Frjáls verslun - 01.08.1969, Blaðsíða 17

FRJALS VERZLUN
17
gætu sennilega náð viðunandl
skilmálum ef um veruleg inn-
kaup væri að ræða. Slík sam-
eiginleg innkaup eru þó óhugs-
andi nema tryggt sé, að smiði
skipanna getið gengið með eð!i-
legum hraða og dragist ekki á
langinn vegna dráttar á fjár-
hagslegri fyrirgreiðslu frá öðr-
um aðilum.
SKUTTOGARAR.
Um þessar mundir er verið
að leita óformlegra tilboða í
smíði skuttogara, en víða er
mikill hugur í mönnum að íá
slíka togara. Enginn vafi er á
því, að innlendar skipasmiðj-
ur hafa tæknilega getu til að
smíða þessa togara og ætti að
kosta kapps um að fá þe:m
þessi verkefni. Það getur varla
verið mikill munur fyrir stööu
þjóðarbúsins út á við, hvort
tekin eru lári erlendis til þess
að fjármagna smíði skuttogar-
anna hér innanlands eða hvo.’t
skuttogararnir verða smíðaðir
erlendis og kostnaðarverð
þeirra allt tekið að láni. En
það skiptir afarmiklu fyrir at-
vinnuástandið hér innanlands
og afkomumöguleika skipa-
smiðjanna hvort skuttogararn-
ir verða byggðir hér eða er-
lendis.
ERLENDIR MARKAÐIR.
En ástæðulaust er fyrir
skipasmiðjurnar að einblína á
innlenda markaðinn. Vafalaur.t
bíða miklir möguleikar ónýtt-
ir á sviði útflutnings fiskiskipa
Margt mælir með því, að is
lenzk fiskiskip geti orðið sam-
keppnisfær og eftirsótt á al
þjóðamarkaði. Hér á landi er
til staðar tæknikunnátta og
verkmenning á sviði fiskveiða,
sem hefur gert íslenzka fiski-
menn að þeim afkastamestu í
víðri veröld. Sú staðreynd get-
ur áreiðanlega verið mikils
virði þegar farið verður að
bjóða íslenzk fiskiskip til sölu
á erlendum mörkuðum.
GÓÐ SAMKEPPNIS-
STAÐA.
Fyrir skömmu fólu samtök
skipasmiðjanna bandarísku fyr-
irtæki að athuga möguleika á
sölu fiskiskipa í þróunarlönd-
unum, en þar er víða mikili
áhugi fyrir verulegri aukningu
fiskveiða og að því ekki ólik-
legt að hægt sé að selja is-
lenzk fiskiskip. Ennþá er of
snemmt að sjá nokkuð um ár-
angur þessarar athugunar, en
hinu er ekki heldur að leyr.a,
að mikil og vaxandi samkeppni
er á alþjóðlegum skipamarkaði
Nýlega ákváðu helztu skipa-
smíðaþjóðir innan OECD að
setja reglur í þeim tilgangi að
draga úr óheppilegri sam-
keppni á sviði skipasmíða.
Fjalla þær reglur um lág-
marksútborgun, 20% af kaup-
verði, hámarkslánstíma, 8 ár og
lágmarksvexti, 6% p. a. af lán-
um. Skipasmíðaiðnaður OECL'-
landanna var í talsverðri lægð
á undanförnum árum, sem
leiddi til harðnandi samkeppni
og vaxandi ríkisstuðnings við
skipasmiðjurnar í ýmsurn
myndum, m. a. útvegun lána
með mjög lágum vöxtum og
jafnvel beinna verðuppbóta.
Augljóst var að slíkur ríkis-
stuðningur var að leiða til öng-
þveitis og varð því samkorru-
lag um framangreindar regiur
og ákveðið að færa allan opin-
beran stuðning í eðlilegt horf.
íslenzkar skipasmiðjur hafa þó
góða samkeppnisaðstöðu að
tvennu leyti, annars vegar er
vinnulaunakostnaður hér á
landi talsvert lægri en í öðrum
OECD-löndum, en sá kostnað-
arliður er afar þýðingarmikill
í skipasmíðaiðnaði, hins vegar
hafa skipasmiðjurnar mögu-
leika á að bjóða til sölu ár-
angur af reynslu íslenzkra fiski-
manna, þ. e. a. s. margs kon-
ar tækniútbúnað, sem hefur
verið þróaður með tilliti til
þeirrar reynslu, sem af honum
hefur fengizt við notkun um
borð í íslenzkum fiskiskipum.
RANNSÓKNARSTOFNUN.
Síðarnefnda atriðið minnir
raunar á nauðsyn þess, að hér
sé komið upp tæknilegri rann-
sóknarstofnun þar sem sem
kerfisbundið og stöðugt sé leit-
að að hagkvæmum lausnum
ýmissa vandamála er varða
smíði og rekstur skipa og hag-
nýtingu veiðarfæra. Segja má,
að tæknideild Fiskifélags ís-
lands sé vísir að slíkri stofn-
un en mikil nauðsyn er að
stórefla þá starfsemi sem þar
fer fram, því að enn sem kom-
ið er, er sú stofnun þess mjög
vanbúin að leysa af hendi það
viðamikla hlutverk, sem henn-
ar bíður. Slík tæknileg rann-
sóknarstofnun gæti orðið skipa-
smíðaiðnaðinum og öllum
sjávarútveginum veruleg lyfti-
stöng.
I stuttu máli má segja að
staða skipasmíðaiðnaðarins sé
þannig í dag:
Hér eru til tæknilega vel
búnar skipasmiðjur með þjáif-
aðan mannafla, sem geta annað
smíði 2500-3000 rúmlesta skipa-
stól á ári.
Hér á landi er stór mark-
aður fyrir skip af ýmsum
stærðum og gerðum. Þennan
markað gætu íslenzku skipa-
smiðjurnar hagnýtt, ef tryggt
væri nægilegt fjármagn til
skipasmíða.
Margt bendir til þess að ís-
lenzkar skipasmiðjur geti ver-
ið samkeppnisfærari á alþjóða-
markaði, einkum varðandi
smíði fiskiskipa.
Hér þarf að koma á fót
tæknilegri rannsóknarstofnun
til að leysa margvísleg vanda-
mál varðandi smíði og rekstur
skipa og hagnýtingu veiðar-
færa.
Nú starfa um 800 manns að
skipasmíðum og skipaviðgerð-
um. Með betri afkastanýtingu
þeirra skipasmiðja sem nú þeg-
ar eru til í landinu og án frek-
ari fjárfestingar sem nokkru
nemur, mætti auka mannafla
skipasmiðjanna verulega.
Allt bendir því til þess að
það sé þjóðhagslega séð mjög
mikilsvert að tryggja skipa-
smiðjunum nægileg verkefni og
nýta þá framleiðslugetu, sem
þær búa yfir.