Frjáls verslun - 01.01.1972, Blaðsíða 18

iofabrikk A/S. Félögin hafa að-
alstöðvar sinar á fimm mismun-
andi stöðum í landinu, og þau
hafa þess vegna átt þátt í að
dreifa áhuganum á hlutabréfa-
kaupum um landið.
HVERS VEGNA ALMENN-
INGSHLUTAFÉLAG?
Hver er orsök þess, að norsk
fjölskylduhlutafélög verða al-
menningshlutaf élög ?
Orsökin er aukin samkeppni
og þörf fyrirtækja fyrir aukið
eigið fé. Mikið eigið fé þýðir
aukið öryggi fyrir félagið og
starfsfólk þess. skapar betri
möguleika á að gera hagkvæm
innkaup og veita lán, bætir sam-
keppnishæfni þess og skapar þá
tilfinningu, að menn séu hús-
bændur á sínu eigin heimili.
Þetta er mikilvægt nú á tím-
um, þegar atvinnulífið verður
sífellt alþjóðlegra. í samkeppni
við fyrirtæki í öðrum löndum
mundu norsk fyrirtæki, sem
lítið eigið fé hefðu, standa illa
að vígi. Könnun frá áramótum
1969—70 leiðir í ljós, að norsk
íyrirtæki með fleiri en 1000
starfsmenn, hafa að meðaltali
um það bil 21% eigið fé og af-
ganginn lánsfé. Þetta er miklu
minna eigið fé en í flestum öðr-
um ríkjum.
Þegar fjölskyldufyrirtæki
verður almenningshlutafélag
opnast það um leið fyrir sam-
einingu. Ástæða er til að ætla,
að miklu fleiri norsk félög muni
sameinast á komandi árum, því
að samkeppnisaðstæður nú á
tímum eru stórum félögum í vil.
Breytingin í almennings-
hlutafélög stuðlar enn fremur
að því að skapa meiri hrein-
skilni í atvinnulífinu, en það er
í samræmi við núverandi um-
ræður um atvinnulýðræði.
Fyrir þann, sem festir fé í
hlutabréfakaupum, veitir þetta
tækifæri til að kaupa bréf á
jafngengi — bréf, sem væntan-
lega munu hækka í verði. Allt
stuðlar þetta að því að auka
breiddina á norskum hluta-
bréfamarkaði.
ÝMIS VANDAMÁL.
— Einn galli er sá, að þetta
er óplægður akur í Noregi og
lítið er vitað, hvernig þessu
skuli hagað, bjóða áskriftir o.s.
frv. Nú hefur verið skipuð
nefnd verðbréfamiðlara, sem á
að skapa skýrar línur um þessi
atriði, segir Björn Stangeland,
hagfræðilegur forstjóri í G.
Block Watne A/S í viðtali.
— Ennfremur eru ýmis fram-
kvæmdavandamál við breyt-
ingu í almenningshlutafélag, til
dæmis í sambandi við aðalfund.
Einnig á þessu sviði vitum við
ekki nóg. Loks gætu menn lit-
ið á kostnaðinn við að þurfa
að hafa samband við svo marga
hluthafa sem ókost, en við bú-
umst við. að hann verði upp-
veginn með hagræðinu, segir
Stangeland.
Vebjörn Tandberg, fram-
kvæmdastjóri Tandbergs Radio-
fabrikk A/S, segir:
— Ókostirnir við breytingu
í almenningshlutafélög eru
mjög litlir í samanburði við
kostina, sem felast í því að
hafa öruggt fé. Hugsanlega
verður þetta dálítið þunglama-
legra. þar sem t. d. verður að
kalla stjórnina saman, ef á-
kveða á eitthvað. sem liggur
fyrir utan venjulegan rekstur.
En í reyndinni held ég ekki,
að mikill munur verði á fjöl-
skylduhlutafélagi og opnu
hlutafélagi í þessu tilliti. Fjöl-
skylduhlutafélag, sem hefur
lán, er einnig töluvert bundið á
margan hátt, segir Tandberg
framkvæmdastjóri.
Önnur spurning, sem vaknar
í sambandi við almennings-
hlutafélög, er fjármálaleg. Eru
til nægir peningar til að greiða
fyrir öll nýju hlutabréfin. sem
eru boðin?
AUKNAR SPARISJÓÐS
INNISTÆÐUR.
Eftir því sem kunnugt er,
voru árið 1971 greiddar 350
milljónir norskra króna fyrir
hlutafjáraukningu og ný hluta-
bréf á norska hlutabréfamark-
aðinum. Til viðbótar þessu
koma 56 milljónir til Det
Norske Oljeselskap A/S. Þá
koma fjárhæðir, sem eiga að
greiðast eftir áramótin — til
G. Block Watne og Tandberg
meðal annars, og ef til vill einn-
ig til Norsk Hydro.
Allt þetta skapar þrýsting á
markaðinum, og einn athugand-
inn hefur spurt í þessu sam-
bandi, hvort þess sjáist merki,
að fé hafi verið flutt úr bönk-
um til hlutabréfakaupa. En með
því er auðvitað verið að hafa
endaskipti á hlutunum. Fé, sem
varið er til að kaupa hlutabréf,
verður ekki kyrrt á hlutabréfa-
markaðinum.
Seljandinn lætur fyrir sitt
leyti peningana aftur í banka
eða lætur einhvern annan gera
það. Sparisjóðsinnistæður í
norskum bönkum hafa aukizt
síðasta ár þrátt fyrir miklar
greiðslur fyrir hlutabréf.
Niðurstaðan hlýtur að vera,
að hinn almenni borgari hefur
peninga, að allur almenningur
hefur mikinn varasjóð, sem at-
vinnulífið er rétt að byrja að
leita til. Þess vegna er ástæða
til að ætla, að miklu fleiri fjöl-
skylduhlutafélög muni gerast
almenningshlutafélög í náinni
framtíð.
FRANCH MICHELSEN
ÚRSMIÐUR
LAUGAVEGI 39
REYKJAVÍK
14
FV 1 1972