þessir lærdómar:
1. Hin náttúrlega guðfræði.
2. Heimspeki önnur, hvar að lýtur siðfra:ði og fleiri
menntir.
3. Náttúruspeki og þekking allra dýra og kvikinda,
grasa, steina, vökva og annara hluta, þeirra cr
til lækninga séu, eður nokkurrar nytsemdar á
annan hátt.
4. Þær greinir af Mathematiea, sem almenningi er
mest nytsemi að bera nokkurt skyn á.
5. Snjöll vísindi, prúðleg rit og orðalög, bæði í skáld-
mælum og lausri ræðu.
5. gr.
Einnig skal félagið geyma og varðveita norræna
tungu, sem fagurt aðalmál, er langa æfi talað hefur
verið á Norðurlöndum, en viðleitast að hreinsa
hana frá útlendum orðum og talsháttum, er nú
taka henni að spilla.
Þetta er sýnishorn af hinum mikla lagabálk fé-
lagsins.
Árið 1787 er svo bætt við lögin 8 greinum og er
Magnús Stephensen þá orðinn gjaldkeri félagsins,
og var það upp frá því. Tveim árum síðar, eða
1781, kemur út fyrsta bindi af ritum félagsins, sem
kom svo út í 15 ár. Og þrátt fyrir hinn upphaflega
víðtæka tilgang þess, bera ritin það ineð sér, að
hið nytsama tekur mest rúm þeirra.
Engin nöfn standa undir ritgerðunuin, en vitað
er að Jón Eiríksson hefur skrifað þessar:
Um saltgerð. Hvalaveiði. Marsvínarckstur. Veiði
Magnús Kjaran
og verkun á laxi og síld, og Að fá drukknaða og
helfrosna til lífs á ný.
Ólafur Ólafsson þessar:
Um lagvað. Um fuglaveiðina við Drangey. Um
laxveiðar við Iíellufoss. Um nokkrar límtegundir.
Um ljádengslu. Um pottöskusuðu og um matartil-
búning.
í ritunum er fjöldi af töflum og teikningum til
skýringar cfninu. Eru þau öll hin merkilegustu.
Minnisverð tíðindi Magnúsar Stephensen, koma
út í Leirárgörðum 1796—1802. Þau eiga það sam-
eiginlegt við Sagnablöðin og litla Skírni, að þau
gefa sig ekki að öðru en fréttum og þeim helzt er-
lendum.
Frá því Minnisverð tíðindi hætta að koma út
árið 1802 og þar til Klausturpósturinn kemur út
árið 1818 er einasta tímabilið á 19. öld, sem ekkert
tímarit kemur út á íslandi.
Kvöldvölcur Hannesar Finnssonar biskups, Vina-
gleði og Gaman og alvara Magnúsar Stephensen
voru ekki venjuleg tímarit, þótt tilgangurinn væri
sá sami. „Kvöldvökurnar eru góð og skemmtileg
bók og einkanlega hentug fyrir börn, ef þau gætu
varað sig á dönskunni,“ segja Fjölnismenn.
Klausturpósturinn
Árið 1818 byrjar Magnús Stephensen að gefa út
Klausturpóstinn. Er fyrsti árgangur hans prentaður
á Beitistöðum, en hinir átta í Viðeyjarklaustri.
Klausturpósturinn er að sumu leyti eins og nú-
30
FRJÁLS VERZLUN