Frjáls verslun - 01.04.1980, Síða 78

tH umrædu
Á forseti að selja fisk?
— eftir Markús Örn Antonsson
Margt vitlegt er skeggrætt um hlutverk forseta fs-
lands og eðli embættis hans vegna kosninganna, sem
framundan eru. Það gefur auga leið að stuðnings-
nienn liinna einstöku frambjóðenda, sem þegar hafa
lýst yfir þátttöku sinni í kapphlaupinu lil Bessastaða,
líta þetta mál meira og minna út frá sínum prívat
sjónarhól miðað við þá persónulegu eiginleika. sem
þeirra frambjóðandi hefur til að bera. Það hefur
vmislegt verið ritað um hina stjórnmálalegu hlið for-
setaembættisins og það vald, sem stjórnarskráin
ákveður því og er sýnu rneira. en margur virðist halda
í fljótu bragði. Ugglaust vill þjóðin i ljósi reynslu
sinnar af stjórnmálaþróun hér á landi og víðar i ná-
grenni við okkur hin síðustu árin. að forsetinn sýni
meira frumkvæði en hún hefur hingað til átt að
venjast. og að hann beiti þekkingu sinni á hinum
margvíslegu. og á stundum huldu hliðum stjórnmál-
anna, til að þjóðinni sé bjargað frá löngum óstjórnar-
tímabilum eftir að þjóðkjörnir, pólitískir forvígis-
menn hafa vikizt undan þeirri ábyrgð, sem á þeim
hvílir. Náin kvn'ni forsetans af stjórnmálastarfinu í
landinu og ekki sízt því fólki persónulega, sem þar
hefur valizt til forystu. erákaflega mikilvægur kostur í
fari og reynslu þess manns, sem nú verður valinn
forseti íslands. Þessi hugleiðing er þó ekki gerð til að
kasta rýrð á forvera hans á forsetastóli sakir frum-
kvæðisleysis þeirra. Þeir hafa einfaldlega búið við
önnur skilyrði í þjóðmálum en við höfum nú gert um
skeið og ekki virðast munu breytast til hins betra á
allra næstu tímum. Þess vegna er fólkið í landinu búið
undir ný vinnubrögð á Bessastöðum og gerir raun-
verulega þegjandi kröfu uni þau.
En það er annað sem gæti horfl til breyttra vinnu-
bragða hjá embætti forseta Islands og vert er að taka
til umfjöllunar í þessu samhengi. Segja má að forsetar
vorir hafi sctið á friðarstóli og lítt hafi spur/.t um
athafnir þeirra ef frá eru taldar opinberar heimsóknir
til erlendra kóngahúsa og starfsbræðra eða endur-
gjaldsheimsóknir slikra að utan. Allt hefur þetla farið
ákaflega vel fram og fulltrúar íslands verið hvarvetna
til mikils sóma og stuðlað að mjög jákvæðri land-
kynningu. Það er einmitt á þessu sviði sem forsetinn
ætti að láta mun meira að sér kveða en tíðkazt hefur.
Þá er ekki átt við að farið verði að snikja heimboð úr
hinum aðskiljanlegu heimshlutum heldur að hér
heima verði unnið sjálfstætt að skipulagi íslenzkra
kynningar- og sölumála á erlendum vettvangi, þar
sem forsetinn verði virkur aðili og þá að sjálfsögðu
innan allra skynsamlegra marka að því er varðar
virðingu liins háa embættis. En þá er Iíka vert að hafa
í huga að okkur er alveg óhætt að slaka dálítið á
böndum formfestunnar, sem forsetaembættið hefur
verið í til þessa. Forseti. seni hefur góðan skilning á
nauðsyn markaðskynningar og sölu íslenzkra út-
flutningsafurða og teldi það hlutverk sitt að vinna
með aðilum í útflutningsverzluninni að markaðsöflun
og sölustarfsemi. væri gleðilegt tákn breyttra viðhorfa
og nýrra tíma.
Svíar hafa umgengizt konungdæmi sitt af mátulegri
hógværð á undanförnum áratugum. Mér þótti mjög
athyglisvert að sjá eitt af virtari blöðum Svíþjóðar
fjalla um heimsókn Gústafs Adolfs, þáverandi Svía-
konungs til Belgíu fyrir meira en tíu árum. Þá var
gamli kóngurinn kvaddur í því blaði með áberandi
fyrirsögn: „í söluferð fyrir Svíþjóð hf.“ Sænsk vöru-
kynning í Belgíu var tilefni þessarar ferðar. Þátttaka
þjóðhöfðingja annarra nágrannalanda í útflutnings-
starfsemi þeirra er vel kunn af fréttum. Eins og sam-
keppni í milliríkjaverzlun er nú háttað og þeirri við-
kvæmu stöðu, sem íslenzkar útflutningsafurðir þurfa
að búa við. væri íslenzku þjóðarbúi fengur í að fá á
forsetastól þann frambjóðanda. sem gæti og vildi
verða virkur sölumaður fyrir ísland hf.
74