Frjáls verslun - 01.08.1969, Blaðsíða 15

FRJÁLS VERZLUN
,15
OTTO SCHOPKA:
STAÐA SKIPASMfDAiDNADARINS
Þjóðhagslega mikilvœgt að tryggja skipasmiðjum nœgileg
verkefni og nýta framleiðslugetu þeirra.
MIKIL UPPBYGGING.
Á undanförnum árum hefur
farið fram mikil uppbygging í
skipasmíðaiðnaðinum hér á
landi og er nú svo komið, að
innlendar skipasmiðjur hafa
tæknilegt bolmagn til þess að
annast endurnýjun og aukn-
ingu alls fiskiskipastóls lands-
manna og geta enn fremur
smíðað lítil vöruflutninga- og
farþegaskip. Hér á landi er
eðlilega stór markaður fyrir
fiskiskip af öllum tegundum,
en af ýmsum orsökum hefur
eftirspurn eftir skipum verið
háð miklum sveiflum. Af því
hefur leitt, að afkastageta
skipasmiðjanna hefur ekki
nýtzt sem skyldi að undan-
förnu, og hefur það valdið þeim
erfiðleikum. Því hafa samtök
skipasmiðjanna beitt sér fyrir
því, að greitt verði fyrir smiðj-
unum um smíði skipa, án þess
að samningur sé þegar fyrir
hendi við væntanlegan kaup-
anda.
SEINVIRKT LÁNAKERFI.
Seinni hluta vetrar og nú í
vor fór að gæta vaxandi eftir-
spurnar eftir litlum fiskiskip-
um, tréskipum 16-50 tonna, og
stálskipum 50-105 tonna. Þær
skipasmiðjur, sem eingöngu
fást við smíði tréskipa, hafa
næg verkefni, sem líklega
munu endast þeim fram á
næsta vor. Hins vegar hefur
gengið öllu verr hjá stálskipa-
smiðjunum að tryggja sam-
felld verkefni og viðunandi af-
kastanýtingu. Megin orsökin
fyrir því er seinvirkt lánakerfi,
en venjulega líða margir mán-
uðir, frá því að smíðasamning-
ur er gerður, þangað til viðeig-
andi lánastofnanir hafa veitt
samþykki sitt til að veita ián
til smíðanna. Þannig hafa 4
skipasmiðjur, sem hafa haft
undirritaða smíðasamninga,
verið mjög verkefnalitlar í allt
sumar, meðan beðið hefur ver-
ið eftir vilyrði um fjárhagslega
fyrirgreiðslu frá þeim lána-
stofnunum, sem málin varða.
Þetta, drátturinn á fjárhags-
legri fyrirgreiðslu, er megin-
vandamál skipasmiðjanna í
dag. Auðvitað liggur ljóst fyr-
ir, að orsök þessarar tregðu í
lánakerfinu er fyrst og frernst
fjármagnsskortur þeirra lána-
stofnana, sem hafa því hlut-
verki að gegna að lána til
skipasmíða. Þessi fjármagns-
skortur á að sumu leyti rætur
sínar að rekja til þeirra miklu
skipakaupa, sem fram fóru á
árunum 1963-1967, en þau skip
voru seld með erlendum lánum
til tiltölulega skamms tíma,
sem Fiskveiðasjóður yfirtók og
veitti í stað þeirra lán til lengri
tíma. Núna og á næstu árum
fer því nokkur hluti af ráðstöf-
unarfé Fiskveiðasjóðs til þess
að greiða niður þessi erlendu
lán og skei’ðir því útlángetu
sjóðsins á innlendum markaði.
ERLENI) LÁN.
Með tilliti til þess, að end-
urnýjun og aukning fiskiflot-
ans á undanförnum árum hefur
verið fjármögnuð að miklu
leyti með ei’lendum lánum,
hefur verið talið nauðsynlegt
að halda slíkri fjármögnun á-
fram, a. m. k. að einhverju
marki, enda er innlendur lána-
markaður mjög þröngur og
ekki þess umkominn að taka
að fullu við fjármögnun þeirra
skipasmiða, sem nauðsynlegor
eru í náinni framtíð. Hefur því
Fiskveiðasjóður ákveðið, að
lána ekki til smíða skipa, sem
eru stærri en 75 tonn, nema
skipasmiðjurnar taki erlend ’án
fyrir efni, vélum og tæknibún-
aði og fjármagni þannig hluta
af kostnaðarverði skipanna
með erlendum lántökum til 5-7
ára. Samtök skipasmiðjanna
telja þó eðlilegra, að Fiskveiða-
sjóður taki erlent lán, sem
verði varið til kaupa á efni,
vélum og tækjum, enda hljóta
slík lánsviðskipti, sem Fisk-
veiðasjóður setur að skilyrei
fyrir lánveitingum sínum að
leiða til hærra verðs á efni,
vélum og tækjum og gera þann-
ig skipin dýrari en ella.
SAMEIGINLEG INNKAUP.
Eins og kunnugt er, ákvað
Atvinnumálanefnd ríkisins að
verja 50 millj. kr. til lána til
skipasmíða innanlands og er
ætlunin að fjármagni þessu
verði m. a. varið til lána ul
skipa, sem ekki hafa verið seld,
þegar smíði þeirra hefst. Iðn-
aðarmálaráðuneytið hefur gert
áætlun um skiþasmíðar og fjár-
mögnun þeirra á næstu 2 ár-
um og er þar m. a. gert ráð fyr-
ir að skipasmiðjurnar taki er-
lend lán til kaupa á efni og
vélum. Ef tryggt væri nægi-
legt fjármagn að öðru leyti
þannig að fyrirsjáanlegt væri,
að unnt væri að smíða þau
skip, sem áætlunin gerir ráð
fyrir á eðlilegum tíma, væri
hugsanlegt fyrir skipasmiðj-
urnar að sameinast um að leita
tilboða í efni, vélar og tæki
og gera kaupin þar sem hag-
stæðast verð og lánakjör byð-
ust. Við slík skilyrði væri eðií-
legt að skipasmiðjurnar önnuð-
ust þessar erlendu lántökur og