Frjáls verslun - 01.03.1969, Qupperneq 58

50
FRJALS VERZLUN
frá
ritsf;jórn
VILL VERKALÝÐSHREYFINGIN
DREPA VERZLUNINA?
Islenzku einkaframtaki er nú svo þröngur
stakkur sniðinn, að bezt reknu fyrirtæki lands-
ins eru rekin á þann hátt, að þau stórtapa, eða
í bezta falli rétt bera sig.
Þessi þróun er ískyggileg, þar sem öfiugur
atvinnurekstur er eina tryggingin fyrir atvinnu-
öryggi og velmegun almennings. Orsakar þess-
arar þróunar er að leyta í þeirri aðstöðu, sem
einkaframtakinu er gert að búa við. Á síðast-
liðnum árum hefur verið vegið svo að atvinnu-
rekstri, hvort sem er í byggingariðnaði, verzlun
eða öðrum atvinnugreinum, að ekki verðurleng-
ur við unað. Fjármagn fyrirtækja hefur og ver-
ið stórlega skert með því að leyfa þeim ekki að
selja vörur á endurkaupsverði og með því að
lögskipa þau til að dreyfa vörum undir kostn-
aðarverði. Þetta þýðir einfaldlega, að fyrirtæk-
in verða févana og að þau verða rekin með
rekstrai’halla og þess vegna enn báðari lána-
stofnunum, sem eru flestar pólitískar og ófær-
ar um að veita nauðsynlega fyrirgreiðslu. Eitt
dæmi um það er vélin, sem fundin er upp á
Reykjalundi, og sem getur gefið milljónir í
aðra hönd. Okkur er ekki kunnugt um, hversu
fast uppfinningamaðurinn leitaði nauðsynlegra
lána hérlendis, en endirinn var sá, að uppfinn-
ingin fór út fyrir landsteinana og þar kepptust
bankarnir við að veita fyrirgreiðslu.
Viðskiptamálaráðherra hefur oft bent á, að
verðlagsákvæðin væru ekki bezta verðlagseftir-
litið. Margir aðrir hafa tekið í sama streng, en
þrátt fyrir það er haldið því kerfi í verðlags-
málum, sem stórskaðar viðskiptalíf landsmanna
og um leið hagsmuni allra neytenda. Hagsmun-
ir neytenda og hagsmunir verzlunarinnar eru
í rauninni einn og sami hluturinn og það er
bæði furðulegt og gremjulegt, að mikill hluti
almennings skuli emi líta verzlunina sömu aug-
um og litið var á einokunarverzlunina á sínum
tíma.
I sjónvarpsþætti fyrir skömrnu benti Sigurð-
ur Magnússon, frámkvæmdastjóri Kaupmauna-
samtakanna, á þá staðreynd, að íslenzk verzlun
getur alls ekki þrifist eins og nú er að henni
húið. Hann sýndi nokkur einföld dæmi máli
sínu til sönnunar. Með honum var Jón Sigurðs-
son, sem lengi hefur átt sæli í verðlagsnefnd,
og lians viðhrögð voru þau, að hann taldi hlut
verzlunarinnar allt of mikinn. Þegar foi’ystu-
menn verkalýðshreyfingarinnar eru svona skiln-
ingssljóir, er varla við góðu að búast frá þeirn,
sem fylgjast minna með málum, og mynda
skoðanir sinar í samræmi við það, sem menn
eins og Jón Sigui’ðsson segja þeim.
Það hlýtur að vera krafa þeirra, sem lagt
hafa fjármuni sína og stai’fsorku í að efla is-
lenzkt einkaframtak, og þá um leið íslenzkt
þjóðfélag, að þessum málum verði hreytt til
hatnaðar. Ellegar lamast fyrirtækin gersam-
lega, og ef möi'g þeirra hverfa, er liætt við, að
allur almenningur fái að vita á fremur óþægi-
legan hátt, hvaða þý’ðingu þau höfðu. Ástandið
í atvinnumálum er ekki gotl, og atvinnuleysinu
verður að útrýma. Það verður ekki gert nema
á þann hátt að gefa íslenzku einkaframtaki
möguleika á að starfa á eðlilegum og lxeil-
hrigðum grundvelli.