Frjáls verslun - 01.09.1973, Qupperneq 17

þessi mál og mér finnst mjög
leitt tii þess að vita, að vinir
deili með þessum hætti því að
vandamálin, sem við blasa í
heiminum, eru nóg samt.
— 'Vður finnst það ekki ó-
sæmandi verknaður fyrir Breta
að bcáta herskipavaldi í við-
skiptum við „vini“ eins og þér
nefnduð okkur íslendinga?
— Brezka stjórnin er reiðu-
búin að gefa herskipunum fyr-
irskipun um að hverfa af Is-
landsmiðum hvenær sem er,
ef ágangi íslenzkra varðskipa
gagnvart togurunum okkar
linnir. Samningurinn frá
1961 gerði ráð fyrir
að ef til ágreinings kæmi
út af breytingum í landhelgis-
málum íslendinga yrði málinu
vísað til Alþjóðadómstólsins.
Þetta ákvæði hafa íslendingar
ekki virt og þá vaknar spurn-
ingin um það með hverju hug-
fari íslendingar ætli að um-
gangast aðra samninga við er-
lend ríki. Getum við treyst
því, að íslendingar virði þær
niðurstöður, sem hafréttarráðr
stefna Sameinuðu þjóðanna á
hugsanlega eftir að komast að?
— Hafa brezku herskipun-
um verið gefin fyrirmæli um
að hætta ágangi sínum við ís-
lenzku varðskipin, sem nú þeg-
ar hefur leitt til manntjóns?
— Það er engin ástæða til
að senda slík fyrirmæli til
herskipanna. Það eru tómar
huldusögur, að þau hafi ráð-
izt á varðskipin.
— Nú er rúmt ár liðið síðan
landhelgi íslands var færð út
í 50 mílur. Hverjum augum
lítið þér á þróunána, sem orðið
hefur síðan í samskiptum rík-
isstjórnar yðar og íslenzkra
stjórnvalda?
— Ég er þeirrar skoðunar,
að fyrstu viðræður mínar við
íslenzka ráðherra hafi gengið
mun betur en þær, sem á eft-
ir komu. Við vorum ekki langt
frá því að ná árangri á fyrstu
fundunum. Á síðustu fundun-
um, sem fram fóru í maí, efaðr
ist ég mjög um að samkomu-
lagsvi'ji væri fyrir hendi hjá
fslendingum.
Kjarni vandamálsins er sá,
að í samsteypustjórn eins og
beirri, sem nú er við völd á
íslandi, ríkja mismunandi sjór.-
armið til mála af þessu tagi
og það þarf sífellt að reyna að
samræma afstöðuna. Okkar
afstaða hefur hins vegar alltaf
legið Ijós fyrir enda er póli-
tísk eining um landhelgismál-
ið augijós, þar sem hér er að-
eins einn flokkur í stjórn.
— Eruð þér að gefa í skyn,
að ósamstaða hafi verið ánnan
íslenzku ríkistjórnarinnar varð-
andi lausn deilunnar við
Breta?
— Ég vil ekki tjá mig um
innri málefni ríkisstjórnar
annars lands en hef í viðræð-
unum við íslendinga orðið vör
við ákveðnar tilhneigingar til
að koma í veg fyrir samkomu-
lag án þess að ég vilji nefna
ákveðna aðila í því sambandi.
— Við hvaða mark teljið
þér, að samninganefndirnar
hafi verið næst því að komast
að niðurstöðu til lausnar land-
helgisdeálunni?
— Eins og ég sagði áðan, tel
ég að fyrstu viðræðurnar hafi
lofað betri árangri en þær
seinni. Andrúmsloftið var
þannig. En fyrstu tillögur okk-
ar Breta gengu þó ekki nærri
eins langt til málamiðlunar og
þær síðustu.
í rnaí sl. gerðum við tillögu
um 150 þús. tonna kvóta fyrir
brezku togarana. íslendingar
lögðu til 117 þús. tonn. Þannig
lá málið fyrir við upphaf síð-
ustu viðræðna. Svo er sem mis-
munandi skilningur ríki á því
hér og á íslandi, hvað rnenn eigi
við, þegar talað er um sam-
komulagsumleitanir. Við töld-
um, að út frá þessum fyrstu til-
lögum yrði síðan gengið til að
reyna að mæ-tast einhvers stað-
ar á leiðinni. Ella voru samn-
ingafundir gagnlausir. Við
brezku fulltrúarnir gerðum til-
lögu um lægri kvóta, en íslend-
ingarn.ir héldu fram sínum 117
þús.. tonnum. Þetta gátum við
ekki skilið á annan hátt en að
fslendingar vildu ekki semjá.
Ymislegt annað var þarna að
sjálfsögðu með í dæminu en
viðræðunum lauk með því, að
íslenzka samninganefndin ætl-
aði að athuga tillögur okkar
betur. Frá henni hefur þó ekk-
ert heyrzt meir og nú eru fjór
ir mánuðir síðan við vorum á
íslandi
— Brezka stiórnin heftir í-
trekað að íslenzku varðskinin
verði að hætta bví, sem þið
nefnáð áreitni við brezku tog«>r-
ana áðnr en herskipin verði
kvödd af íslandsnráðum. Hv’rsu
sterkar yfirlýsingar af hálfu ís-
lenzkra ráðamanna teljið þið
ykkur þurfa að hafa um að
varðskÍDÍn hætti að klippa aft-
an úr togurunum, áður en þið
skipáð herskipunum að hverfa
á brott?
— Við erum tilbúin að láta
herskipin fara af íslandsmið-
um hvenær sem er og án
nokkmra yfirlýsinga íslenzku
ríkisstjórnarinnar um eitt eða
neitt. _ Ef við yrðum vör við
einhvei merki þess, að íslenzk-
ir ráðamenn hefðu kannað til
hlítar síðustu tilboð okkar, unn-
ið sína heimavinnu, og vildu
ræða við okkur frekar við
samningaborðið, myndum við
reiðubúin til viðræðna þegar í
stað cg kalla herskipin af ís-
landsmiðum án skilyrða. Við
höfum nóg annað að gera fyrir
brezka flotann en að hafa hann
við ísland.
Miðað við núverandi að-
stæður telur brezka ríkisstjórn-
in það skyldu sína að verja
fiskiskip okkar fyrir áreitni ís-
lenzku varðskipanna. Ég hef
kynnzt lifnaðarháttum fólks-
ins í fiskibæjunum okkar mjög
vel enda var ég á sínum tíma
þingmaður fyrir Aberdeen í
Neðri málstofunni og vil ekki
horfa upp á það aðgerðarlaust,
að stoðum sé kippt undan lífs-
afkomu þessa fólks.
— Óttizt þér ekki, að Bret-
ar einangrist algjörlega í land-
helgismálinu, ef samningar tak-
ast nú milli íslendinga og
Vestur-Þjóðverja?
— Við eigum ekki að öllu
leyti s&mleið með Þjóðverjum.
Þeir hafa ekki stundað veiðar
sínar á íslandsmiðum jafnlengi,
miðin eru ekki þau sömu og
skipategundir aðrar. Ég myndi
þvert / móti gleðjast mjög, ef
samkomulag tækist milli ís-
lendinga og Þjóðverja, því að
það væri alla vega til merkis
um að íslendingar vildu fara
samningaleiðina í landhelgis-
málum sínum.
— Hafið þér hugleitt, hverj-
ar afleiðingar framferði Breta
í íslenzkri lögsögu gæti haft á
þátttöku íslands í samstarfánu
innan NATO?
— Lúðvík Jósepsson hefur
sagt, að ekkert samband sé á
milli landhelgismálsins og að-
ildar Islands að NATO. En það
er mal íslendinga sjálfra að
ákveða, hvort þeir vilja vera
áfram í NATO eða ekki. Fyrir
tilstuðlan NATO og Bandaríkj-
anna hafa íslendingar tryggt
sér varnir en hugsi íslendingar
sér einhverjar breytingar í
þeim efnum er það þeirra á-
kvörðun.
FV 9 1973
17