Frjáls verslun - 01.08.1969, Blaðsíða 43

FRJÁLB VERZLUN
'43
VERKFÖLL
EKKI ER ALLT MEÐ FELLDU
í BRETLANDI
• Fyrir tveimur árum keypti bandaríska Chrysler-fyrirtœkiS
meirihlutann í brezku Rootes-bílaverksmiðjunum. Rootes var
fjölskyldufyrirtœki og á margan hátt dœmigert fyrir hið staðn-
aða brezka efnahagskerfi.
• Chrysler tókst að sigrast á mörgum þeim vandamálum, sem
hrjáðu Rootes. Ennþá eru þó mörg ljón á veginum. Þeirra ill-
vígast er sú verkalýðspólitík, sem Wilson og stjórn hans
reyndu að takast á við, með setningu nýrrar vinnulöggjafar.
Sú tilraun fór út um þúfur.
• Hér segir frá nokkrum algengum vandamálum brezks iðnaðar
og furðulegu verkfalli, sem lamaði starfsemi Rootes í maí s.L
HJÓL OG VERKFALL
Loksins hafði tekið að rofa smá-
vegis til fyrir hinu brezka dóttur-
fyrirtæki Chryslers. Rootes-verk-
smiðjurnar voru byrjaðar að skila
ágóða — að vísu örlitlum, en samt
sem áður ákaflega hughreystandi
eftir þrjú ár vonbrigða og tap-
rekstrar. En kálið er ekki sopið
þótt í ausuna sé komið. Ólánið
elti Chrysler; 900 verkamenn í
hinum nýtízkulegu verksmiðjum,
nærri Glasgow á Skotlandi, lögðu
niður vinnu. Til viðbótar olli verk-
fallið síðan vinnustöðvun hjá 2.
800 manns. Framleiðslutapið varð
1.000 bifreiðar á viku.
Orsök þessarar vinnudeilu líkt-
ist einna helzt þeirri, sem brezki
gamanleikarinn Peter Sellers gerði
fræga í kvikmyndinni „Allt í lagi
Jack“. Hrakfallakómedía Rootcs
hófst með því, að fyrirtækið afréð
að koma fyrir hjólum á bökkum,
sem notaðir eru undir mælaborð.
Hingað til hafði sá, er hlóð bakka,
þurft að bíða eftir því, að lyftari
flytti bakkana úr stað, áður en
tekið var til við nýjan. Nú myndi
þeim sama kleift að ýta bakkan-
um með handafli inn í hliðargang
og byrja strax á þeim næsta.
William E. Rootes, fyrrverandi
framkvæmdastjóri. Óreiða, fyrir-
hyggjuleysi og stífni yfirvalda
kom fjölskyldufyrirtækinu á kald-
an klaka. Rootes lézt arið, sem
Chrysler keypti upp fyrirtækið.
Tímasparnaður? Jú, vissulega,
en það skipti litlu máli. Starfs-
mennirnir, sem hlaða bakkana eru
félagar í Sameinaða málmiðnaðar-
sambandinu. Einn þeirra, trúnað-
armaður Sambandsins, harðneit-
aði að hreyfa sinn bakka. Ástæð-
una sagði hann þá, að bakkinn
væri nú á hjólum og því í verka-
hring félaga úr Sambandi flutri-
ingaverkamanna að ýta honum
frá! Manni þessum var sagt upp
starfi, en það kostaði samúðar-
verkfall verkamannanna níu
hundruð. Afleiðingin af verkfall-
inu varð sú, að öll vinna stöðvaðist
hjá 800 verkamönnum í yfirbygg-
ingarsmiðjunni og hjá 2000 verka-
mönnum, sem unnu að samsetn-
ingum.
Rootes-fyrirtækið er sannarlega
verðugt viðfangsefni þeirra, sem
vilja kynna sér vandkvæði brezks
efnahagslífs. Þegar Chrysler tók
við rekstrinum fyrir tveim árurn,
riðaði Rootes á barmi gjaldþrots.
Ekki var þvergirðingshætti verka-
lýðsfélaga einum um að kenna.
Stjórn fyrirtækisins og ríkisstjórn
jafnaðarmanna höfðu lagt fram
sitt að mörkum til ófarnaðarins.