Frjáls verslun - 01.12.1961, Blaðsíða 46

Þórkell hét, og léti hann fara nauðugan með sér
að taka hundinn Sám, og færi hann einn heim á
bæinn. Fóru þeir síðan austur að Hlíðarenda, en
sendu menn að fara eftir Þórkatli. Þeir tóku hann
höndum og gerðu honum tvo kosti, að þeir skvldu
drepa hann, ella skyldi hann taka hundinn. En
hann kjöri heldur að leysa líf sitt og fór með þeim.
Traðir voru fyrir ofan garðinn að Hlíðarenda, og
námu þeir þar staðar með flokkinn. Þórkell búandi
gekk heim á bæinn, og lá rakkinn á húsum uppi,
og teygir hann rakkann á braut í geilarnar með
sér. t því sér hundurinn, að þar eru menn fyrir
og hleypur hann á Þórkel upp og grípur nárann
og rifur þar á hol. Onundur í Tröllaskógi hjó með
öxi í höfuð hundinum, svo að allt kom í heilann.
Hundurinn kvað við hátt, svo að það þótti með
ódæmum miklum vera, og féll hann dauður niður.
Gunnar vaknaði í skálanum og mælti: „Sárt ert þú
leikinn, Sámur fóstri, og búið svo sé til ætlað, að
skammt skyldi okkar í meðal.“
Um tryggð hunda eru margar sögur, gamlar og
nýjar. Grímur Thomsen skáld á Bessastöðum var
mikill vinur hunda og hesta. TTann segir svo í grein,
sem hann skrifaði í Dýravininn:
„Hundar eru auðsjáanlega ætlaðir af forsjóninni
manninum til fylgdar og skemmtunar. Er maður
því einn á ferð, þó maður sé ríðandi, en enginn er
einn á ferð, sem hundur fylgir. . . . Trúrri vin en
góðan hund á enginn, og skal ég af öllum sögum.
sem ég hef um hunda heyrt, taka þessa fram:
Unglingsmaður nokkur ógiftur átti uppáhalds-
hund. Svo kvongaðist maðurinn, en konunni þótti
óþrif' að seppa, amaðist við honum og fékk mann
sinn loks til að farga honum. Maðurinn bjó hjá
stöðuvatni og tekur eitt sinn hundinn með sér í
bát, sem hann átti, rær út á vatnið og varpar hund-
inum útbyrðis. Seppi leitar aftur upp í bátinn, en
eigandinn lýstur við honum með árinni til þess að
vcrja honum að komast upp í bátinn, en hallar sér
einu sinni út í annað borðið svo óvarlega, að kæn-
unni hvolfir og maðurinn fellur útbyrðis. Hvað
skeður? Rakkinn grípur manninn, svndir með hann
í land og bjargar svo lífi hans. Ekki var hefndar-
girnin.“
Eins og menn muna orti Grímur kvæðið Rakki.
Það er um íslenzkan hund, sem eins og Vígi Ól-
afs Tryggvasonar svelti sig til dauðs af sorg út
af missi herra síns, og sá atburður, sem í kvæðinu
er frá sagt, er enginn uppspuni. Hann gerðist á
Austurlandi fyrir réttum níutíu og tveimur árum.
Þó kvæðið sé flestum kunnugt, þykir mér hlýða
að birta það hér, enda er það stutt:
„Sá er nú meir en trúr og tryggur
með trýnið svart og augun blá,
fram á sínar lappir liggur
líki bóndans hjá.
Hvorki vott né þurrt hann þiggur,
þungt er í skapi, vot er brá,
en fram á sínar lappir liggur
líki bóndans hjá.
Ef nokkur líkið snertir styggur
stinna sýnir hann jaxla þá,
og fram á sínar lappir liggur
líki bóndans hjá.
Til dauðans er hann dapur og hryggur,
dregst ei burt frá köldum ná,
og hungurmorða loks hann liggur
líki bóndans hjá.“
Ótaldar eru sögurnar af því, að hundar hafi
bjargað mönnum með fylgd sinni í vondum veðr-
unr, og vil ég segja hér eina, sem er allsérstæð.
Hana skrifaði Pétur Eggerz, sonur séra Friðriks
Eggerz og faðir Sigurðar ráðherra og þeirra syst-
kina. Sagan mun hafa geymzt í Skarðsætt, en hún
segir, að eitt sinn, þá er Eggert Bjarnason hinn
ríki bjó á Skarði, fyrir um tveimur öldum, var það
einu sinni, að hann hreppti blindbyl á skarðinu
milli Búðardals og Skarðs, og þrátt fyrir j>að, ]>ótt
Eggert væri leiðinni þaulkunnugur, lenti hann ofan
um snjóloft, og var þar svo djúpt undir og bratt
upp, að hann gat ekki komizt upp brattann af
sjálfsdáðum. Hundur hans fór j)á heim að Skarði,
sníkti þar roð og ruður og hvarf síðan síðan aftur
út í bylinn, og þetta gerði hann aftur og aftur í
Jjrjá sólarhringa, unz hann var loks eltur. Þá fannst
Eggert bóndi, en honurn hafði hundurinn fært það,
sem í hann var fleygt, og þannig haldið í honum
ckki aðeins líkamsjjrótti, heldur einnig voninni um
björg. Þegar Eggert var heim kominn, lét hann
sjóða vænt hangiketskrof handa hundinum.
Fyrir aldamótin síðustu var uppi sú tízka erlendis
og jafnvel hér á landi meðal menntamanna, sem
voru eða að minnsta kosti teljast vildu róttækir, að
láta sér finnast fátt um tryggð, vinfesti og hús-
bóndahollustu hunda. Var næstum eins og slíkir
42
FUJÁUS VERZLUN