Frjáls verslun - 01.07.1970, Side 17

FRJALS VERZLUN
15
ur komst að þeirri niðurstöðu,
að þar sem orðið fiskimjöl væri
almennt vöruheiti og firma-
nafnið Fiskimjöl h.f. hefði ekki
í sér fólgin nægileg sérkenni,
þá væri ekki hægt að taka
kröfu Fiskimjöls hf. til greina.
Þegar um sérheiti er að ræða,
horfir málið talsvert öðru vísi
við, hvað réttarvernd firma
snertir. Má þar geta Hæstarétt-
ardóms frá árinu 1948, þar sem
málavextir voru þannig:
H.f. Leiftur í Reykjavík var
skráð í firmaskrá árið 1939,
Árið 1948 var stofnað í Ólafs-
firði hlutafélag, er einnig var
nefnt h.f. Leiftur. H. f. Leiftur
í Reykjavík krafðist þess þá í
dómsmáli gegn Leiftri í Ólafs-
íirði, að síðarnefndu félagi væri
dæmt óheimilt að bera nafnið
Leiftur. Hæstiréttur tók þessa
kröfu til greina á þeim grund-
velli, að H.f. Leiftur í Reykja-
vík hefði öðlazt lögverndaðan
rétt til nafnsins gagnvart hinu
stefnda félagi.
Þessi niðurstaða Hæstaréttar
var mjög athyglisverð og virð-
ist einmitt gefa glöggt til
kynna, hvernig nafni firma
þurfi að vera háttað til þess,
að það njóti réttarverndar. Þá
kom sú skoðun jafnframt fram
í þessum dómi, að ekki sé rétt
að takmarka firmaverndina við
kaupstað eða hrepp, eins og
firmalögin þó gera.
„ESJU’-MÁLIÐ
Einmitt um þessar mundir
er mjög athyglisvert mál af
þessu tagi rekið fyrir dómi í
Reykjavík. Það er mál Kex-
verksmiðjunnar Esju h.f. gegn
Hótel Esju, en þetta hótel er
sem kunnugt er, nýtekið til
starfa og því stutt síðan heiti
þess var skráð í firmaskrá
Reykjavíkur. Kexverksmiðjan
Esja h.f. er hins vegar miklu
eldra fyrirtæki og telur sig eiga
lögverndaðan rétt til firma-
nafnsins „Esja” með skráningu
þess á sínum tíma. Hefur kex-
verksmiðjan höfðað mál gegn
Hótel Esju og krafizt þess, að
hótelinu verði dæmt óheimilt
að bera nafnið „Esja”. Hér
verður að sjálfsögðu enginn úr-
slitadómur lagður á þetta for-
vitnilega dómsmál, en miðað
við fyrri niðurstöður Hæsta-
réttar í svipuðum málum, virð-
ist sem Kexverksmiðjan Esja
hafi réttinn sín megin og ætti
að vinna málið, fyrst og fremst
á þeirri forsendu, að þar sé um
sérheiti að ræða og lög banni
öðrum, sem ekki hafi rétt til
þessa nafns, að nota það.
VELJIÐ RÉTT NÖFN
Einn helzti tilgangur firmans
samkv. framansögðu er sá að
sérgreina firmað í viðskiptum.
Einkaréttur firmaeigandans til
firmans byggist því að miklu
leyti á hæfileikum nafnsins í
þessu skyni. Það er því mjög
þýðingarmikið við stofnun
hvers firma, að því sé í upp-
hafi valið nafn, sem til þess er
fallið að aðgreina firmað í við-
skiptum manna á meðal. Þetta
er atriði, sem margir athuga
ekki nógu vel og velja því
firmum sínum nöfn, sem valdið
geta örðugleikum síðar meir, t.
d. fela í sér annað hvort almenn
vöruheiti eða tegund atvinnunn-
ar eingöngu. Má þar nefna
firmanöfn eins og Gluggar h.f.,
Teppi h.f., Stál h. f. o. s. frv. eða
firmaheiti eins og t. d. Sand-
flutningar, Matvælageymslan,
Prjónles o. s. frv. Allt eru þetta
nöfn, sem varla geta talizt fela í
sér nægileg sérkenni til þess að
öðlast megi einkarétt á þessum
firmum gagnvart öðrum, sem
sams konar vörur vilja selja eða
sams konar þjónustu vilja
bjóða.
Þrátt íyrir það að slík firma-
nöfn sem þessi muni ekki njóta
lagaverndar á einkarétti til
þessara nafna, þá munu þeir
vera mjög margir, sem sækj-
ast einmitt eftir að skrá firmu
sín með slíkum nöfnum. Þar
sem firmalögin sjálf banna ekki
skráningu þessara eða þvílíkra
nafna, þá hefur því reyndin
orðið sú, að árlega eru skráð
slík firmanöfn hér, sem svo
ekki duga, þegar á reynir. Á-
stæðan fyrir þeirri ásókn, sem
í nöfn þessi er, er að sjálfsögðu
sú, að menn telja, að heppilegt
sé í því skyni að ná í viðskipti
að geta gefið til kynna á ein-
hvern hátt, hvaða vörur fii-m-
að verzlar með eða hvaða starf-
semi um er að ræða. Þessi á-
lyktun kann vel að vera rétt og
það kann að geta skipt miklu
máli að láta firmanafn gefa á-
kveðna vísbendingu til þeirrar
vöru, sem firmað selur eða til
þeirrar þjónustu, sem það býð-
ur upp á. Þetta er og fullkom-
lega löglegt, en þess ber þá að
gæta að til þess að geta öðlazt
einkarétt til nafnsins, verður
að bæta við einhverju orði, sem
hefur þann hæfileika að sér-
greina firmað á einhvern hátt,
auk þess sem það kann að geta
þjónað tilganginum líka. Hér
má taka sem dæmi firmu eins
og Brjóstsykursgerðin Nói h.f.
og Vélsmiðjan Héðinn h.f., sem
bæði virðast hafa nægileg sár-
kenni í sér fólgin, en hefðu ekki
haft það, ef þau hefðu aðeins
verið kölluð „Brjóstsykursgerð-
in“ h. f. eða ,,Vélsmiðjan“ h.f.