Frjáls verslun - 01.06.1985, Blaðsíða 59

Frjáist framtak hefur nú um árabil átt aðild aö samtökum ,tímaritaútgefenda í Banda-
ríkjunum. Tilgangurinn með þvi er fyrst og fremst sá aö fá upplýsingar en eins og flest-
um mun kunnugt er bandarísk tímaritaútgáfa mjög öflug og fjölskrúðug og á vegum
samtaka þeirra fara árlega fram mjög umfangsmiklar og athyglisveröar markaðsrann-
sóknir. Þótt íslenskur tímaritamarkaður eigi ef til vill frekar samsvörun í markaönum í
Evrópu og þó kannski serstaklega á Norðurlöndum þá veröur þvi ekki á móti mælt aö
þegar á meginlínuna er litið gilda sömu lögmálin hvar sem er og því má a.m.k. að hluta
heimfæra þær niðurstöður og staðreyndir sem fengist hafa í rannsóknum úgefendanna
í Bandaríkjunum á markaöinn á íslandi. Tímaritaútgáfa hefur hvarvetna veriö í mikilli
sókn á undanförnum hálfum öðrum áratug. Á þessum tíma hafa lestrarvenjur fólks
breyst. Það sem athyglisvert er að rannsóknir leiða ótvírætt í Ijós að lestur minnkar
ekki þrátt fyrir mjög mikið framboð annarra fjölmiöla s.s. hljóövarps og sjónvarps.
Bókin heldur velli og vel það, dagblaðalestur virðist svipaður frá ári til árs en aðalaukn-
ing lesturs hefur verið í tímaritum og þá ekki síst i sérhæfðum ritum. Fólk notar slík rit í
vaxandi mæli til þess að fylgjast með á sínu atvinnusviði og til endurmenntunar. Þá
sækir fólk afþreyingu til tímaritanna, kjósa að lesa fremur stuttar og myndskreyttar
greinar enda Ijóst að samspil mynda og texta gegnir nú vaxandi hlutverki í fjölmiðlun
og lestri.
Varöandi útbreiðslu og lestur tímaritanna bera allar kannanir að sama brunni. Líftími
tímaritanna er langtum meiri og fleiri einstaklingar lesa hvert blaö heldur en t.d. dag-
blað. Samkvæmt niðurstöðum kannanna tímaritaútgefenda í Bandaríkjunum má ætla
aö 4—6 einstaklingar lesi eöa fari í gegnum hvert timarit. Er það mjög svipuö niður-
staða og kom fram i könnun sem Frjálst framtak gerði á lestri tímaritsins Nýtt Líf fyrir
nokkru en sú könnun var undirbúin og unnin af mönnum i Félagsfræðideild Háskóla ís-
lands sem þaulvanir eru aö framkvæma slíkar kannanir.
Því er fjallað um þetta hér að oft hefur verið að því spurt hver sé ástæðan fyrir því að
mjög fáir tímaritaútgefendur á íslandi eiga aöild að upplagskönnun Verslunarráðs og
auglýsingaskrifstofanna. Eins og það eftirlit er framkvæmt gefur það alls ekki rétta inn-
byrðis mynd af lestri dagblaða annars vegar og tímarita hins vegar. Fyrir nokkrum
árum gengust auglýsingaskrifstofur fyrir könnun á lestri og útbreiðslu blaða sem unnin
var sem bein lesendakönnun. Þar fékkst mun réttari og raunsannari mynd af lestri og
útbreiðslu dagblaða og tímarita en upplagseftirlit getur nokkru sinni gefið og er sann-
arlega skaði að því að slikum könnunum skuli ekki haldið áfram þar sem þær geta gefið
raunsanna mynd ef rett og vel er að þeim staðið eins og var raunar hjá framkvæmda-
aðila kannananna á sínum tima. Slíkar kannanir eru algengar erlendis og hafa m.a. farið
fram á vegum tímaritaúgefenda í Bandaríkjunum og þar er einnig algengt að lestur
ákveðinna tímaritaflokka sé kannaður og samanburður gerður á utbreiðslu tímarita
sem keppa á hliðstæðum markaði. Til þessa verks eru fengnar óhlutdrægar stofnanir
þannig að sem best verði tryggt að upplýsingarnar sem fást verði sem réttastar. Mun
meiri þörf væri á því að koma slíkum könnunum á hérlendis en því að telja eintök sem
fara gegnum prentvélarnar og fylgja því síðan ekki eftir hver raunveruleg útbreiðsla og
dreifing er eöa hvernig lestur og notkun tímaritanna er.
59