Frjáls verslun - 01.02.1986, Síða 47

„Tilhneigingin er sú aö stóru flugfélögin veröi öflugri og stærri", segir
Giinter O. Eser.
eiginleg mál til umfjöllunar og flugfé-
lögin snúa bökum saman en vissu-
lega er • imkeppni þeirra á milli mikil
um hinn u. la markað ferðalaganna.
Þá barst nokkuð í tal flugvallar-
skattur en IATA forstjórinn varaði
ráðamenn við því að fara of geyst í
hækkun slíkra skatta.
— Flugvallarskattur eða brottfar-
arskattur er erfitt mál og víða mjög
viðkvæmt. I sjálfu sér eru þetta ekki
miklar upphæðir en þarna er oft á
ferðinni kornið sem fyllir mælinn.
Það kvartar enginn yfir 20 þúsund
króna flugfari milli landa en ef far-
þeginn er síðan kvaddur þegar hann
snýr heimleiðis með því að rukka
hann um nokkur hundruð krónur að
lokum finnst honum það vera full-
mikið af því góða. Þess vegna verða
yfirvöld að fara sér hægt í að hækka
slíka skatta. Það getur hleypt illu
blóði í menn að fá slík óvænt útgjöld
yfir sig og haft í för með sér að þeir
heimsæki ekki aftur það land sem
sýnir af sér þessa hlið. Það er erfitt
viðkvæmum ferðamannaiðnaði og
tekur oft langan tíma að vinna mark-
að á ný þegar hann tapast af sökum
sem þessum.
Þeir stóru stækka
IATA forstjórinn var spurður um
hvort aukið frelsi í fargjaldamálum
sem leyft hefur verið í Bandaríkjun-
um undanfarin ár hafi haft miklar
breytingar í för með sér:
— Þessi frjálslyndisstefna hefur
vissulega breytt ýmsu og þannig
hafa til dæmis flugfélög í Bandaríkj-
unum orðið gjaldþrota og önnur ný
sprottið upp. Þau hafa hins vegar
sum ekki orðið langlíf. En tilhneig-
ingin er sú að stóru flugfélögin verða
stærri og örflugri og þau litlu fara
ennþá minnkandi. Þegar flugfélag
tekur sig til og býður stórlækkuð
fargjöld hlýtur eitthvað að þurfa að
láta undan. Þannig er sú hætta fyrir
hendi að öryggismálum sé ábóta-
vant, að færri starfsmenn séu ráðnir
til að annast þjónustuna og að slegið
sé slöku við varðandi viðhald flug-
flotans. Og ef enginn er arðurinn er
ekki hægt að fjárfesta í nýjum vélum
og flugflotinn úreldist. Þessi hætta
er fyrir hendi en vissulega má segja
að auka megi frjálsræði í fargjalda-
málum og við erum hlynntir því að
vissu marki.
Og ég vek aftur athygli á því að
þótt fargjöld geti verið mjög lág í
vissum tilvikum eru þau oft mjög
skilyrt. Þannig stendur farþegi e.t.v.
á flugvelli og fær ekki far með fyrir-
hugaðri vél og þá er það oft þannig
að miði hans gildir ekki hjá öðru
flugfélagi og hann þarf að bíða eftir
næstu ferð í nokkra klukkutíma eða
jafnvel yfir nótt. Vissulega er alltaf
þörf fyrir lág fargjöld en þau verða
aldrei stór hluti af heildinni.
Hvernig eru almennar horfur í
flugrekstri?
— Þær eru þokkalegar. í flug-
rekstri er gífurlegum fjárhæðum velt
og aukin samkeppni hefur farið illa
með mörg flugfélög. í heild má segja
að betur gangi hjá evrópskum flugfé-
lögum en bandarískum. Þannig hef-
ur kostnaður farið sívaxandi um leið
og framboð er mjög aukið t.d. á
Norður-Atlantshafsflugleiðinni. Það
er í dag um 11% umfram flutninga-
þörfina. Árið 1984 var kostnaður fé-
laga á þeirri flugleið 8,1 milljarður
dollara og er áætlaður 9 milljarðar
árið 1985. Gera félögin ekki ráð fyrir
neinum hagnaði fyrir siðasta ár. Nýt-
ing hefur lítið breyst. Hún var 69,8%
árið 1983, 70% 1984 og fyrstu 9
mánuði ársins 1985 var hún 70,5%.
Fjögur þúsund
flugvélar
Á næstu 15 árum er spáð um 5%
árlegri aukningu í flutningum og gert
er ráð fyrir að flugfélög þurfi að
kaupa 4 þúsund nýjar flugvélar til
aldamóta. Þriðjung þeirra þarf til að
mæta aukningu og og tvo þriðjunga
til að endurnýja flotann. Þetta er fjár-
festing upp á 150 til 200 milljarða
dollara og til viðbótar þurfa félögin
að verja um einum milljarði árlega til
endurnýjunar á tækjum, sagði
Gúnter O. Eser.
Þannig er margt verkefnið sem
IATA þarf að vinna að og hefur sam-
bandið gott lið sérfræðinga í öllum
málaflokkum. í aðalstöðvunum í
Genf starfa um 300 manns og um
170 í miðstöðinni í Montreal og
reknar eru nokkrar svæðisskrifstof-
ur víða um heim. Að lokum má
minna á það sem IATA forstjórinn
sagði um þróun flugvélanna sjálfra.
Um leið og þær verða hraðfleygari
og þægilegri fer sífellt lengri tími í
bið og umstang á flugvöllum. Sagði
hann að fyrir 20 árum hefði verið
nóg að mæta á völlinn skömmu fyrir
brottför og skella sér út í vél, en nú
þyrfti minnst klukkustundar fyrir-
vara á millilandaflugi og gera þyrfti
ráð fyrir góðum tíma til að ferðast til
og frá flugvelli.
47